Osmanlı Devletinde Hukuk
Osmanlı Devletinde hukuk iki temele dayanıyordu:
1)SER'İ HUKUK(İslam Hukuku Fıkıh):
Ser'i hukukun kaynaklarını Kur'an, Hadis, İcma ve Kıyas olusturuyordu Ser'i hukuk sadece muslumanlara uygulanırdı Kamu hukuku dısında kalan davalarda musluman olmayanlar, kendi dini kurumlarında yargılanırlardı
2)ORFİ HUKUK:
Turk gelenek ve goreneklerine gore duzenlenmis kuurallarla, ser'i hukukun esaslarına aykırı olmamak kaydıyla padisahların buyruklarından olusurdu Orfi hukukun esasları KANUNNAME adıyla bir araya getirilmistir
NOT: Bilinen ilk Osmanlı Kanunnamesi Fatih Sultan Mehmet'in kanunnamesidir(KANUNNAMEİ ALİ OSMAN)
Osmanlı Devletinde Hukukun uygulanısı nasıldı?
Osmanlı Devletinde ser'i ve orfi butun meseleler ser'i mahkemelerde cozumlenirdi Eyalet, sancak ve kazalardaki mahkemelerde hakimolarak KADI bulunurdu Kadı'nın verdiği karardan suphe duyanlar ust mahkeme olarak Divanı HumayUna basvurabilirlerdi Daha kucuk yonetim birimlerinde (nahiyelerde) kadı adına hukum verenlere NAİB denirdi Mahkemelerde gorulen davalar SERİYYE SİCİLLERİ denilen defterlere kaydedilirdi
Osmanlı Hukuk Duzeninde Meydana Gelen Değismeler:
a)II Mahmut Doneminde değismeler:
1Gorevden alınan memurların mallarına el koyma usulune (musadere) son verildi
2Memurların yargılanması, hukumet ile halk arasındaki davaların gorusulmesi icin Meclisi Valai Ahkamı Adliye kuruldu
3)İlk olarak Adalet Bakanlığı(Nezareti Deavi) kuruldu
b)Tanzimat doneminde (18391876)değismeler:
Hatırlanacağı gibi Tanzimat Fermanında (3kasım 1839) Herkes kanun onunde esit olacak, butun herkesin can, mal ve namusları guven altında olduğu belirtilmisti Yine Islahat fermanı(1856) azınlıklara yeni haklar veriyordu Bu donemde hukuk alanında onemli gelismeler yasandı:
1) 1840'da Ceza Kanunu(kısmen Fransızcadan tercume) 1850'de Ticaret Kanunu, 1863'de de Deniz
ve ticaret kanunu cıkarıldı 1868'de Surayı Devlet(DANISTAY) kuruldu
2) Bu kanunların yanısıra Tanzimatla birlikte KARMA mahkemeler kuruldu Karma mahkemelerdeki
hakimlerin yarısı yabancı yarısı Osmanlı idi
ACIKLAMA: Yabancıların Turk mahkemelerinde yargıc olarak yer alması devletin egemenlik haklarıyla
uyusmamaktadır
3)Tanzimat doneminde İnsan hakları ve vicdan hurriyetibakımından onemli gelismeler oldu Zenci esirliği yasaklandı ve mezhep değistirmeyi yasaklayan kanun kaldırıldı
4)1870'de AHMET CEVDET PASA baskanlığında bir kurul on yıl kadar calısarak MECELLE'yi hazırladı Mecelle medeni kanun niteliğindeydi
c)Mesrutiyet Doneminde Meydana gelen değismeler:
1876'da ilan edilen Kanuni Esasi Osmanlı Devletin'de anayasa hukukunun baslangıcıdır
Osmanlı Devletinde hukuk iki temele dayanıyordu:
1)SER'İ HUKUK(İslam Hukuku Fıkıh):
Ser'i hukukun kaynaklarını Kur'an, Hadis, İcma ve Kıyas olusturuyordu Ser'i hukuk sadece muslumanlara uygulanırdı Kamu hukuku dısında kalan davalarda musluman olmayanlar, kendi dini kurumlarında yargılanırlardı
2)ORFİ HUKUK:
Turk gelenek ve goreneklerine gore duzenlenmis kuurallarla, ser'i hukukun esaslarına aykırı olmamak kaydıyla padisahların buyruklarından olusurdu Orfi hukukun esasları KANUNNAME adıyla bir araya getirilmistir
NOT: Bilinen ilk Osmanlı Kanunnamesi Fatih Sultan Mehmet'in kanunnamesidir(KANUNNAMEİ ALİ OSMAN)
Osmanlı Devletinde Hukukun uygulanısı nasıldı?
Osmanlı Devletinde ser'i ve orfi butun meseleler ser'i mahkemelerde cozumlenirdi Eyalet, sancak ve kazalardaki mahkemelerde hakimolarak KADI bulunurdu Kadı'nın verdiği karardan suphe duyanlar ust mahkeme olarak Divanı HumayUna basvurabilirlerdi Daha kucuk yonetim birimlerinde (nahiyelerde) kadı adına hukum verenlere NAİB denirdi Mahkemelerde gorulen davalar SERİYYE SİCİLLERİ denilen defterlere kaydedilirdi
Osmanlı Hukuk Duzeninde Meydana Gelen Değismeler:
a)II Mahmut Doneminde değismeler:
1Gorevden alınan memurların mallarına el koyma usulune (musadere) son verildi
2Memurların yargılanması, hukumet ile halk arasındaki davaların gorusulmesi icin Meclisi Valai Ahkamı Adliye kuruldu
3)İlk olarak Adalet Bakanlığı(Nezareti Deavi) kuruldu
b)Tanzimat doneminde (18391876)değismeler:
Hatırlanacağı gibi Tanzimat Fermanında (3kasım 1839) Herkes kanun onunde esit olacak, butun herkesin can, mal ve namusları guven altında olduğu belirtilmisti Yine Islahat fermanı(1856) azınlıklara yeni haklar veriyordu Bu donemde hukuk alanında onemli gelismeler yasandı:
1) 1840'da Ceza Kanunu(kısmen Fransızcadan tercume) 1850'de Ticaret Kanunu, 1863'de de Deniz
ve ticaret kanunu cıkarıldı 1868'de Surayı Devlet(DANISTAY) kuruldu
2) Bu kanunların yanısıra Tanzimatla birlikte KARMA mahkemeler kuruldu Karma mahkemelerdeki
hakimlerin yarısı yabancı yarısı Osmanlı idi
ACIKLAMA: Yabancıların Turk mahkemelerinde yargıc olarak yer alması devletin egemenlik haklarıyla
uyusmamaktadır
3)Tanzimat doneminde İnsan hakları ve vicdan hurriyetibakımından onemli gelismeler oldu Zenci esirliği yasaklandı ve mezhep değistirmeyi yasaklayan kanun kaldırıldı
4)1870'de AHMET CEVDET PASA baskanlığında bir kurul on yıl kadar calısarak MECELLE'yi hazırladı Mecelle medeni kanun niteliğindeydi
c)Mesrutiyet Doneminde Meydana gelen değismeler:
1876'da ilan edilen Kanuni Esasi Osmanlı Devletin'de anayasa hukukunun baslangıcıdır