Osmanlı Devletinde Tanzimat Donemi
Tanzimat Fermanı (Gulhanei Hattı Humayun) (1839) :
Boğazlar ve Mısır sorununda Avrupa devletlerinin desteğini almak ve azınlıklara imtiyaz verme baskılarına son vermek amacıyla Abdulmecid zamanında Dışişleri bakanı Mustafa Reşit Paşa tarafından hazırlanmış ve Gulhane parkında okunmuştur II Mahmut doneminde başlayan batılı toplum oluşturma calışmalarına hız vermiştir
Osmanlı Devletinde butun ıslahatlarda olduğu gibi Tanzimat Fermanında da yenilik isteği halktan değil yonetici tabakadan gelmiştir (Meşrutiyetler haric) Tanzimat Fermanı ilk kez padişahın uzerinde bir kanun gucu olduğunu gostermiştir (Bu yonuyle Magna Chartaya benzer) Bir hukuk devleti olma yolunda onemli bir adımdır, anayasacılık hareketi başlamıştır
Maddeleri :
¨ Halkın can, mal ve namus guvenliği sağlanacaktır
¨ Askerlik, vatan hizmeti haline getirilmiş, askere alma ve terhis işlemleri belirli kurallara gore yapılacaktır
¨ Vergiler, herkesin gelirine gore alınacaktır
¨ Kanunlar herkese eşit uygulanacak ve mahkemeler acık olacak
¨ Herkese mal, mulk, edinme ve istediği gibi tasarruf hakkı sağlanacak
¨ Ruşvet ve iltimas onlenecek
Mulkiyet hakkı guvence altına alınmıştır
Batılılaşma hareketi hızlanmıştır
Tanzimat Donemi Yenilikleri :
Islahat Fermanı ilan edilmiştir (1856)
İl genel meclisleri kurulmuştur
İltizam yolu ile aşar vergisi toplama usulu kaldırılmış, maliye bakanlığı tarafından toplanması kararlaştırılmıştır
Cizye miktarının belirlenmesi işi patrikhaneye verilmiştir
İlk kağıt para basılmıştır (Kaime 1844)
İlk dış borc İngiltereden alınmıştır (Kırım Harbi esnasında 1854)
İlk demiryolu hattı kurulmuştur (İzmir Aydın hattı)
İlk telgraf okulu acılmıştır
Eğitim bakanlığı kurulmuş, okullar ilk, orta, lise ve yuksekokul diye kısımlara ayrılmıştır
Oğretmen okulları ve mulkiye mektebi acılmıştır
Kız oğrenciler ilk kez okullara alındı
Şeri kanunların yanında Avrupai tarz kanunlar yapılmış bu da hukukta ikilik ortaya cıkmasına sebep olmuştur
Islahat Fermanı (1856) :
Kırım savaşının sonunda 1856da Pariste toplanan barış konferansına sunulmuştur
Fermanın sunulmasındaki amac Osmanlı Devleti uzerindeki baskıları azaltmak konferanstan olumlu sonuclar almak ve ic işlerimize karışmalarını engellemek olmakla beraber Avrupa devletlerinin ic işlerimize mudahalesine daha fazla zemin hazırlamıştır
Ferman daha cok hıristiyan azınlığa ve onların haklarını, ayrıcalıklarını genişletmeye yoneliktir
Maddeleri :
Din ve mezhep ozgurluğu sağlanacaktır
Okul, kilise, hastahane gibi binaların tamiri ve yeniden inşaası sağlanacaktır
Hıristiyan ve yahudi azınlığı kucuk duşurucu sozler yasaklanmıştır
Hıristiyan azınlıklara devlet memurlarına ve ceşitli okullara girme imkanı verilmiştir
Mahkemelerin acık yapılması, herkesin kendi dinine gore yemin etmesi, hapishanelerin ıslahı ve kanunların azınlıkların diline cevrilmesi kararlaştırılmıştır
İşkence, dayak ve angarya kaldırılmıştır
Vergiler herkesin gelirine gore alınacak
Azınlıklara bedelli askerlik getirildi
Hıristiyanlar da il genel meclisine uye olabilecekler
Yabancılara da vergilerini vermek şartıyla mal mulk sahibi olma imkanı verilmiştir
Azınlıklara da banka, şirket, okul acma imkanı verilmiştir
Musluman halka bir ayrıcalık getirmezken gayrı muslim halkın hakları daha da genişletilmiştir
I MEŞRUTİYET DONEMİ (1876)
Balkan bunalımını goruşmek uzere İstanbul Konferansı toplandığı esnada Avrupa devletlerinin ic işlerimize karışmasını engellemek icin 23 Aralık 1876da Osmanlıcılık fikrini savunan Jon Turklerin gayretleriyle Kanuni Esasi ilan edilerek Meşrutiyet donemi başlamıştır Meclisi Ayan ve Mebusan olmak uzere iki tane meclis acılmıştır Ayanlar meclisi uyeleri padişah tarafından secilir ve olene kadar uye kalırlar Meclisi Mebusan uyeleri 50000 kişide 1 olmak uzere halk tarafından secilir Anayasaya gore yurutmeden padişah ve hukumet, yasamadan meclis sorumludur Fakat son soz padişahındır Hukumet padişaha karşı sorumludur Padişahın meclisi acma kapatma yetkisi vardır
Not1 : Halk padişahın yanında ilk kez yonetime katılmıştır
Not2 : 93 harbini bahane eden II Abdulhamit meclisi fethetmiştir
Not3 : 1881de dış borclarımızla ilgili Duyunı Umumiye (dış borclar genel idaresi) kurulmuştur
II MEŞRUTİYET DONEMİ (1908)
İttihat ve Terakkicilerin baskıları sonucu II Abdulhamit 1908 Reval Goruşmeleri sırasında meşrutiyeti yeniden ilan etmiştir Turkculuk fikri devlet uzerinde etkili olmaya başlamıştır
II Meşrutiyet ile yonetimi fiilen ele geciren İttihat ve Terakkiciler 1913 Babı Ali baskını ile iktidarı resmen ele gecirmişlerdir (23 Ocak 1913)
Bir takım yeniliklerle yururluğe giren Anayasaya gore padişahın meclisi acma, kapatma yetkisi sınırlandırılmış, hukumet meclise karşı sorumlu hale gelmiş, devlet kademelerine gelebilmek icin musluman olma şartı kaldırılmıştır
31 Mart Vakası (13 Nisan 1909)
İttihat ve Terakki yonetiminden memnun olmayanlar ve muhalifler isyan etmişler, Selanik
te oluşturulan Mahmut Şevket Paşa komutasındaki hareket ordusu gelerek isyanı bastırmıştır
Rejimi değiştirmeye yonelik ilk isyan hareketidir II Abdulhamit isyanla alakalı gorulerek meclis kararıyla tahttan indirilmiştir Mustafa Kemal bu orduda Kurmay Yuzbaşı olarak gorev yapmıştır Bu donemde kız oğrenciler icin yuksekokul acıldı
Tanzimat Fermanı (Gulhanei Hattı Humayun) (1839) :
Boğazlar ve Mısır sorununda Avrupa devletlerinin desteğini almak ve azınlıklara imtiyaz verme baskılarına son vermek amacıyla Abdulmecid zamanında Dışişleri bakanı Mustafa Reşit Paşa tarafından hazırlanmış ve Gulhane parkında okunmuştur II Mahmut doneminde başlayan batılı toplum oluşturma calışmalarına hız vermiştir
Osmanlı Devletinde butun ıslahatlarda olduğu gibi Tanzimat Fermanında da yenilik isteği halktan değil yonetici tabakadan gelmiştir (Meşrutiyetler haric) Tanzimat Fermanı ilk kez padişahın uzerinde bir kanun gucu olduğunu gostermiştir (Bu yonuyle Magna Chartaya benzer) Bir hukuk devleti olma yolunda onemli bir adımdır, anayasacılık hareketi başlamıştır
Maddeleri :
¨ Halkın can, mal ve namus guvenliği sağlanacaktır
¨ Askerlik, vatan hizmeti haline getirilmiş, askere alma ve terhis işlemleri belirli kurallara gore yapılacaktır
¨ Vergiler, herkesin gelirine gore alınacaktır
¨ Kanunlar herkese eşit uygulanacak ve mahkemeler acık olacak
¨ Herkese mal, mulk, edinme ve istediği gibi tasarruf hakkı sağlanacak
¨ Ruşvet ve iltimas onlenecek
Mulkiyet hakkı guvence altına alınmıştır
Batılılaşma hareketi hızlanmıştır
Tanzimat Donemi Yenilikleri :
Islahat Fermanı ilan edilmiştir (1856)
İl genel meclisleri kurulmuştur
İltizam yolu ile aşar vergisi toplama usulu kaldırılmış, maliye bakanlığı tarafından toplanması kararlaştırılmıştır
Cizye miktarının belirlenmesi işi patrikhaneye verilmiştir
İlk kağıt para basılmıştır (Kaime 1844)
İlk dış borc İngiltereden alınmıştır (Kırım Harbi esnasında 1854)
İlk demiryolu hattı kurulmuştur (İzmir Aydın hattı)
İlk telgraf okulu acılmıştır
Eğitim bakanlığı kurulmuş, okullar ilk, orta, lise ve yuksekokul diye kısımlara ayrılmıştır
Oğretmen okulları ve mulkiye mektebi acılmıştır
Kız oğrenciler ilk kez okullara alındı
Şeri kanunların yanında Avrupai tarz kanunlar yapılmış bu da hukukta ikilik ortaya cıkmasına sebep olmuştur
Islahat Fermanı (1856) :
Kırım savaşının sonunda 1856da Pariste toplanan barış konferansına sunulmuştur
Fermanın sunulmasındaki amac Osmanlı Devleti uzerindeki baskıları azaltmak konferanstan olumlu sonuclar almak ve ic işlerimize karışmalarını engellemek olmakla beraber Avrupa devletlerinin ic işlerimize mudahalesine daha fazla zemin hazırlamıştır
Ferman daha cok hıristiyan azınlığa ve onların haklarını, ayrıcalıklarını genişletmeye yoneliktir
Maddeleri :
Din ve mezhep ozgurluğu sağlanacaktır
Okul, kilise, hastahane gibi binaların tamiri ve yeniden inşaası sağlanacaktır
Hıristiyan ve yahudi azınlığı kucuk duşurucu sozler yasaklanmıştır
Hıristiyan azınlıklara devlet memurlarına ve ceşitli okullara girme imkanı verilmiştir
Mahkemelerin acık yapılması, herkesin kendi dinine gore yemin etmesi, hapishanelerin ıslahı ve kanunların azınlıkların diline cevrilmesi kararlaştırılmıştır
İşkence, dayak ve angarya kaldırılmıştır
Vergiler herkesin gelirine gore alınacak
Azınlıklara bedelli askerlik getirildi
Hıristiyanlar da il genel meclisine uye olabilecekler
Yabancılara da vergilerini vermek şartıyla mal mulk sahibi olma imkanı verilmiştir
Azınlıklara da banka, şirket, okul acma imkanı verilmiştir
Musluman halka bir ayrıcalık getirmezken gayrı muslim halkın hakları daha da genişletilmiştir
I MEŞRUTİYET DONEMİ (1876)
Balkan bunalımını goruşmek uzere İstanbul Konferansı toplandığı esnada Avrupa devletlerinin ic işlerimize karışmasını engellemek icin 23 Aralık 1876da Osmanlıcılık fikrini savunan Jon Turklerin gayretleriyle Kanuni Esasi ilan edilerek Meşrutiyet donemi başlamıştır Meclisi Ayan ve Mebusan olmak uzere iki tane meclis acılmıştır Ayanlar meclisi uyeleri padişah tarafından secilir ve olene kadar uye kalırlar Meclisi Mebusan uyeleri 50000 kişide 1 olmak uzere halk tarafından secilir Anayasaya gore yurutmeden padişah ve hukumet, yasamadan meclis sorumludur Fakat son soz padişahındır Hukumet padişaha karşı sorumludur Padişahın meclisi acma kapatma yetkisi vardır
Not1 : Halk padişahın yanında ilk kez yonetime katılmıştır
Not2 : 93 harbini bahane eden II Abdulhamit meclisi fethetmiştir
Not3 : 1881de dış borclarımızla ilgili Duyunı Umumiye (dış borclar genel idaresi) kurulmuştur
II MEŞRUTİYET DONEMİ (1908)
İttihat ve Terakkicilerin baskıları sonucu II Abdulhamit 1908 Reval Goruşmeleri sırasında meşrutiyeti yeniden ilan etmiştir Turkculuk fikri devlet uzerinde etkili olmaya başlamıştır
II Meşrutiyet ile yonetimi fiilen ele geciren İttihat ve Terakkiciler 1913 Babı Ali baskını ile iktidarı resmen ele gecirmişlerdir (23 Ocak 1913)
Bir takım yeniliklerle yururluğe giren Anayasaya gore padişahın meclisi acma, kapatma yetkisi sınırlandırılmış, hukumet meclise karşı sorumlu hale gelmiş, devlet kademelerine gelebilmek icin musluman olma şartı kaldırılmıştır
31 Mart Vakası (13 Nisan 1909)
İttihat ve Terakki yonetiminden memnun olmayanlar ve muhalifler isyan etmişler, Selanik
te oluşturulan Mahmut Şevket Paşa komutasındaki hareket ordusu gelerek isyanı bastırmıştır
Rejimi değiştirmeye yonelik ilk isyan hareketidir II Abdulhamit isyanla alakalı gorulerek meclis kararıyla tahttan indirilmiştir Mustafa Kemal bu orduda Kurmay Yuzbaşı olarak gorev yapmıştır Bu donemde kız oğrenciler icin yuksekokul acıldı