Habertürk, Otomotiv Sanayii Derneği (OSD) İdare Şurası Lideri Haydar Yenigün’ün kelamlarını manşetine taşıdı. Türkiye’de en değerli bölümlerden biri olan otomotiv bölümünden gelen haberler ise iç açısı değil.
Haberturk.com İktisat Müdürü Naime Sert'in sorularını yanıtlayan Yenigün, iç pazardan sonra en büyük ihracat pazarı AB'deki daralmanın kesime tesirlerini kıymetlendirdi. "Yılı nasıl kapatacağımız muamma" diyen Yenigün, ÖTV-KDV indirimlerinin sona ermesinin fiyatları yüzde 11 artırdığını kaydetti. Vergilerde yeni bir düzenleme yapılmasını öneren Yenigün "Devlet dayanağı vermek işverenin cebine para koymak değil" dedi. OSD Lideri, ekim ayında yürürlüğe girecek emisyon düzenlemesinin de fiyatları 3 ila 5 bin TL artıracağını söyledi.
“SEKTÖRDE HİÇ KİMSE TAM BİR SAYI VEREMİYOR”
İşte o röportaj:
“Ocak-Ağustos devrinde iç pazar yüzde 46 üretim 11 ihracat yüzde 6 daraldı. Yılı nasıl kapatacağımız öngörüyorsunuz?
-Yılı kapatacağız ancak nasıl kapatacağımız muamma. Ekonomik ve siyasi her çeşit gelişme müşterilerin alışveriş odağını etkilediği için dalda hiç kimse tam bir sayı veremiyor. Yılın başında 375 bin 385 bin net satış diye öngörmüştük ağır vasıta dahil.
Bu öngörünüz ÖTV-KDV indirimlerinin devam edeceği beklentisiyle mi yapılmıştı?
-Biz esasen öngörümüzü yaparken ÖTV-KDV'nin 2019 yılı boyunca devam edeceği, 2020'ye de taşacağı beklentisiyle yapmıştık. Haziran sonu prestijiyle ÖTV-KDV indirimleri kalkınca temmuzda pazar çok önemli daraldı. Yıl sonu beklentilerimiz değişmeye başladı. Yıl sonu net satış beklentimizi 400 binler civarına, 420 binlere taşımıştık lakin Haziran sonu itibariyle tekrar revize ettik.
“ARAÇ FİYATLARI ÇOK YÜKSEK FAİZ ÇOK YÜKSEK BANKALAR KREDİ VERME İŞTAHINDA DEĞİL”
-Faizler düştü geçtiğimiz hafta itibariyle. Bu bizim yılın başından beri arzuladığımız bir şeydi ve maalesef vaktinde olmadı lakin bu birkaç gün içinde bankaların faiz oranları umuyorum ki 400 puan civarında inecek. Şu anda araba kredilerinin faizleri yüzde 14 ile yüzde 19 ortasında. Bir ölçü gerilemesini bekliyoruz. Faiz indirimi bir motivasyon yaratacak. Ancak sorunumuz bir tane değil. Örneğin araç fiyatları çok yüksek, faiz çok yüksek, bankalar kredi verme iştahında değil, işleri berbat giden ticari müşteri kredibilitesi düştüğü için istediği ölçüde kredi alamıyor hatta bazen hiç alamıyor. Bunun üzere birçok dert var.
“VERGİ İNDİRİMLERİNİN BİTMESİ FİYATLARI YÜZDE 11 DEĞİŞTİRİYOR”
ÖTV- KDV indirimlerinin bitmesi bölümü ve fiyatları nasıl etkiledi?
-ÖTV-KDV indirimleri çok uygun oldu, teşekkür ederiz devletimize. Fakat apansızın bitti. Bu durum fiyatları yüzde 11 civarında değiştiriyor bu uygun bir şey değil. Faiz indirimi o vakit yapılacaktı yapılmadı artık durum makus diye faizi konuşuyoruz ve bu âlâ bir şey fakat kâfi değil, zira vaktinde değil. O yüzden şu anda yılın sonunda projeksiyonunda bu bahsettiğimiz sayılar 400-420 bin olabilir zira beşerler uzun vakittir araç almayı erteliyorlar.
“U MU OLACAK W Mİ BİLMİYORUZ”
Satışlar tabanı gördü mü?
-Onu tam anlayamıyoruz zira V oluşmadı maalesef. U mu olacak W mi olacak bilmiyoruz. Çok karamsar bir tablo çizmek istemiyorum fakat yeniden yıl sonunda 400 bin civarına geleceğiz demektir. Olağan bundan sonraki gelişmelere bakacağız, Euro dolar da bir sallanma olmaması lazım petrolün merkezini vuran drone'ların bizi etkilememesi lazım, S -400'ler F35 de o kadar çok mevzumuz var ki bu insanları temelinde müşterinin alışveriş odağını belirleyen değerli bir girdi.
Otomotiv Türkiye'de toplam 500 bin kişiyi ilgilendiren, Türkiye'nin en büyük ihracatını yapan çok kıymetli bir kesim.
“İHRACAT PAZARLARINI ARTIRMAMIZ LAZIM”
En büyük ihracat pazarlarımızdan Avrupa Birliği'nde daralma sözkonusu. Bu basamakta yeni vizyonunuz ne olacak?
-Yeni pazarlar bulmamız gerekiyor bizim ana ihracat bölgemiz AB fakat örneğin şirketim Ford Otosan 84 ülkeye satış yapıyor. Avrupa bunun yalnızca işte 22 küsurunu oluşturuyor. Demek ki biz AB dışındaki 60 ülkeye daha satıyoruz. Bunu artırmamız lazım.
“BOŞ SANDIĞI İTHAL EDİYORUZ”
Öte yandan AB, Japonya başta olmak üzere birçok ülke ile hür ticaret mutabakatları imzaladı. Bu otomotiv açısından nasıl değerlendirilmeli?
-En değerli mevzumuz Gümrük Birliği'nin revize edilmesi. Elimizdekini kaçırmadan daha güzel hale getirmek gerek. Göçmen krizine kadar bu mevzu düzgün gidiyordu lakin maalesef şu anda bu masada değil. Biraz teknik ayrıntı olacak lakin örneğin modül getirip götürüyoruz, modül satıyoruz ve boş sandığı ithal ediyoruz. Halbuki Avrupalı materyalinin götürüyor satıyor gerecini getiriyor bunun üzere onlarca unsur var bunların revize olması lazım. Türk otomotiv sanayisi; 2 milyon adetlik üretim kapasitesi, 1.5 milyon adetlik üretimi ve 32 milyar dolar üzerinde ihracat sayısı ile Türkiye iktisadına en güçlü katkıyı yapan bölümler ortasında. Maksadımız üretimi 2 milyona, ihracata 35-40 milyar dolara çıkarmak. Bunları hayata geçirebilmek için işte Gümrük Birliği'nin güncellenmesi çok kıymetli.
“DÜNYA ENTERESAN BİR PASAJDAN GEÇİYOR”
Tüm ülkeler ihracatlarını artırmak istiyor fakat bir yandan da ticaret savaşlarıyla birlikte korumacılık tedbirlerinin arttığını görüyoruz. Bu tabloyu nasıl değerlendiriyorsunuz?
-Dünya enteresan bir pasajdan geçiyor. 10 yıl evvel globalizasyon konuşuyorduk, artık farklı bir periyoda girdik, bu periyot maalesef uzun sürecek üzere görünüyor. Bu nedenle 10-15 yıl evvel strateji olarak oluşturduğumuz başlıklar ve onların içeriklerinin de değişmesi gerekiyor. Bugün hala kotalarımız var mesela, Türkiye'den çıkacak Almanya'ya gidecek olan TIR sayısı hala kotaya bağlı. Bu evvelce de vardı lakin her geçen gün bizi rahatsız ediyor bunların revize olması gerekiyor.
“6-8 AYIMIZ EN AZINDAN OTOMOTİVCİLER OLARAK UYKUSUZ GECELERLE GEÇECEK”
Avrupa Birliği'nde satılan ticari araçların yüzde 60'ı, dört arabadan biri Türkiye'den gidiyor. Bunlar çok değerli muvaffakiyetler. Biz bundan şad olduk sürekliliği sağladık daha âlâ fazla iş imkanı yarattık daha çok vergi verdik ve Türkiye'nin ihracatı büyüdü. Türkiye'deki sıkışıklıkta ihracat bize takviye oldu. Şu anda içinde bulunduğumuz devir raporumuzda da yazdığımız üzere külfetli bir sürece girdiğimizi anlatıyor. 2017 yılına kadar 1 milyon adetlik satış yapıyorduk. Artık 400 bin satıştan bahsediyoruz. Türkiye daralırsa Avrupa, Avrupa'da bir şey olursa Türkiye bizi kurtarırken maalesef Türkiye neredeyse bir buçuk yıldır berbat, Avrupa da 6-8 aylık bir badireye giriyor. Bu demektir ki 6-8 ayımız en azından otomotivciler olarak uykusuz gecelerle geçecek.
“ÇALIŞMA KÜMESİ OLUŞTURMA KONUSUNDA FİKİRBİRLİĞİNE VARDIK”
ÖTV ve KDV teşviki bitti. Otomotiv Sanayi Derneği (OSD),Otomotiv Distribütörleri Derneği (ODD) ve Otomotiv Yetkili Satıcıları Derneği (OYDER) temsilcileri vergi indirimlerinin kademeli olarak kaldırılmasını talep etmişti lakin kabul edilmedi: Yeni bir rapor hazırladığınızı duyduk. Talepleriniz neler?
-Bakanlarımızla daima görüşüyoruz. Elimizden geldiğince alınması gereken tedbirleri kendileriyle paylaşıyoruz hatta ortak çalışma kümeleri kuruyoruz. Biz de bir ortaya geldik, 5 sivil toplum kuruluşu ortak bir lisan kullanarak bir doküman oluşturduk ve bakanlarımıza bunu sunduk. Yaklaşık 1 sene oldu, epey da düzgün bir gelişme kaydettik diye düşünüyorum. Maliye bakanlığımızın bakan yardımcıları ile bir çalışma kümesi oluşturma konusunda fikir birliğine vardık.
“BİR OTOMOBİL ALIRKEN BİR OTOMOBİL PARASI DA VERGİ VERİYOR İNSANLAR”
Talepleriniz neler, nasıl değişiklikler, düzenlemeler öneriyorsunuz?
-Önümüzü açacak değişiklikler lazım. Bunu söyleyince kızıyorlar ancak şu anda bir aracın üzerindeki vergi yaklaşık ortalama yüzde 70 ile yüzde 120 ortasında. Yani bir otomobil alırken bir otomobil parası da vergi veriyor beşerler. Artık bunun üzerine alışılmış ÖTV ve KDV indirimi diyoruz işte faizden birazcık indirim. Bunlar o kadar küçük sayılar ki. Ben de şaşırıyorum, araç fiyatları çok kıymetli. Burada bir radikal bir şey yapmak lazım. Ben olağan özel bölüm istiyor diye devletin vergi kaybına uğramasını asla istemem. Hepimiz bu memleketin vatandaşıyız lakin makul bir şeyler yapabiliriz. 100 tane satıp 100 taneden yüzde 50 vergi alıp 50 lira toplayacağınıza, 200 tane satalım yüzde 25 vergi alalım tıpkı parayı alalım. Hatta 5 puan da üzerine koyalım vergiyi yüzde 30 yapalım. Bu türlü şeyler konuşmamız lazım artık.
“DEVLET DAYANAĞI VERMEK İŞVERENİN CEBİNE PARA KOYMAK DEĞİL”
-Otomotivciye bu kadar büyük bir sanayiye dayanak olmak ve bunu lütfen fakat lütfen hiç kimsenin bunu devlet özel dala takviye oluyor diye almaması lazım. Özel dal dediğimiz nedir? Bugün bizim şirketimizde 11 bin kişi çalışıyor. 4'le çarpın, 44 bin kişi direkt ekmek yiyor. Yani bir şirkete yahut bir bölüme devlet dayanağı vermek işverenin cebine para koymak değil. Artık bizim bu psikolojiden çıkmamız lazım.
“HURDA İNDİRİMİ ÇOK KOMPLEKS”
Çeşitli ülkelerde farklı takviyeler var bizde de hurda indirim var. Hurda indiriminin satışlar üzerindeki tesiri nasıl?
-Hurda indirimi o kadar kompleks ki anlamakta zorluk çekiyoruz. Bunlara gerek yok, kolay olmalı. Dalın üretimini 1 milyar 1.5-2 milyara, ihracatını 32 milyar dolardan 40 milyar dolara çıkarması için ne gerekiyorsa onu yapmamız lazım. Demin örnek verdiğim vergi düzenlemesi üzere düzenlemeler gerek.
“TÜRKİYE'DE HARİKA TEDARİK ZİNCİRİ VAR”
Bunu evvelce şöyle anlardı otoriteler otomotiv dalı Türkiye'de ihraç ettiğinden daha fazlasını ithal ediyor. Maalesef bu türlü yaftalanmış durumdayız, bunu düzeltmek için daima anlatıyoruz. Otomotiv dalı 32 milyar dolarlık ihracatı 2018'de 12.9 milyar dolar cari fazla verdi. O kaygıya da gerek yok yani otomotivciler üretim için her şeyi dışarıdan almıyor. Türkiye'de harika bir tedarik zinciri var hatta Avrupa'nın birçok ülkesinin üzerinde.
“EMİSYON DÜZENLEMESİNDE SÜREKSİZ SÜRECİN UYGULANMAMASINI ÖNERMİŞTİK”
Emisyon düzeyleri ile ilgili düzenleme Resmi Gazete'de yayınlandı. 1 Ekim'e kadar mühlet tanındı. Kesim 1 yıl erteleme bekliyordu. Siz 1.5 yıl daha erteleme istemiş, "Ertelenmezse çökeriz" demiştiniz. Burada şirketlerin karlılıkların azalması, maliyetlerin artmasını mı kastediyorsunuz?
-Mayıs ayının başında hükümetimize bütün gereksinimlerimizi anlattık. Bahis biraz kompleks. Ticari araçlar için başka arabalar için farklı farklı segmentler için farklı düzenlemeler var. Özetlersek, ekim ayı itibariyle Avrupa'daki emisyon standartları düzeyinde araç üreteceğiz ve bu 2 yıllık bir süreç olacak. 2 yılın sonunda da tekrar Avrupa ile birlikte süreklilik arz eden bir emisyon düzeyine geçilecek.
“ARAÇ BAŞINA 5 BİN TL”
Artık şu anda devreye girecek olan yahut eylül sonu itibariyle devreye girecek olan bahis uygulamanın başlayıp bunun mertebelerini belirleme. Yani yeni bir şey devreye girmiyor esasen yalnızca diyor ki sistem size sen bu emisyonu şu türlü bir testten geçirerek ispatlamak zorundasın. İkinci bir fazı daha var. Bunu bu iki yılın içinde daha da düşürüyor. 2021 yılı prestijiyle da sonu itibariyle diyor ki artık ben katalog falan bilmem her yerde tıpkı testi yaparım yani bu tanım edilen bir süreç. Biz dedik ki bu süreksiz süreci uygulamayalım. 2 yıl sonra katalog pahasının tam test edildiği yere gidelim zira bu süreçler çok kıymetli. Bu süreçler araç başına 300 - 500 Euro demek. Bunu evvel 6 buçukla çarpacaksınız, üstüne bunun ÖTV'sini koyacaksınız üstüne de onun KDV'sini koyacaksınız. Yani bugün 500 Euro'yu kabaca 6 liraya çarparsak 3 bin lira. Buna yüzde 70 ek edin, etti 5 bin küsur. Çökeriz diye söylediğim şu: Biz 70-80 bin liraya sıkıntı satıyoruz otomobilleri. Bunun üzerine 5 bin lira daha gelecek. Biz gittik bu 5 bin lirayı artık halka ödettirmeyin 2 yıl diye. 2 yıl sonra umarım otomotiv kesimi ile 1 milyonlar düzeyini aşacak, hayat olağana dönecek, beşerler para harcamaya başlayacak, faizler düşecek, Euro/Dolar düzeyine üç aşağı beş üst alışacağız, maaşlar ona nazaran değişecek o vakit o 5 bin lira kimseyi incitmeyecek. Öykü bu. Lakin maalesef çok hak edilmeyen bir karşı propaganda ile herkes tarafından bu bahis 'OSD halkın zehirlenmesini istiyor'a kadar getirildi.
Dernekler ortasında bir fikir ayrılığı var mı emisyon konusunda?
-Yok o denli bir şey bu büsbütün spekülasyon.
Aralık ayı sonunda yerli araba prototipi kamuoyuna tanıtılacak. OSD de yerli arabası destekliyor, sizin konsorsiyumla bağınız var mı?
-OSD olarak bizim 14 üyemiz var. Kuralımız Türkiye'de konseyi olmak ve üretim yapmak. Türkiye'nin Arabası Teşebbüs Kümesi şu anda üyemiz değil. Bizim yerli arabaya elimizden gelen katkıyı vermemiz lazım şu anda doğal direkt bir bağlantımız yok.
“VOLKSWAGEN'İN YATIRIMI KESİMİ BÜYÜTECEK”
Pazar daralsa da gelecek vaad ediyor. Volkswagen'in Manisa'ya yatırım yapması bekleniyor. Bu yatırımı nasıl değerlendiriyorsunuz?
-Ben olaya şöyle bakıyorum Türkiye 300 bin adetlik bir yatırım geliyor milyar dolarlık yatırımlar bunlar bir Türkiye'ye döviz girecek. Türkiye'deki tedarik zinciri 300 bin araca kesim yapacak dolaylı olarak ben de faydalanacağım. Zira benim imalatçım daha sağlıklı olacak, otomotiv kesimi büyüyecek.
Volkswagen'ın tercihini Türkiye'den yana yapması için kimi teşvikler sağlandığı belirtiliyor. Bu daldaki rekabeti nasıl tesirler?
-Biz devleti ana olarak görüyoruz, biz de çocuklarıyız 14 çocuk, otomotiv kesiminde üretim yapan. Rastgele bir avantaj sağlandıysa başkalarına de sağlanır diye düşünüyoruz.
“YAKINDA ÇOK HOŞ HABERLERİM OLACAK”
Volkswagen ve Ford ortasında da ticari araçlar, elektrikli arabalar ve otonom teknolojileri geliştirmek üzere muahedeye varıldı. İki markanın ortak üreteceği ticari modeller, 2022'de satışa sunulmaya başlanacak. Ford Otosan siz Transporter üretirken, Volkswagen de bunun karşılığında Avrupa'da Ford için elektrikli araç üretecek. Volkswagen Transporter T7 için sınır yatırımı yapılacak mı? Kapasite artırımı gerekecek mi?
-Ford Otosan Genel Müdürü olarak karşılık veriyorum, bizim Volkswagen'le rastgele bir temasımız yok. Bu Ford'un Volkswagen ile yaptığı bir iş birlikteliği mutabakatı. Rastgele bir pay devranı yok. Bu daha verimli hale gelme operasyonu. Çok hoş haberlerim olacak yakında.