Akaryakıt fiyatlarındaki artış dünyada olduğu üzere Türkiye'de de arabaya olan talebi etkiledi. İhracat ve üretim tarafında da daralma yaşanırken, kurlarda yükseliş, akaryakıt artırımları, maliyet artışlar tüketiciyi beklemeye itiyor. Araba bölümü yetkilileri gelecek periyotlar için ne söylüyor?
Otomotiv üretimi Şubat'ta %9 düşüş gösterdi
Türkiye'nin otomotiv üretimi Şubat ayında geçen yıl tıpkı aya nazaran yüzde 9,0 düşüşle 105 bin 644 oldu.
Türkiye otomotiv sanayiine yön veren 13 büyük üyesiyle sektörün çatı kuruluşu olan Otomotiv Sanayii Derneği (OSD), Ocak-Şubat devrine ilişkin üretim ve ihracat adetleri ile pazar datalarını açıkladı.
Buna nazaran, Şubat ayında araba üretimi yüzde 9,6 azalarak 61 bin 544 olarak gerçekleşti.
Yılın birinci iki ayını kapsayan devirde toplam otomotiv üretimi bir evvelki yılın birebir devrine nazaran yüzde 12 azalarak 196 bin 194 adet, araba üretimi de yüzde 20 azalarak 109 bin 322 adet olarak gerçekleşti.
Aylık bazda datalara bakıldığında, otomotiv endüstrisinin Şubat ayı üretimi geçtiğimiz yılın tıpkı ayına nazaran yüzde 9 azalarak 105 bin 644 adet olurken, tıpkı devirde araba üretimi yüzde 9,6 azalarak 61 bin 544 adede geriledi.
Araç satış ve kullanımına akaryakıt engeli!
Rusya-Ukrayna savaşının otomotiv bölümüne tesirleri derinleşiyor. Üretimde maliyet baskısı ile tedarik külfeti artarken, savaş iç pazar satışlarına yansımaya başladı. Rekor kıran akaryakıt artırımları, birçok tüketicinin araba alım kararını ötelemesine neden olurken, ilgi az yakan arabalara kaydı.
Enerji maliyetleri pandemiyle birlikte tüm dünyada yükselişe geçerken, Rusya-Ukrayna savaşı petrol fiyatlarında rekor artışların yaşanmasına neden oldu. Brent petrolün varili 140 dolara dayandı. Yalnızca mart ayında 7 sefer zamlanan akaryakıt fiyatlarındaki artış, son bir yılda yüzde 100’ü aştı. Son artırımlarla akaryakıt ve motorinin litre fiyatı 20 TL’nin üzerinde çıktı. 50 litrelik yakıt deposunu doldurmanın maliyeti bin TL’ye yükseldi. 5 gün işe giden ve günde gidiş dönüş 80 km yol yapan bir çalışanın yakıt maliyeti aylık 4 bin TL'yi buluyor. Artan fiyatlar, araç kullanımını da değerli ölçüde düşürdü. Birçok tüketicinin artan yakıt maliyetleri nedeniyle mecbur olmadıkça kendi aracı ile trafiğe çıkmadığı belirtiliyor. Tüm bu sebeplerle araba almak isteyenler de artık iki kez düşünüyor.
Tüketiciler arabaya almaya nasıl karar veriyor?
Dünya’ya konuşan Toyota Türkiye Pazarlama ve Satış A.Ş. CEO’su Ali Haydar Bozkurt, Rusya-Ukrayna savaşının başlamasıyla tarihi dorukları gören yakıt fiyatının tüketici talebini baskıladığını kaydetti. Bozkurt, “Akaryakıt fiyatlarının yüksek seyretmesi araç satışlarını; ÖTV, kredi faizleri, vergi oranları ve kurların yüksek seyretmesi üzere farklı argümanlar ile birlikte doğal olarak etkiliyor. Bu durum karşısında tüketicilerin taleplerini erteleme yoluna gittiklerini gözlemliyoruz” dedi.
Yakıt maliyetlerindeki artışın tesiriyle hibrit araçlara eğilimin arttığını söz eden Ali Haydar Bozkurt, şöyle devam etti: “Tasarruflu sürüşe son yıllarda büyük ilgi gösteren Türk kullanıcıları da hibritlere yönelme eğilimine gitti. Bilgiler Türkiye’deki hibrit arabaların hissesinin da toplam satışlarda yüzde 8’ler düzeyinin üzerine çıktığını gösteriyor. Bu oranın 2012 yılında yalnızca yüzde 0,04 olduğunu düşünürsek, geldiğimiz noktanın ne kadar kıymetli olduğu ortada.
Toyota, pazardaki toplam hibrit araba satışlarında ise yüzde 40’lık hisse ile pazarda açık orta önde bulunuyor. Bozkurt, “Toyota hibritler arabalar, hafif hibritler başta olmak üzere başka hibrit araçlardan farklı olarak kullanım mühletinin yüzde 50'sini elektrikli motor ile kat ederek daha fazla yakıt tasarrufu sunuyor. Yapılan ölçümlerde; dizele nazaran yüzde 15, benzinliye nazaran yüzde 36 oranında daha az yakıt tüketim maliyetine de sahip olan hibritler birçok ülke ve bölgedeki düşük emisyon standartlarına da olumlu yanıt veriyor.”
Akaryakıt fiyatları fikir değiştiriyor!
Maliyetler ve yakın bir coğrafyada savaş olmasının tesiriyle tüketicilerin yıl içerisinde satın alma yaklaşımlarında farklılık görülebileceğine dikkat çeken Honda Türkiye Kıdemli Genel Müdür Yardımcısı Bülent Kılıçer, “Özellikle faiz kararları ve artan akaryakıt fiyatları satışlarda tesirli olabilir” dedi. Kılıçer de akaryakıt fiyatlarındaki artışın birtakım tüketicilerin alım kararını öteleyebileceğini, araç alacakların ise ekonomik modellere yöneldiğini söyledi.
Kılıçer, “Akaryakıt fiyatlarında LPG ile akaryakıt ortasındaki makasın açılması Civic Sedan Eco modelimize olan ilgiyi daha da artırıyor. Zati fabrika çıkışlı LPG’li Civic modelimizi Türkiye pazarında güçlü pozisyona getiren de pazarın ve tüketicilerin gereksinimlerine uygun olmasıydı. Kent içi kullanımlarda hibrit modellerin sağladığı yakıt tasarrufu, kullanıcılarına kıymetli avantajlar sağlıyor. Honda Türkiye olarak farklı segmentlerdeki CR-V, Jazz ve Mart ayında satışa sunduğumuz HR-V hibrit modellerimiz ile müşterilerimizin talep ve beklentilerini karşılamak üzere çalışıyoruz. Bu bakımından hibritlerin ve daha uzun vadede elektrikli araçların ivme kazanacağını öngörüyorum” dedi.
Hyundai Assan satış ünitesi yetkilileri de akaryakıt artırımları nedeniyle mart ayında birinci iki ayın toplamından fazla elektrikli araç sattıklarını söyledi.
ABD'de de akaryakıt artırımları tüketicilerin fikrini değiştirdi
Otoshops Genel Müdürü Melih Memnun da son devirde akaryakıta üst üste gelen artışların yeni araç alımını olumsuz etkilediğini söyleyerek, şöyle konuştu: “Tüketici bu noktada bir kararsızlık sürecine girdi. Birebir vakitte gelen akaryakıt artırımları ile birlikte kırılgan olan piyasa ikinci el satışlarında da tesirini gösteriyor. Son bir yılda artmış olan talep, gelen akaryakıt artırımlarından sonra hibrit ve elektrikli araçlar özelinde daha da artmış oldu. Tüketicilerin bilhassa düşük yakıt tüketimine sahip ve menzil pürüzü olmayan hibrit araçlara olan ilgisini artırdığını gözlemliyoruz.”
Akaryakıt fiyatları yalnızca Türkiye’de değil tüm dünyada artıyor. ABD’de artan yakıt maliyetleri elektrikli araç markası Tesla siparişlerini artırdı.
Savaş uzadıkça Türkiye'nin ihracat maksadı de etkileniyor
Rusya-Ukrayna savaşının üretim ve iç pazarda olduğu üzere ihracat tarafında kayıp yaratması bekleniyor. Türkiye’nin en kıymetli ihracat pazarı olan AB’de savaşın tesiriyle otomotiv satışlarında daralma sinyalleri gelmeye başladı. Salgının tedbirlerinin azalması ile AB’de araba satışlarının yine artışa geçmesi bekleniyordu fakat savaşın talebi tekrar baskılayacağı söz ediliyor. Bu da Türkiye’nin ihracatına olumsuz yansıyacak. Bölüm şimdi ocak ayında belirlediği 33 milyar dolarlık ihracat gayesini revize etmedi. Lakin dal temsilcilerine nazaran, savaş uzadıkça bu amaca ulaşmak giderek zorlaşıyor.
Türkiye’nin otomotiv ihracatında önder şirketlerinden Ford Otosan’ın Genel Müdürü Haydar Yenigün, savaşın tesirlerini en aza indirmek için büyük gayret harcadıklarını vurgulayarak, “Ukrayna savaşı ile ilgili otomotiv alanında milletlerarası faaliyetler yürüten bir şirket olarak, milletlerarası barış ve istikrar açısından, yaşananlardan derin hüzün duyuyoruz. Lakin Türkiye’de otomotiv kesiminin esnek ve dirençli yapısı sayesinde, planlarımızı ve yatırımlarımızı anlık durumlara nazaran değil daha uzun vadeli şekillendirebilecek durumdayız. Münasebetiyle mevcut durumun dalımızın ve faaliyetlerimizin üzerindeki tesirinin sonlu olmasını bekliyoruz. Şu ana kadar ana ortağımız Ford Motor Company'nin aldığı tedbirler ve şirketimizin tedarikçileri ile yaptığı planlamalarla da mevcut durumun tesirlerinin en aza indirilmesi sağlandı” diye konuştu.
Çip krizi sonrası ikinci el pazarına yöneliş yine arttı
İkinci el piyasasında fiyatlar şimdiden yükselişe geçti. Kesim yetkilileri, ikinci el araç piyasasında yaşanan son gelişmeleri ve beklentilerini anlattı. Otoshops Genel Müdürü Melih Keyifli, ikinci el araba fiyatlarının Rusya-Ukrayna savaşının da tesiriyle tekrar yükselişe geçtiğini tabir ederek, “Parça tedariki ve çip krizinin derinleşmesiyle sıfır araç maliyetlerinde yaşanan artışlar sıfır araba fiyatlarını üst istikametli revize edecek. Son günlerde gerçekleşen kurun üst taraflı hareketi ile sıfır araç fiyatlarında artış öngörüsünün ikinci el araba fiyatlarına da artış olarak yansımasını bekliyoruz. Sıfır araba fiyatlarındaki artış beklentisi, 2. El araba sahiplerinin araçlarını satmakta kararsızlık yaşamalarına neden oluyor. Arz-talep oluşmadığından pazarda bir sakinlik yaşanıyor. Bahar aylarının da yaklaşmasıyla birlikte ikinci el pazarda talebin artmasını bekliyoruz” açıklamasını yaptı.
2plan İcra Konseyi Lideri Orhan Ülgür de geçmiş iki aya nazaran mevsimsel hareketliliğin bir sonucu olarak fiyatlarda hafif üst taraflı gidiş başladığına dikkat çekerek, “Önümüzdeki süreç için net bir kıymetlendirme yapmak şu kademede sıkıntı. Mevcut durum devam ederse talebin çok artmayacağı lakin bunun yanında kurlara bağlı olarak fiyat artacağı öngörüsünde bulunabiliriz. Önümüzdeki süreci savaşın müddeti, çip krizi, üretim maliyetlerindeki artış ve araç fiyatlarına tesirlerine kadar birçok mevzuda netlik sağlanması ile mümkün olabilir' dedi.
Enflasyona karşı kendini korumak isteyen de araba almaya yöneliyor
Akaryakıt maliyetlerindeki artış, otomotiv dalında lojistik maliyetlerini de artırıyor. Gülan Otomotiv İdare Heyeti Lideri Alp Gülan, 'Birkaç hafta öncesine kadar İstanbul'dan Bodrum'a araç sevkiyatı için 800 TL öderken artık bu sayı 2.500 TL'ye çıkmış durumda. Artan lojistik maliyetleri de araç fiyatına yansıyacak' dedi.
Otomobil ve hafif ticari araç pazarı bu yılın birinci iki ayında geçen yılın tıpkı periyoduna nazaran yüzde 14 daralarak 92 bin adet olarak gerçekleşmişti. Bölüm temsilcileri şimdi mart ayına yönelik satış adedi öngörüsü yapmanın sıkıntı olduğunu söz ediyor. Lakin showroom trafiğinde yavaşlama olduğu belirtiliyor. Kar yağışı nedeniyle bilhassa son 5 gün showroom trafiği zati durma noktasındaydı. Lakin kar yağışından bağımsız bayi trafiğinin azaldığı belirtiliyor. Trafiğin azalmasında fiyat artışlarının yanı sıra çip krizi nedeniyle bayilerde oluşan sıranın erimeye başlamasının da tesirli olduğu belirtiliyor. Öbür yandan, alım gücü düşen tüketici talebinde daralma yaşanırken, pandemi nedeniyle filo alımları öteleyen kiralama şirketlerinin bu ay alıma geçmesi bekleniyor. ODD Genel Koordinatörü Hayri Erce, arabanın hala bir yatırım aracı olarak görüldüğünü söz ederek, “Herkes elindeki parayı muhafaza sıkıntısında. Bu nedenle araba yatırımı yapan da var” dedi.
En çok ne otomobil fiyatlarını etkiliyor?
Rusya-Ukrayna savaşının tesiriyle araba fiyatlarının da artması bekleniyor. Döviz kurunun tekrar yükselişe geçmesi araba fiyatlarını üst çeken nedenlerden biri olacak. Başka yandan üretim maliyetlerindeki artış da fiyatlara yansıyacak. Otomotiv bölümünün ana hammaddeleri olan çelik, sac, alüminyum paladyum ve nikel üzere hammaddelerin son 30 yılın en yüksek haftalık artışına sahne oldu. Yanı sıra lojistik maliyetlerinde de yüksek artışlar yaşanıyor. Tüm bunların araç fiyatlarına kademeli olarak yansıtılması bekleniyor. Fiyatları artıracak diğer bir neden de kesim tedarikindeki meseleler nedeniyle araç bulunurluk sorunun artmasının beklenmesi. Çip krizinin yine derinleşmesinden kaygı ediliyor. Savaştan evvel çip krizi ve tedarik sorunun yılın sonuna hakikat çözüleceği umudu vardı. Artık ise toparlanma için 2024 yılı konuşulmaya başladı.
Kiralama bir seçenek mi?
Artan araba fiyatlarının kısa periyot araç kiralama talebini artırması bekleniyor. Bilhassa günlük ve dönemsel kiralamada artış olacağı öngörülüyor. Garenta ve ikinciyeni. com Genel Müdürü Şafak Savcı da araba fiyatlarındaki artışın dönemsel kiralamayı daha cazip hale getirdiğine dikkat çekerek, “Araç kiralamaya olan talep artıyor. Bunu hem kendi kiralama sayılarımızda hem de yapılan araştırmalarda görüyoruz. Bu yılın birinci iki ayında gerçekleştirdiğimiz kiralama sayısı geçen yılın birebir periyoduna nazaran yüzde 50 artmış durumda. Elbette kısıtlamaların son bulması da burada tesirli fakat yeniden de talebin arttığını rahatlıkla söyleyebiliriz. Talepteki artışı tek bir değişkene bağlamak yanlışsız olmayacak. Lakin araba fiyatlarındaki artış dönemsel kiralamayı daha cazip hale getiriyor. Uzun tatil devirleri ve yaz aylarının gelmesiyle birlikte talebin daha da artacağını söyleyebiliriz” açıklamasını yaptı.