Osmanlılarda Ordu
YAYA VE MUSELLEMLER
Osman Bey'in olumunden kısa bir sure sonra, beyliğin sınırlarının genişlemesi ve kısa bir gelecekte, daha bir genişlemeye namzed olması, Orhan Bey'i askeri, mali ve idari duzenlemeler yapmak zorunda bıraktı Gercekten de beylik cercevesinden cıkıp guclu bir devlet haline gelmek icin, duzenli bir orduya ihtiyac vardı Orhan Bey de bu goruşten hareketle once orduyu ele aldı
Orhan Bey'in saltanatının ilk yıllarında askeri kuvvetler, Osman Bey zamanından pek farklı değildi Fetihler arttıkca toprağa yerleşen Turkmenlerin şayisi artmış, buna bağlı olarak tımarlı sipahi şayisi da coğalmıştı Kul veya Noker denilen sınıf, Osman Bey zamanında oldugu gibi yine ulUfe alıyordu
Fetihlerin devamı icin zaruri olan ordunun organizasyonu, yani, ilk duzenli birlikler, Bursanın fethinden sonra ve İznikin fethinden once Vezir Alaaddin Pasa ile Bursa Kadısı Candarlı Kara Halil'in (ol 1387) teklifleri doğrultusunda yapılmıştı Buna gore devamlı surette savaşa hazır yaya ve atlı bir kuvvetin bulundurulması gerekiyordu Bu maksatla Turk genclerinden meydana getirilen bu ordunun atsız askerine Yaya, atlı askerine de Musellemadi verildi Alaaddin Paşa'ya gore askeri sınıfa mensup olan kimseler ile vezirler, ozel bir kıyafet giyerek halktan ayırt edilmeliydi Bu sebeple, bunların giyecekleri elbise ve baslarında taşıyacakları sarığın renk ve bicimi tespit edildi Buna gore bunlar Ak borkgiyeceklerdi Boylece taşradaki tımarlı sipahilerden de ayrılacaklardı
Turk genclerinden kurulan ve her biri bin kişi olan bu askeri birliğin efradı Candarlı Kara Halil tarafından secilmişti Aşıkpaşazade'nin ifadesine gore bircok kişi Yayayazılmak icin Candarlı Kara Halil'e muracaat etmişti Savaş zamanında bu genclere once birer, daha sonra da ikişer akca gundelik verilmesi kararlaştırıldı Savaş olmadığı zamanlarda da ziraat yapmak uzere kendilerine toprak tahsis edildi Bunlar, vergilerden muaf tutuldular Orhan Bey zamanında hassa ordusu sayılan yaya ve musellemler, kac sancak varsa o kadar yaya ve atlı sancağa bolunerek basına sancakbeyi tayin edildi Yaya denilen piyade sınıfının her on kişisi icin bir bas (onbaşı), her yuz kişiye de daha buyuk bir bas (yuzbaşı) tayin edilmişti Musellem adi verilen atlı birliğin her otuz kişisi bir Ocakmeydana getiriyordu XV yuzyıl ortalarına kadar fiilen silahlı hizmette bulunmuş olan bu Yaya ve Musellemler, Kapıkulu ocaklarının kurulup gelişmesiyle yerlerini onlara terk ettiler Daha sonra Rumeli'deki Yurukler, Canbazlar ve Tatarların katılmasıyla Osmanlı askeri teşkilatının geri hizmet sınıfını meydana getirdiler Bu sınıf, kopru yapımı, yol inşaatı, kale tamir ve yapımı ile hendek kazımı gibi islerde kullanıldı
Gorulduğu gibi Osmanlı Devleti'nin ilk doneminde, yani Osman Bey zamanında beyliğin kuvvetleri iki kısımdan ibaret bulunuyordu Bunlardan biri, Turkmen aşiretlerinden sağlanan ve kendilerine hizmetleri karşılığında elde ettikleri ganimetler dışında tımar da verilen atlı kuvvetler, diğeri de Osman Bey'in, ucretlerini gundelik olarak verdiği şahsi askerlerdi Bunlara Noker deniyordu ki tamamı hur insanlardan meydana gelmişti Orhan Gazi doneminde ise Yaya ve Musellem adi ile yeni ve devamlı bir askeri birlik kurulmuştu
Bu bilgilerin ışığı altında konuya bakıldığı zaman Osman ve Orhan Bey'ler zamanında Osmanlı ordusu, uc gruptan teşekkul ediyordu Bunlardan biri aşiret kuvvetleri, ikincisi Noker adi verilen ve sonradan azabadini alan şahsi askerler ki bir ceşit hassa orduyu meydana getiriyorlardı Ucuncusu de biraz once kuruluşlarından bahsettiğimiz Yaya ve Musellem ordusu idi
Kuruluş doneminden başlamak uzere Osmanlı ordusu Karave Denizolmak uzere iki kısımdan ibaretti
OSMANLI KARA ORDUSU
Orduu Humayun denilen Osmanlı Kara Ordusu, genel olarak iki bolume ayrılmakta idi Bunlardan biri Kapıkulu Askerleridiğeri de Eyalet Askerleriadini taşıyordu Bu askeri birliklerin her biri, gordukleri hizmetlere gore kendi icinde daha kucuk kısımlara ayrılıp ona gore isimler alıyor Bu isimler, ocak kelimesi ile bir terkip oluşturduklarından ayrıca bunlara ocakdeniyordu Ocağın en buyuk subayına da Ocak Ağasıadi veriliyordu
KAPIKULU ASKERLERİ
Kapıkulu denilen bu askeri birlik, Selcuklular ve diğer bazı devletlerde oldugu gibi Hassa Orduyu meydana getirmekteydi Bu sınıfa dahil olan askerler, devletten UlUfeadıyla maaş alırlardı Burada kapıkelimesinin kullanılması ve devletten maaş alan askerlere de Kapıkuluaskeri denmesinin sebebi, Kapı kelimesinden bizzat devletin anlaşılmasıydı Zira eskiden beri doğu ulkelerinde işler, hukumdar saraylarının kapısında gorulurdu Bu tabir, Kapı mudafaasında bulunan askerler icin de kullanılmakla beraber sadece onlara hasr edilmeyen bir kelimedir Askerler icin de bu kelime kullanılıyordu İste bu sebepten dolayı devletten maaş alan askerlere Kapıkulu askerlerideniyordu
Kapıkulu askerleri başlangıcta devlet merkezinde bulunuyorlardı Fakat ulke genişleyip muhafazası icin hudut boylarında kaleler inşa edilince oralarda da ikamet etmek mecburiyetinde kaldılar
Osmanlı Devleti, Rumeli taraflarında fetihler yapıp genişlemeye başlayınca devamlı bir orduya ve daha fazla askere ihtiyac hasıl olmuştu Bu da savaşlarda esir alınan ve askeri şartlara uygun hristiyan cocuklarının kısa bir muddet Turk terbiyesi ile yetiştirilerek yeni bir askeri sınıfın meydana getirilmesiyle karşılanmıştı İste bu teşkilat, Kapıkulu ocağının cekirdeğini teşkil etmişti Kapıkulu askerleri iki gruba ayrılmaktadırlar Bunlar:
1 Kapıkulu Piyadesi
2 Kapıkulu Suvarisi
YAYA VE MUSELLEMLER
Osman Bey'in olumunden kısa bir sure sonra, beyliğin sınırlarının genişlemesi ve kısa bir gelecekte, daha bir genişlemeye namzed olması, Orhan Bey'i askeri, mali ve idari duzenlemeler yapmak zorunda bıraktı Gercekten de beylik cercevesinden cıkıp guclu bir devlet haline gelmek icin, duzenli bir orduya ihtiyac vardı Orhan Bey de bu goruşten hareketle once orduyu ele aldı
Orhan Bey'in saltanatının ilk yıllarında askeri kuvvetler, Osman Bey zamanından pek farklı değildi Fetihler arttıkca toprağa yerleşen Turkmenlerin şayisi artmış, buna bağlı olarak tımarlı sipahi şayisi da coğalmıştı Kul veya Noker denilen sınıf, Osman Bey zamanında oldugu gibi yine ulUfe alıyordu
Fetihlerin devamı icin zaruri olan ordunun organizasyonu, yani, ilk duzenli birlikler, Bursanın fethinden sonra ve İznikin fethinden once Vezir Alaaddin Pasa ile Bursa Kadısı Candarlı Kara Halil'in (ol 1387) teklifleri doğrultusunda yapılmıştı Buna gore devamlı surette savaşa hazır yaya ve atlı bir kuvvetin bulundurulması gerekiyordu Bu maksatla Turk genclerinden meydana getirilen bu ordunun atsız askerine Yaya, atlı askerine de Musellemadi verildi Alaaddin Paşa'ya gore askeri sınıfa mensup olan kimseler ile vezirler, ozel bir kıyafet giyerek halktan ayırt edilmeliydi Bu sebeple, bunların giyecekleri elbise ve baslarında taşıyacakları sarığın renk ve bicimi tespit edildi Buna gore bunlar Ak borkgiyeceklerdi Boylece taşradaki tımarlı sipahilerden de ayrılacaklardı
Turk genclerinden kurulan ve her biri bin kişi olan bu askeri birliğin efradı Candarlı Kara Halil tarafından secilmişti Aşıkpaşazade'nin ifadesine gore bircok kişi Yayayazılmak icin Candarlı Kara Halil'e muracaat etmişti Savaş zamanında bu genclere once birer, daha sonra da ikişer akca gundelik verilmesi kararlaştırıldı Savaş olmadığı zamanlarda da ziraat yapmak uzere kendilerine toprak tahsis edildi Bunlar, vergilerden muaf tutuldular Orhan Bey zamanında hassa ordusu sayılan yaya ve musellemler, kac sancak varsa o kadar yaya ve atlı sancağa bolunerek basına sancakbeyi tayin edildi Yaya denilen piyade sınıfının her on kişisi icin bir bas (onbaşı), her yuz kişiye de daha buyuk bir bas (yuzbaşı) tayin edilmişti Musellem adi verilen atlı birliğin her otuz kişisi bir Ocakmeydana getiriyordu XV yuzyıl ortalarına kadar fiilen silahlı hizmette bulunmuş olan bu Yaya ve Musellemler, Kapıkulu ocaklarının kurulup gelişmesiyle yerlerini onlara terk ettiler Daha sonra Rumeli'deki Yurukler, Canbazlar ve Tatarların katılmasıyla Osmanlı askeri teşkilatının geri hizmet sınıfını meydana getirdiler Bu sınıf, kopru yapımı, yol inşaatı, kale tamir ve yapımı ile hendek kazımı gibi islerde kullanıldı
Gorulduğu gibi Osmanlı Devleti'nin ilk doneminde, yani Osman Bey zamanında beyliğin kuvvetleri iki kısımdan ibaret bulunuyordu Bunlardan biri, Turkmen aşiretlerinden sağlanan ve kendilerine hizmetleri karşılığında elde ettikleri ganimetler dışında tımar da verilen atlı kuvvetler, diğeri de Osman Bey'in, ucretlerini gundelik olarak verdiği şahsi askerlerdi Bunlara Noker deniyordu ki tamamı hur insanlardan meydana gelmişti Orhan Gazi doneminde ise Yaya ve Musellem adi ile yeni ve devamlı bir askeri birlik kurulmuştu
Bu bilgilerin ışığı altında konuya bakıldığı zaman Osman ve Orhan Bey'ler zamanında Osmanlı ordusu, uc gruptan teşekkul ediyordu Bunlardan biri aşiret kuvvetleri, ikincisi Noker adi verilen ve sonradan azabadini alan şahsi askerler ki bir ceşit hassa orduyu meydana getiriyorlardı Ucuncusu de biraz once kuruluşlarından bahsettiğimiz Yaya ve Musellem ordusu idi
Kuruluş doneminden başlamak uzere Osmanlı ordusu Karave Denizolmak uzere iki kısımdan ibaretti
OSMANLI KARA ORDUSU
Orduu Humayun denilen Osmanlı Kara Ordusu, genel olarak iki bolume ayrılmakta idi Bunlardan biri Kapıkulu Askerleridiğeri de Eyalet Askerleriadini taşıyordu Bu askeri birliklerin her biri, gordukleri hizmetlere gore kendi icinde daha kucuk kısımlara ayrılıp ona gore isimler alıyor Bu isimler, ocak kelimesi ile bir terkip oluşturduklarından ayrıca bunlara ocakdeniyordu Ocağın en buyuk subayına da Ocak Ağasıadi veriliyordu
KAPIKULU ASKERLERİ
Kapıkulu denilen bu askeri birlik, Selcuklular ve diğer bazı devletlerde oldugu gibi Hassa Orduyu meydana getirmekteydi Bu sınıfa dahil olan askerler, devletten UlUfeadıyla maaş alırlardı Burada kapıkelimesinin kullanılması ve devletten maaş alan askerlere de Kapıkuluaskeri denmesinin sebebi, Kapı kelimesinden bizzat devletin anlaşılmasıydı Zira eskiden beri doğu ulkelerinde işler, hukumdar saraylarının kapısında gorulurdu Bu tabir, Kapı mudafaasında bulunan askerler icin de kullanılmakla beraber sadece onlara hasr edilmeyen bir kelimedir Askerler icin de bu kelime kullanılıyordu İste bu sebepten dolayı devletten maaş alan askerlere Kapıkulu askerlerideniyordu
Kapıkulu askerleri başlangıcta devlet merkezinde bulunuyorlardı Fakat ulke genişleyip muhafazası icin hudut boylarında kaleler inşa edilince oralarda da ikamet etmek mecburiyetinde kaldılar
Osmanlı Devleti, Rumeli taraflarında fetihler yapıp genişlemeye başlayınca devamlı bir orduya ve daha fazla askere ihtiyac hasıl olmuştu Bu da savaşlarda esir alınan ve askeri şartlara uygun hristiyan cocuklarının kısa bir muddet Turk terbiyesi ile yetiştirilerek yeni bir askeri sınıfın meydana getirilmesiyle karşılanmıştı İste bu teşkilat, Kapıkulu ocağının cekirdeğini teşkil etmişti Kapıkulu askerleri iki gruba ayrılmaktadırlar Bunlar:
1 Kapıkulu Piyadesi
2 Kapıkulu Suvarisi