Osmanlı Devletinde Hukuk
Osmanlı Devletinde hukuk iki temele dayanıyordu:
1)SER'İ HUKUK(İslam Hukuku Fıkıh):
Ser'i hukukun kaynaklarını Kur'an, Hadis, İcmâ ve Karşılaştırma olusturuyordu Ser'i hukuk yalnızca müslümanlara uygulanırdı Ulus hukuku dısında kalan davalarda müslüman olmayanlar, kendi dinî kurumlarında yargılanırlardı
2)ÖRFİ HUKUK:
Türk gelenek ve göreneklerine kadar düzenlenmis kuurallarla, ser'i hukukun esaslarına tutarsız olmamak kaydıyla padisahların buyruklarından olusurdu Örfi hukukun esasları KANUNNAME adıyla bir araya getirilmistir
ANEKDOT: Aşina birincil Osmanlı Kanunnamesi Fatih Sultan Mehmet'in kanunnâmesidir(KANUNNAMEİ ALİ OSMAN)
Osmanlı Devletinde Hukukun uygulanısı nasıldı?
Osmanlı Devletinde ser'i ve örfî tüm meseleler ser'î mahkemelerde çözümlenirdi Eyalet, bayrak ve kazalardaki mahkemelerde baskınolarak KADI bulunurdu Kadı'nın verdiği karardan süphe duyanlar üstteki duruşma olarak Divanı Hümayûna basvurabilirlerdi Daha ufak idare birimlerinde (nahiyelerde) kadı adına hüküm verenlere NAİB denirdi Mahkemelerde görülen davalar SERİYYE SİCİLLERİ denilen defterlere kaydedilirdi
Osmanlı Hukuk Düzeninde Meydana Gelen Değismeler:
a)II Mahmut Döneminde değismeler:
1Görevden alınan memurların mallarına el yatırma usulüne (müsadere) son verildi
2Memurların yargılanması, hükümet ile halk arasındaki davaların görüsülmesi için Meclisi Valai Ahkamı Adliye kuruldu
3)başlangıçta Adalet Bakanlığı(Nezareti Deavi) kuruldu
b)Tanzimat döneminde (18391876)değismeler:
Hatırlanacağı gibi Tanzimat Fermanında (3kasım 1839) Cümbür Cemaat kanun önünde esit olacak, tüm herkesin can, mülk ve namusları güven altında olduğu belirtilmisti Yeniden Islahat fermanı(1856) azınlıklara yeni haklar veriyordu Bu dönemde hukuk alanında kayda değer gelismeler yasandı:
1) 1840'da Canice Kanunu(kısmen Fransızcadan tercüme) 1850'de Ticaret Kanunu, 1863'de de Deniz
ve ticaret kanunu çıkarıldı 1868'de Surayı Devlet(DANISTAY) kuruldu
2) Bu kanunların yanısıra Tanzimatla birlikte KARMA mahkemeler kuruldu Karma mahkemelerdeki
hakimlerin yarısı yabancı yarısı Osmanlı idi
AÇIKLAMA: Yabancıların Türk mahkemelerinde yargıç olarak yer alması devletin bağımsızlık haklarıyla
uyusmamaktadır
3)Tanzimat döneminde İnsan hakları ve vicdan hürriyetibakımından önemli gelismeler oldu Zenci esirliği yasaklandı ve mezhep değistirmeyi yasaklayan kanun kaldırıldı
4)1870'de AHMET CEVDET PASA baskanlığında bir kurul on sene kadar çalısarak MECELLE'yi hazırladı Mecelle uygar kanun niteliğindeydi
c)Mesrutiyet Döneminde Meydana gelen değismeler:
1876'da duyuru edilen Kanuni Esasi Osmanlı Devletin'de anayasa hukukunun baslangıcıdır *
Osmanlı Devletinde hukuk iki temele dayanıyordu:
1)SER'İ HUKUK(İslam Hukuku Fıkıh):
Ser'i hukukun kaynaklarını Kur'an, Hadis, İcmâ ve Karşılaştırma olusturuyordu Ser'i hukuk yalnızca müslümanlara uygulanırdı Ulus hukuku dısında kalan davalarda müslüman olmayanlar, kendi dinî kurumlarında yargılanırlardı
2)ÖRFİ HUKUK:
Türk gelenek ve göreneklerine kadar düzenlenmis kuurallarla, ser'i hukukun esaslarına tutarsız olmamak kaydıyla padisahların buyruklarından olusurdu Örfi hukukun esasları KANUNNAME adıyla bir araya getirilmistir
ANEKDOT: Aşina birincil Osmanlı Kanunnamesi Fatih Sultan Mehmet'in kanunnâmesidir(KANUNNAMEİ ALİ OSMAN)
Osmanlı Devletinde Hukukun uygulanısı nasıldı?
Osmanlı Devletinde ser'i ve örfî tüm meseleler ser'î mahkemelerde çözümlenirdi Eyalet, bayrak ve kazalardaki mahkemelerde baskınolarak KADI bulunurdu Kadı'nın verdiği karardan süphe duyanlar üstteki duruşma olarak Divanı Hümayûna basvurabilirlerdi Daha ufak idare birimlerinde (nahiyelerde) kadı adına hüküm verenlere NAİB denirdi Mahkemelerde görülen davalar SERİYYE SİCİLLERİ denilen defterlere kaydedilirdi
Osmanlı Hukuk Düzeninde Meydana Gelen Değismeler:
a)II Mahmut Döneminde değismeler:
1Görevden alınan memurların mallarına el yatırma usulüne (müsadere) son verildi
2Memurların yargılanması, hükümet ile halk arasındaki davaların görüsülmesi için Meclisi Valai Ahkamı Adliye kuruldu
3)başlangıçta Adalet Bakanlığı(Nezareti Deavi) kuruldu
b)Tanzimat döneminde (18391876)değismeler:
Hatırlanacağı gibi Tanzimat Fermanında (3kasım 1839) Cümbür Cemaat kanun önünde esit olacak, tüm herkesin can, mülk ve namusları güven altında olduğu belirtilmisti Yeniden Islahat fermanı(1856) azınlıklara yeni haklar veriyordu Bu dönemde hukuk alanında kayda değer gelismeler yasandı:
1) 1840'da Canice Kanunu(kısmen Fransızcadan tercüme) 1850'de Ticaret Kanunu, 1863'de de Deniz
ve ticaret kanunu çıkarıldı 1868'de Surayı Devlet(DANISTAY) kuruldu
2) Bu kanunların yanısıra Tanzimatla birlikte KARMA mahkemeler kuruldu Karma mahkemelerdeki
hakimlerin yarısı yabancı yarısı Osmanlı idi
AÇIKLAMA: Yabancıların Türk mahkemelerinde yargıç olarak yer alması devletin bağımsızlık haklarıyla
uyusmamaktadır
3)Tanzimat döneminde İnsan hakları ve vicdan hürriyetibakımından önemli gelismeler oldu Zenci esirliği yasaklandı ve mezhep değistirmeyi yasaklayan kanun kaldırıldı
4)1870'de AHMET CEVDET PASA baskanlığında bir kurul on sene kadar çalısarak MECELLE'yi hazırladı Mecelle uygar kanun niteliğindeydi
c)Mesrutiyet Döneminde Meydana gelen değismeler:
1876'da duyuru edilen Kanuni Esasi Osmanlı Devletin'de anayasa hukukunun baslangıcıdır *