Osmanlı Devleti Atasözleri
Osmanlı Dönemi Atasözleri
Abçı neçe al (tep) bilse, ayıg anca yol bilir (I 63) (I 332)
Avcı ne değin hîle bilse, ayı o kadar yol bilir
Aç ebek, tok telek (I 387)
Aç kişi aceleci, tok birey yavaş olur
Açıglığ er şebük karımas (I 147)
Varlıklı kişi ivedi kocamaz
Aç ne yemes, tok ne temes (I 79)
Aç olan ne yemez, tok olan ne söylemez?
Agılda oglak togsa arıkda otı öner (I 65)
Ağılda oğlak doğsa, dere boyunda otu biter
Agız yese köz uyadur (I 55)
Ağız yese göz utanır
Alımçı arslan, berimçi sıçgan (I 75) (I 409)
Alacağına arslan, vereceğine, borcuna sıçan
Alın arslan tutar, küçin sıçgan (kösgük, oyuk) tutmas (III 412) II 289) (I 81)
Hîle ile arslan tutulur, kuvvet ile güç ile sıçan (nazar, hayâl) tutulmaz
Yüksek Dağ çerikde, bilge tirikde (I 388)
Yiğit ordu içinde, alim mecliste (kiñeşte) belli olur
Alp eriğ yabrıtma, ıkılaç arkasın yagrıtma (I 139)
Yiğiti bakımsız bırakma, yörük atın sırtını yara etme
Alplar birle uruşma, beğler birle turuşma (I 182)
Yiğitlerle vuruşma, beğlerle anlaşmazlık, iddiâlaşma
Alp yağıda, hain çoğuda (I 41)
Yiğit birey düşman karşı, yumuşak kişi savaşda emin olur
Anası teblük yufka yapar, oglı tetik koşa kapar (III 33)
Annesi (palavracı yufka) yapar, oğlu tetik koşup kapar ( 1 )
Añduz bolsa beygir ölmes (I 115)
Andız ota olsa, beygir ölmez ( 2 )
Anıñ yüziñe titinü baksa bolmas (II 144)
Onun yüzüne tepede olan bakılmaz
Anuk otru tutsa yokka sanmas (I 68)
Öne konan yemek yemek ikram edilmemiş sayılmaz
Arı kapçıtsa ısrur (II 329)
Arı kızdırılırsa ısırır, sokar
Arkasız er çeriğ sıyumas (I 128)
Arkasız birey düşmanını, rakibini yenemez
Arpasız at aşumas, arkasız yüksek dağ çeriğ sıyumas (I 123)
Arpasız at aşamaz, arkasız yiğit rakibini yenemez
Arslan karışa sıçgan ötin ködezür (III 263)
Kocayan arslan sıçan deliğini gözler
Arslan kökrese at ayakı tulaşır (II 146)
Arslan kükrese atın ayakları dolaşır
Aşıç ayur tübüm altın, kamıç ayur men kayda men (I 52)
Tencere der dibim altın, kepçe der fakat ben neredeyim?
Aş tatıgı tuz yogrın yemes (III 31)
Yemeğe tad veren tuzdur lakin tuz çanakla yenmez
Atan yüki aş bolsa açka az korunur (I 75)
Aş deve yükü ile olsa aça az görünür
Ata oglı ataç togar (II 80)
Oğul babasına çeker, sürüklemek üzere doğar
Atası açıg almıla yese oglınıñ tısı kamar (II 311)
Babası ekşi elma yese, oğlunun dişi kamaşır
Atası anası açığ almıla yese oglı kızı tısı kamar (III 272)
Babası anası ekşi elma yese, oğlunun kızının kadınsı kamaşır
Soy tonı ogulka yarasa atasın tilemes (III 87)
Babanın giyimi oğluna yarasa, oğul babasını istemez
Beygir teküzligi ay bolmas (I 507)
Atın alnındaki akıtma, gökdeki Ay'la bir olmaz, tutulamaz
Ayın kişi neñi neñ sanmas (I 98)
Başkasının malı, mülk sayılmaz
Ay tolun bolsa eliğin imlemes (I 82) (I 288)
Ay dolun olunca el ile gösterilmez
Azuklug aruk ermes (I 148)
Azığı olan yorulmaz *
Osmanlı Dönemi Atasözleri
Abçı neçe al (tep) bilse, ayıg anca yol bilir (I 63) (I 332)
Avcı ne değin hîle bilse, ayı o kadar yol bilir
Aç ebek, tok telek (I 387)
Aç kişi aceleci, tok birey yavaş olur
Açıglığ er şebük karımas (I 147)
Varlıklı kişi ivedi kocamaz
Aç ne yemes, tok ne temes (I 79)
Aç olan ne yemez, tok olan ne söylemez?
Agılda oglak togsa arıkda otı öner (I 65)
Ağılda oğlak doğsa, dere boyunda otu biter
Agız yese köz uyadur (I 55)
Ağız yese göz utanır
Alımçı arslan, berimçi sıçgan (I 75) (I 409)
Alacağına arslan, vereceğine, borcuna sıçan
Alın arslan tutar, küçin sıçgan (kösgük, oyuk) tutmas (III 412) II 289) (I 81)
Hîle ile arslan tutulur, kuvvet ile güç ile sıçan (nazar, hayâl) tutulmaz
Yüksek Dağ çerikde, bilge tirikde (I 388)
Yiğit ordu içinde, alim mecliste (kiñeşte) belli olur
Alp eriğ yabrıtma, ıkılaç arkasın yagrıtma (I 139)
Yiğiti bakımsız bırakma, yörük atın sırtını yara etme
Alplar birle uruşma, beğler birle turuşma (I 182)
Yiğitlerle vuruşma, beğlerle anlaşmazlık, iddiâlaşma
Alp yağıda, hain çoğuda (I 41)
Yiğit birey düşman karşı, yumuşak kişi savaşda emin olur
Anası teblük yufka yapar, oglı tetik koşa kapar (III 33)
Annesi (palavracı yufka) yapar, oğlu tetik koşup kapar ( 1 )
Añduz bolsa beygir ölmes (I 115)
Andız ota olsa, beygir ölmez ( 2 )
Anıñ yüziñe titinü baksa bolmas (II 144)
Onun yüzüne tepede olan bakılmaz
Anuk otru tutsa yokka sanmas (I 68)
Öne konan yemek yemek ikram edilmemiş sayılmaz
Arı kapçıtsa ısrur (II 329)
Arı kızdırılırsa ısırır, sokar
Arkasız er çeriğ sıyumas (I 128)
Arkasız birey düşmanını, rakibini yenemez
Arpasız at aşumas, arkasız yüksek dağ çeriğ sıyumas (I 123)
Arpasız at aşamaz, arkasız yiğit rakibini yenemez
Arslan karışa sıçgan ötin ködezür (III 263)
Kocayan arslan sıçan deliğini gözler
Arslan kökrese at ayakı tulaşır (II 146)
Arslan kükrese atın ayakları dolaşır
Aşıç ayur tübüm altın, kamıç ayur men kayda men (I 52)
Tencere der dibim altın, kepçe der fakat ben neredeyim?
Aş tatıgı tuz yogrın yemes (III 31)
Yemeğe tad veren tuzdur lakin tuz çanakla yenmez
Atan yüki aş bolsa açka az korunur (I 75)
Aş deve yükü ile olsa aça az görünür
Ata oglı ataç togar (II 80)
Oğul babasına çeker, sürüklemek üzere doğar
Atası açıg almıla yese oglınıñ tısı kamar (II 311)
Babası ekşi elma yese, oğlunun dişi kamaşır
Atası anası açığ almıla yese oglı kızı tısı kamar (III 272)
Babası anası ekşi elma yese, oğlunun kızının kadınsı kamaşır
Soy tonı ogulka yarasa atasın tilemes (III 87)
Babanın giyimi oğluna yarasa, oğul babasını istemez
Beygir teküzligi ay bolmas (I 507)
Atın alnındaki akıtma, gökdeki Ay'la bir olmaz, tutulamaz
Ayın kişi neñi neñ sanmas (I 98)
Başkasının malı, mülk sayılmaz
Ay tolun bolsa eliğin imlemes (I 82) (I 288)
Ay dolun olunca el ile gösterilmez
Azuklug aruk ermes (I 148)
Azığı olan yorulmaz *