Osmanlı Devletinin Gerileme Dönemi Özeti
OSMANLI GERİLEME DÖNEMİ (1699 – 1792)
GERİLEME DÖNEMİ PADİŞAHLARI
II Mustafa (1695 – 1703)
III Ahmet (1703 – 1730)
I Mahmut (1730 – 1754)
III Osman (1754 – 1757)
III Mustafa (1757 – 1774)
I Abdülhamit (1774 – 1789)
III Selim (1789 – 1807)
1715 – 1718 OSMANLI – AVUSTURYA VE VENEDİK SAVAŞLARI
Mora halkının Venedik idaresinden hoşnut olmayıp Osmanlı ’dan takviye istemesi üstüne Venedik ile savaş üretilmiş, Mora alınmıştır Fakat bu olay Karlofça ’nın garantör devleti olan Avusturya ’nın Osmanlı ’ya savaş açmasına sebep olmuştur İki devletle birden savaşmak zorunda kalan Osmanlı Devleti uzlaşma istemiştir
1715 Pasarofça Antlaşması :
Banat, Temeşvar ve Belgrat dahil Macaristan ’ın büyük bir bölümü Avusturya ’ya bırakıldı Arnavutluk, Hersek ve Dalmaçya kıyıları Venedik ’e, Mora Osmanlı ’ya bırakılmıştır
Not : Avrupa ’nın üstünlüğü kabul edilmiş, Lale Devri başlamış ve öncelikle Avrupa örnek alınarak ıslahatlara girişilmiştir
OSMANLI – İRAN İLİŞKİLERİ :
İran ’ın Sünni Müslümanlar ’a baskı yapmasıyla mezhep ve saltanat mücadelesi başlamıştır İran ’da ortaya meydana çıkan bu karışıklıktan kullanmak isteyen Rusya İran ’a saldırınca Osmanlı Devleti de İran ’a girmiş, Fransa ’nın arabuluculuğu ile savaş olmadan Rusya ile 1724 İstanbul Antlaşması imzalanmıştır Buna göre, İran ’ın kuzeyi Rusya ’ya batısı Osmanlı Devleti ’ne bırakılmıştır İran Osmanlı Devleti ’nin ele geçirdiği toprakları geri almak isteyince Osmanlı – İran savaşları başlamış, 1732 Ahmet Paşa Antlaşması ile son bulmuştur Buna tarafından, Tebriz, Kirman, Hemedan İran ’da, Tiflis ve Dağıstan Osmanlı ’da kalıyordu Bu esnada İran ’da, taht değişikliği olmuş, Safevi hanedanına son veren Avşar Türkleri ’
nden Nadir Şah tahta geçmiş ve yapılan anlaşmayı tanımayarak Osmanlı ’ya savaş açmıştır Sonunda 1746 Kerden (II Kasrı Sevimli) Antlaşması imzalanmıştır Buna göre; I Kasrı Sevimli Antlaşması başlıca gücenmiş ve Zağros Dağları hudut kabul edilmiştir Böylece günümüze dek süren arkadaşlık dönemi başlamıştır
1736 – 1739 OSMANLI – AVUSTURYA VE RUSYA SAVAŞLARI
Rusya ’nın Kırım ’a saldırması, Osmanlı – İran Savaşları ’nda Kırım hanının göndereceği yardımın Ruslar göre engellenmesi, Avusturya ile Rusya ’nın Osmanlı Devleti ’ni parçalama konusunda anlaşmaları üzerine savaşlar başlamıştır Osmanlı Devleti bu yüzyılda bile iki büyük devlete karşısında başarılı mücadeleler vermiş Fransa ’nın da arabuluculuğu ile antlaşma imzalanmıştır
1739 Belgrat Antlaşması :
Banat hariç, Pasarofça ile kaybedilen yerler geri küskün
Azak kalesi derbeder olmak şartı ile Rusya ’ya bırakılmıştır
Rusya Karadeniz ’de deniz filosu ve ticaret gemisi bulunduramayacak
Rusya savaş sırasında işgal ettiği Kırım ve Eflak ’tan çekilecektir
Not : Gerileme döneminde imzalanan son karlı antlaşmadır
Karadeniz ’in Türk gölü olduğu son kere kabul edilmiştir
Fransızlar ’a verilmiş olan kapitülasyonlar 1740 ’da sürekli hale getirilmiştir
1768 – 1774 OSMANLI – RUS SAVAŞI :
Rus çariçesi II Katharina Çılgın Petro ’nun yolundan gidiyor, Kırım ’ı ele geçirmek, Balkanlar ’da kendine ait devletçikler koymak, Kafkaslar ’ı ve Lehistan ’ı ele geçirmek istiyordu Lehliler ’in Osmanlılar ’dan destek istemesi üstüne Osmanlı – Rus Savaşları her tarafta başlamıştır Baltık Denizi ve İngilizler ’in de yardımıyla Vebelitarık ’tan dolaşan Ruas donanması Çeşme önlerinde Osmanlı donanmasını yakmışlardır (1770) Kartal meydan muharebesinde 180000 şahsiyet Osmanlı ordusu 30000 şahsiyet Rus ordusu karşısında ağır bir yenilgiye uğramıştır Bu olayları duyan III Mustafa kederinden ölmüştür Tahta geçen I Abdülhamit uzlaşma istemiş, 1774 Küçük kaynarca Antlaşması imzalanmıştır Buna kadar;
Kırım bağımsız olacak (Böylece ilk önce halkının tamamı müslüman olan bir alan kaybedilmiştir ve ilk kez halifeliğin siyasi gücünden faydalanılmaya başlanmıştır) Azak kalesi ve çevresi Rusya ’ya bırakılacak Ruslar istedikleri yerlerde konsolosluk açabilecek Rusya, Ortodoksların hamiliğini üstlenmiştir (Rusya Osmanlı ’nın iç işlerine karışma yetkisini elde etmiştir) Rusya, Karadeniz ’de savaş ve ticaret gemileri bulundurabilecek, Osmanlı limanlarını kullanabilecek (Karadeniz bir Türk gölü olmaktan çıkmıştır) Rusya savaş sırasında işgal ettiği, Eflak, Boğdan ve Ege adalarından çekilecek, Osmanlı Devleti buralarda genel af ilan edecek, belli bir süre ücret almayacak ve halkın göç etmesine müsade verecektir Osmanlı Devleti savaş tazminatı verecek (Tarihinde ilk kez) Önemi : Osmanlı Devleti ’nin bu yüzyılda imzaladığı en ağır anlaşmadır
XVIII YÜZYIL ISLAHAT HAREKETLERİ
Lale Devri (1718 – 1730) : Pasarofça Antlaşmasıyla başlamış, Patrona Halil İsyanı ’yla sona ermiştir Bu dönemde Avrupa ’nın üstünlüğü anlaşılmış ve öncelikle Avrupa örnek alınarak ıslahatlar yapılmıştır
Gerileme Dönemi Islahatlarının Genel Özellikleri :
Avrupa misal alınmıştır
Duraklamaya kadar daha köklüdür
Askeri alanda ağırlıklıdır
Islahatlar, yapan şahısların döneminde geçerli olmuş bir devlet politikası haline gelememiştir
Islahatlar, yeniçerilerin, halkın ve ulemanın tepkisiyle karşılaşmıştır
Yönetim ve hukuk alanında ıslahat yapılmamıştır
17 Yy ’a kadar daha başarılı olmakla beraber devletin çöküşü önlenememiştir
Devlet adamları tarafından yapılmıştır
*
OSMANLI GERİLEME DÖNEMİ (1699 – 1792)
GERİLEME DÖNEMİ PADİŞAHLARI
II Mustafa (1695 – 1703)
III Ahmet (1703 – 1730)
I Mahmut (1730 – 1754)
III Osman (1754 – 1757)
III Mustafa (1757 – 1774)
I Abdülhamit (1774 – 1789)
III Selim (1789 – 1807)
1715 – 1718 OSMANLI – AVUSTURYA VE VENEDİK SAVAŞLARI
Mora halkının Venedik idaresinden hoşnut olmayıp Osmanlı ’dan takviye istemesi üstüne Venedik ile savaş üretilmiş, Mora alınmıştır Fakat bu olay Karlofça ’nın garantör devleti olan Avusturya ’nın Osmanlı ’ya savaş açmasına sebep olmuştur İki devletle birden savaşmak zorunda kalan Osmanlı Devleti uzlaşma istemiştir
1715 Pasarofça Antlaşması :
Banat, Temeşvar ve Belgrat dahil Macaristan ’ın büyük bir bölümü Avusturya ’ya bırakıldı Arnavutluk, Hersek ve Dalmaçya kıyıları Venedik ’e, Mora Osmanlı ’ya bırakılmıştır
Not : Avrupa ’nın üstünlüğü kabul edilmiş, Lale Devri başlamış ve öncelikle Avrupa örnek alınarak ıslahatlara girişilmiştir
OSMANLI – İRAN İLİŞKİLERİ :
İran ’ın Sünni Müslümanlar ’a baskı yapmasıyla mezhep ve saltanat mücadelesi başlamıştır İran ’da ortaya meydana çıkan bu karışıklıktan kullanmak isteyen Rusya İran ’a saldırınca Osmanlı Devleti de İran ’a girmiş, Fransa ’nın arabuluculuğu ile savaş olmadan Rusya ile 1724 İstanbul Antlaşması imzalanmıştır Buna göre, İran ’ın kuzeyi Rusya ’ya batısı Osmanlı Devleti ’ne bırakılmıştır İran Osmanlı Devleti ’nin ele geçirdiği toprakları geri almak isteyince Osmanlı – İran savaşları başlamış, 1732 Ahmet Paşa Antlaşması ile son bulmuştur Buna tarafından, Tebriz, Kirman, Hemedan İran ’da, Tiflis ve Dağıstan Osmanlı ’da kalıyordu Bu esnada İran ’da, taht değişikliği olmuş, Safevi hanedanına son veren Avşar Türkleri ’
nden Nadir Şah tahta geçmiş ve yapılan anlaşmayı tanımayarak Osmanlı ’ya savaş açmıştır Sonunda 1746 Kerden (II Kasrı Sevimli) Antlaşması imzalanmıştır Buna göre; I Kasrı Sevimli Antlaşması başlıca gücenmiş ve Zağros Dağları hudut kabul edilmiştir Böylece günümüze dek süren arkadaşlık dönemi başlamıştır
1736 – 1739 OSMANLI – AVUSTURYA VE RUSYA SAVAŞLARI
Rusya ’nın Kırım ’a saldırması, Osmanlı – İran Savaşları ’nda Kırım hanının göndereceği yardımın Ruslar göre engellenmesi, Avusturya ile Rusya ’nın Osmanlı Devleti ’ni parçalama konusunda anlaşmaları üzerine savaşlar başlamıştır Osmanlı Devleti bu yüzyılda bile iki büyük devlete karşısında başarılı mücadeleler vermiş Fransa ’nın da arabuluculuğu ile antlaşma imzalanmıştır
1739 Belgrat Antlaşması :
Banat hariç, Pasarofça ile kaybedilen yerler geri küskün
Azak kalesi derbeder olmak şartı ile Rusya ’ya bırakılmıştır
Rusya Karadeniz ’de deniz filosu ve ticaret gemisi bulunduramayacak
Rusya savaş sırasında işgal ettiği Kırım ve Eflak ’tan çekilecektir
Not : Gerileme döneminde imzalanan son karlı antlaşmadır
Karadeniz ’in Türk gölü olduğu son kere kabul edilmiştir
Fransızlar ’a verilmiş olan kapitülasyonlar 1740 ’da sürekli hale getirilmiştir
1768 – 1774 OSMANLI – RUS SAVAŞI :
Rus çariçesi II Katharina Çılgın Petro ’nun yolundan gidiyor, Kırım ’ı ele geçirmek, Balkanlar ’da kendine ait devletçikler koymak, Kafkaslar ’ı ve Lehistan ’ı ele geçirmek istiyordu Lehliler ’in Osmanlılar ’dan destek istemesi üstüne Osmanlı – Rus Savaşları her tarafta başlamıştır Baltık Denizi ve İngilizler ’in de yardımıyla Vebelitarık ’tan dolaşan Ruas donanması Çeşme önlerinde Osmanlı donanmasını yakmışlardır (1770) Kartal meydan muharebesinde 180000 şahsiyet Osmanlı ordusu 30000 şahsiyet Rus ordusu karşısında ağır bir yenilgiye uğramıştır Bu olayları duyan III Mustafa kederinden ölmüştür Tahta geçen I Abdülhamit uzlaşma istemiş, 1774 Küçük kaynarca Antlaşması imzalanmıştır Buna kadar;
Kırım bağımsız olacak (Böylece ilk önce halkının tamamı müslüman olan bir alan kaybedilmiştir ve ilk kez halifeliğin siyasi gücünden faydalanılmaya başlanmıştır) Azak kalesi ve çevresi Rusya ’ya bırakılacak Ruslar istedikleri yerlerde konsolosluk açabilecek Rusya, Ortodoksların hamiliğini üstlenmiştir (Rusya Osmanlı ’nın iç işlerine karışma yetkisini elde etmiştir) Rusya, Karadeniz ’de savaş ve ticaret gemileri bulundurabilecek, Osmanlı limanlarını kullanabilecek (Karadeniz bir Türk gölü olmaktan çıkmıştır) Rusya savaş sırasında işgal ettiği, Eflak, Boğdan ve Ege adalarından çekilecek, Osmanlı Devleti buralarda genel af ilan edecek, belli bir süre ücret almayacak ve halkın göç etmesine müsade verecektir Osmanlı Devleti savaş tazminatı verecek (Tarihinde ilk kez) Önemi : Osmanlı Devleti ’nin bu yüzyılda imzaladığı en ağır anlaşmadır
XVIII YÜZYIL ISLAHAT HAREKETLERİ
Lale Devri (1718 – 1730) : Pasarofça Antlaşmasıyla başlamış, Patrona Halil İsyanı ’yla sona ermiştir Bu dönemde Avrupa ’nın üstünlüğü anlaşılmış ve öncelikle Avrupa örnek alınarak ıslahatlar yapılmıştır
Gerileme Dönemi Islahatlarının Genel Özellikleri :
Avrupa misal alınmıştır
Duraklamaya kadar daha köklüdür
Askeri alanda ağırlıklıdır
Islahatlar, yapan şahısların döneminde geçerli olmuş bir devlet politikası haline gelememiştir
Islahatlar, yeniçerilerin, halkın ve ulemanın tepkisiyle karşılaşmıştır
Yönetim ve hukuk alanında ıslahat yapılmamıştır
17 Yy ’a kadar daha başarılı olmakla beraber devletin çöküşü önlenememiştir
Devlet adamları tarafından yapılmıştır
*