Osmanlı saray mutfağı ününü dünyaya yaymış, güçlü bir kültüre sahip lezzetleri içerisinde barındırır. Padişahların sevdikleri yemekler, günümüzün de en sevilen lezzetlerinden olmuştur. Pekala Osmanlı'da yemek kültürü ve sofra adabı nasıldı? Padişahların en sevdikleri yemekler nelerdir? Haberimizde derledik.
Osmanlı İmparatorluğu yalnızca fetih muvaffakiyetleri değil toplum örf ve adetleriyle de dünyaya nam salmış bir imparatorluktu. Bu adetler içerisinde saray sofra ve mutfak adabı da yer almaktadır. Osmanlı Mutfağı bugün, uzmanlar tarafından incelenip üzerine yazılar yazılan bir kültürel miras halini almıştır. İstanbul'daki saray mutfağının izlerini taşıyan Osmanlı Mutfağı, 15. yüzyılda yaşayan bir kısım seçkinler kümesi tarafından biçimlendirilmiştir. Avrupalılar için Osmanlı'nın mutfak ve yemek kültürü alışkanlıkları, 1555 yılında yayımlanan Avusturya Devlet Elçisi Ogier Ghiselin'e ilişkin, 'Türkiye’yi Bu türlü Gördüm' isimli kitapta şu sözlerle yer almaktadır:
'Türkler obur değillerdir. Çok az yerler, bir modül ekmekle birlikte tuz, soğan ve yoğurt bulurlarsa yemek için diğer bir şey aramazlar. Yoğurt ekşimiş süttür… Süte göre akıcı değildir. Türkler buna su ek edip içine ekmek doğruyorlar. Bu, harareti teskin etmek için çok yeterli bir sıvıdır. Hem besleyici hem de hazmı kolaydır. Kervansarayların hepsinde yoğurt kesinlikle bulunur. Zira Türkler seyahat sırasında sıcak yemek aramazlar. Yoğurt, peynir, üzüm üzere şeyler yerler. Üzüm, vişne üzere şeyleri kaynatıp toprak kaplar içinde saklarlar.'
Osmanlı İmparatorluğu'nda sofra adabı ve saray mutfağına dair bilinmesi gerekenler şu formdadır:
- Osmanlı Devleti'nin ileri gelen isimlerinin sofrasında yemek yendiği sırada, mecburî bir durum oluşmadığı sürece konuşulmazdı.
- Şayet mümkün ise erken bir vakitte yemek yenirdi.
- Osmanlı'da yalnızca sarayda değil her yerde, sofradan kalkıldığı anda Allah'a şükür denirdi.
- Fatih Sultan Mehmet'in koyduğu kural gereği padişahlar yemeklerini tek başına yerlerdi.
Saray mutfaklarında en çok kullanılan eserler şu biçimdeydi:
- Saray mutfağında beyaz mayalı ekmek kullanılmaktaydı. Sofralarda en çok su tüketilirdi.
- Su dışında içecek olarak şerbet ve hoşaf tüketilirdi.
- Tüketimi kolay olduğu için kuzu ve koyun eti kullanılırdı.
- Yumurtaya sıklıkla yer verilirdi.
Sofralarda en çok tüketilen eser şöyledir: Kirde Kebabı, Ekşili Lohusa Çorbası, Vişneli Yaprak Sarma, Nemse Böreği, Hibeş, Piruhi, Mahmudiye, Susuz Pilav.
Ramazan ayında ise iftar sofraları için padişahların damak zevklerine uygun olarak Erikli Yahni yapılırdı.
PADİŞAHLAR NE YERLERDİ?
Osmanlı padişahlarının çok sevdikleri yemekler ortasında şu lezzetler bulunmaktaydı:
- Sultan II. Abdülhamid, soğanlı yumurtayı çok severdi. Soğanlı yumurtanın pişirilmesi tam 3 saat sürerdi.
- Sultan II. Abdülhamid, bu lezzeti yapanı ödüllendirildi.
- Sultanlar III. Ahmed ve I. Mahmud'un sevdikleri yemek ise bamyaydı.
- Sultan Abdülaziz en çok patlıcan ezmesini severdi. Bu sebeple yemeğin ismi vakitle Hünkar Beğendi ismini almıştır.