Ortodontik anomalileri, iskeletsel anomaliler ve dişsel anomaliler olarak 2 ana başlık altında toplamak mümkündür.
İSKELETSEL ANOMALİLER
Alt ve üst çene kemiklerinin biribirleriyle ve kafa kaidesi ile ilişkilerinin bozulması sonucu iskeletsel kökenli ortodontik anomaliler meydana gelirler.
Ön-Arka Yöndeki iskeletsel Anomaliler
İskeletsel sınıf I anomali:Bu anomalide alt ve üst çenenin birbirlerine göre konumu normal iken kafa kaidesine göre konumları önde veya geridedir. Ayrıca kemik kaidede hiçbir anomali olmadan çeşitli çeneiçi ve çenelerarası dişsel anomalilerin kombinasyonları söz konusu olabilir
İskeletsel sınıf II anomali:Bu anomalide alt çene kafa kaidesine göre geride yada üst çene kafa kaidesine göre önde olmakla birlikte iki durumun kombinasyonu şeklinde de olabilir. Bireylerde konveks profil mevcuttur.
İskeletsel sınıf III anomali:Bu anomalide alt çene kafa kaidesine göre önde yada üst çene kafa kaidesine göre geride olmakla birlikte iki durum birlikte de olabilir. Bireylerde konkav profil mevcuttur.
Dik Yöndeki iskeletsel Anomaliler
İskeletsel Derin Kapanış: Bu anomalide çenelerin dik yön gelişimi yetersiz olup yüzün alt üçte birlik kısmı daha kısa görünümlüdür.
İskeletsel Açık Kapanış:Bu anomalide çenelerin dik yön gelişimi aşırı olup yüzün alt üçte birlik kısmı daha uzun görünümlüdür. Bu olgularda yalnız ön açık kapanış olduğu gibi, hem ön hem de yan açık kapanış görülebilir. Örneğin kapanış durumunda sadece alt ve üst ikinci azı dişler temasta olup, diğer dişlerin tümü açık kapanış gösterebilirler.
DİŞSEL ANOMALİLER
Çene İçi Anomaliler
Yer fazlalığı (Diastema):Eğer bir diş kavsinde bütün dişlerin düzgün bir şekilde sıralanmaları için yeterinden fazla yer varsa, dişler arasında aralıklar oluşabilir. Bir çenedeki birbirine komşu iki diş arasındaki aralığa "diastema" denir. Diastema en sık üst orta kesici dişler arasında görülür. Bu bölgede oluşan diastemaların sebebi çoğunlukla, dudak frenilum denilen bağ dokusu ataçmanının uzun olmasıdır.
Yer Darlığı (Çapraşıklık):Eğer çene kemiği üzerinde bütün dişlerin düzgün bir şekilde sıralanmaları için yeterli yer yoksa, dişler sıkışık, çapraşık bir şekilde sıralanırlar. Dişlere dönüklük ve farklı pozisyonlarda sürmeler görülebilir. Çeneler Arası Anomaliler Burada alt ve üst dişlerin, diş gruplarının veya diş kavislerinin karşılıklı anormal ilişkileri söz konusudur.
Ön-Arka Yöndeki Anomaliler (Angle Sınıflaması)
Angle Sınıf I Anomali (class I malocclusion):Angle sınıf I anomalilerde normal sınıf I kapanış vardır. Alt ve üst diş kavislerinde yer eksikliği, yer fazlalığı görülebilir. Dik yönde açık kapanış, sağ-sol (transversal) yönde yan çapraz kapanış görülebilir.
Angle Sınıf II Anomali (class II malocclusion): Normal kapanışla (sınıf I) kıyaslandığında, üst altı yaş dişlerine göre alt altı yaş dişleri daha geri konumda bulunuyorsa Angle sınıf II kapanış var demektir. Angle sınıf II kapanışta üst dişler bir küçük azı diş genişliği kadar öne kaymıştır.
Angle Sınıf III Anomali (class III malocclusion):Normal kapanışla (sınıf I) kıyaslandığında, alt altı yaş dişlerine göre üst altı yaş dişleri daha geri konumda bulunuyorsa Angle sınıf III kapanış var demektir. Angle sınıf III kapanışta alt dişler bir küçük azı diş genişliği kadar öne kaymıştır.
Dik Yöndeki Anomaliler
Açık Kapanış:Alt ve üst çenedeki diğer dişler kapanış halindeyken, alt ve üst dişlerden bazılarının birbirine temas etmeyerek aralarında dik yönde çeşitli ölçülerde açıklık olması durumuna açık kapanış denir. Açık kapanış ön veya yan bölgede görülebilir. Ön açık kapanışlarda hastalar ısırma işlemini gerçekleştiremez.
Derin Kapanış:Açık kapanışın aksine, üst dişler alt dişleri aşırı şekilde örtmüştür. Dişlerin ön bölgedeki kapanışları bazen o kadar artmış olabilir ki, alt kesici dişler damak mukozasina temas ediyor olabilirler. Buna bağlı olarak çenenin her kapanışında alt kesici dişler, ön damak dokularının tahrişine, yaralanmasına neden olabilirler.
Çapraz Kapanış:Ön bölgede tek dişte, diş gruplarında ve yan bölgede darlığa bağlı olarak görülebilir. Çoğunlukla çenelerin gelişimini olumsuz olarak etkiler.
Orta Hat Uyumsuzluğu:Üst dişlerin orta hattı ile alt dişlerin orta hattının aynı düzlemde olmadığı durumdur. Genelde arka bölgede kapanış bozukluğu buna eşlik eder.