PARAGRAF
1 Anlatım Birimi Olarak Paragraf
Bir duşunceyi ana duşunce etrafında destekleyen cumle veya cumleler topluluğuna paragraf denir Paragrafı oluşturan cumleler birbirleriyle bağlantılıdır; bu bağlantı paragrafta anlam butunluğunu oluşturur Paragraf tek bir cumleden oluşabileceği gibi birden fazla cumlelerden de oluşabilir Bir duşunce bir cumleyle anlatılabileceği gibi, birden fazla cumlelerle de anlatılabilir Ancak gereksiz cumlelerle doldurulan paragraf okuyucuyu sıkar, yazının etki gucunu azaltır Paragraf bir yazıda duşunce birimidir Sozcukte sesler, cumlede sozcukler, paragrafta cumleler ve metinde de paragraflar dil birliği birimidir Metinde sozcukler belli kurallara gore birleşerek cumleleri, cumleler de paragrafları oluşturur
2 Paragrafta Yapı
Yapı bakımından bir paragrafta uc bolum bulunur Bunlar giriş cumlesi, gelişme bolumu ve sonuc cumlesidir
Bir metinde soylenmesi gerekenler paragrafta soylenir Gereğinden az ya da fazla soylenenler paragrafın yapısını etkiler Paragrafta birbiriyle bağlantılı, ilgili cumlelere yer verilir Paragrafın ilk cumlesi giriş cumlesidir Giriş cumlesi ilgi cekecek, merak uyandıracak şekilde duzenlenir
İyi duzenlenmiş bir paragrafta bir cumle dahi cıkartılamaz Cıkartılan cumle anlam kaybına neden olur
3 Paragrafın Boyutu
Paragrafın boyutu anlatılan, tanıtılan, bildirilen konunun yer zaman ve kişilerle ilgi derecesine gore belirlenir Anlatıcının, anlattığı yer ve objeyle ilişkisi paragrafın uzun veya kısa olmasını belirler İletişim bicimi; iletinin (mesajın) niteliği; alıcının, gondericinin durumu ve ileti kanalının durumu paragrafın boyutunu etkiler Tek cumleden oluşan paragraflar olduğu gibi birden fazla cumleden oluşan paragraflar da vardır Yalnız karışık konularla ilgili duşuncelerin bir paragrafta toplanması guctur Bu tur metinlerde daha cok paragraflara yer verilebilir
4 Paragrafta Anlam Ve Ana Duşunce
Bir metinde yazarın okuyucuya vermek istediği temel duşunceye ana duşunce denir Başka bir soyleyişle ana duşunce paragrafta iletilmek istenen iletinin en kısa ve acık ifadesidir Paragrafta ana duşunceyi destekleyen onu acıklayan diğer duşuncelere de yardımcı duşunce denir Paragraftaki yardımcı duşunceler ana duşunce etrafında, onu değişik yonlerden destekleyen, tamamlayan, acıklayan ve onun doğruluğunu, yanlışlığını kanıtlayan cumle ve ifade kalıplarıdır Paragraftaki ana duşunce diğer paragraflardaki ana duşuncelerle bağlanır Bu bağlantılarla metnin butunluğu sağlanır Paragrafta metnin tamamı dikkate alınarak ne, kim, nerede ne zaman, nasıl, ne kadar gibi soruların cevabı olacak şekilde iletiyi belirten duşuncelere yer verilir
5 Paragraf Ceşitleri
Paragraflar ifade edilecek konuya gore oykuleme, cozumleme, tanıtma, tanımlama, anlatma, betimleme, acıklama, tartışma, soyleşme vb anlatım turlerinden biriyle oluşturulur Paragraflar konu ve anlatımlarına gore cozumleme paragrafı, olay paragrafı, fikir paragrafı, fantastik paragraf vb olarak adlandırılır
Belli Başlı Paragraf Ceşitleri Şunlardır:
a Olay Paragrafı: Anlatılması, acıklanması istenen bir olay ele alınır Paragrafın yapısı olayın oluş sırasına gore, kişimekan ilişkisine ya da anlatıcının anlatılan veya nakledilen olayla ilişkisine gore değişir Olay uzerinde yoğunlaşılır ve olayın en cok dikkat cekici yonleri ve heyecan verici yanları anlatılır Olayın anlatımında anlatılmayan kısımlar sezdirilecek tarzda cumleler kullanılır
b Cozumleme Paragrafı: Bir duşuncenin incelenerek cozumlemesinin yapıldığı paragraflardır Bu tur paragraflarda paragrafın konusu olan kişinin gorunuşunden, konuşmasından davranışlarından soz eden cumlelere yer verilir Bir duşunceyi cozumleyen paragraflarda duşunceyi oluşturan, destekleyen, geliştiren ogeler uzerinde durulur
c Duşunce (Fikir) Paragrafı: Herhangi bir konuda bilgi vermek, bir duşunceyi kanıtlamak amacıyla yazılan oğretici metinlerde bulunur
c Betimleme (Tasvir) Paragrafı: Bir olayı ya da bir varlığı canlandırmak amacıyla yazılan paragraflardır Betimleme paragrafında betimlenecek kişi, yer ve gorunuşun benzerlerinden ayıran ozellikleri uzerinde durulur Betimleme paragrafında betimlenecek varlığın niteliğine gore paragrafın dili değişir
d Acıklama Paragrafı: Herhangi bir konunun, kavramın, nesnenin kullanımını, değerini acıklamak icin yazılan paragrafa acıklama paragrafı denir Acıklama yapılırken basit olandan karmaşık olana doğru gidilir Yerine gore acıklanacak konunun herkesce bilinen veya bilinmesi gereken yonu belirtilir Acık, anlaşılır bir dil kullanılır
e Duşsel (Fantastik) Paragraf: Cağrışıma bağlı tamamen olağan ve olağan dışı hayal gucune dayanılarak oluşturulan paragraflardır
f Mizahi Paragraf: Mizah (gulmece) yazılarında okuyucuyu gulmeye ve alaycı bir bakış acısıyla duşunmeye yonelten paragraflardır
6 Paragrafta Duşunceyi Geliştirme Yolları
Bir metnin giriş, gelişme ve sonuc bolumlerinden meydana geldiğini biliyorsunuz Bir metinde giriş paragrafı, konunun ne olduğunun ortaya konulduğu bolumdur Burada ele alınan konu, tartışılacak sorun ortaya konur Bir bakıma bu bolum tanıtma paragrafıdır Giriş paragrafında ortaya atılan goruşler metnin diğer paragraflarında (gelişme bolumunde) orneklerle, karşılaştırmalarla ve acıklamalarla anlaşılır hale getirilir Giriş paragrafındaki goruşler kanıtlanır Sonuc paragrafında da anlatılanlardan bir sonuca varılır Metnin gelişme bolumu bir paragraf olabileceği gibi ele alınan konunun boyutuna gore birden fazla paragraftan da oluşabilir Metinde geliştirme paragraflarda ileri surulen duşuncelerin birbirine bağlanmasıyla sağlanır Paragraflar arası duşunceler adeta bir zincirin halkaları gibi birbirine bağlanır ve metinde mantıksal bir butunluk kurulur Metnin geliştirilmesinde ornekleme, verilerden yararlanma, konuyla ilgili kanıtlar gosterme gibi ceşitli yontemlere başvurulur Bu yontemlerin hepsi bir arada kullanılmaz Anlatılacak konunun ozelliğine uygun olan bir yontem secilir
7 Metin Ve Paragraf
Bir metin duygu duşunce ve isteklerin iletilmesinde kullanılan bir iletişim aracıdır Paragraflar ise bu iletişim aracının bir alt birimidir Paragraflarda ele alınan duşunce ve goruşler metni oluşturur Metinlerde okuyucuyu bilgilendirmeye, onu coşturmaya ya da huzunlendirmeye yarayan hususlar yer alabilir
1 Anlatım Birimi Olarak Paragraf
Bir duşunceyi ana duşunce etrafında destekleyen cumle veya cumleler topluluğuna paragraf denir Paragrafı oluşturan cumleler birbirleriyle bağlantılıdır; bu bağlantı paragrafta anlam butunluğunu oluşturur Paragraf tek bir cumleden oluşabileceği gibi birden fazla cumlelerden de oluşabilir Bir duşunce bir cumleyle anlatılabileceği gibi, birden fazla cumlelerle de anlatılabilir Ancak gereksiz cumlelerle doldurulan paragraf okuyucuyu sıkar, yazının etki gucunu azaltır Paragraf bir yazıda duşunce birimidir Sozcukte sesler, cumlede sozcukler, paragrafta cumleler ve metinde de paragraflar dil birliği birimidir Metinde sozcukler belli kurallara gore birleşerek cumleleri, cumleler de paragrafları oluşturur
2 Paragrafta Yapı
Yapı bakımından bir paragrafta uc bolum bulunur Bunlar giriş cumlesi, gelişme bolumu ve sonuc cumlesidir
Bir metinde soylenmesi gerekenler paragrafta soylenir Gereğinden az ya da fazla soylenenler paragrafın yapısını etkiler Paragrafta birbiriyle bağlantılı, ilgili cumlelere yer verilir Paragrafın ilk cumlesi giriş cumlesidir Giriş cumlesi ilgi cekecek, merak uyandıracak şekilde duzenlenir
İyi duzenlenmiş bir paragrafta bir cumle dahi cıkartılamaz Cıkartılan cumle anlam kaybına neden olur
3 Paragrafın Boyutu
Paragrafın boyutu anlatılan, tanıtılan, bildirilen konunun yer zaman ve kişilerle ilgi derecesine gore belirlenir Anlatıcının, anlattığı yer ve objeyle ilişkisi paragrafın uzun veya kısa olmasını belirler İletişim bicimi; iletinin (mesajın) niteliği; alıcının, gondericinin durumu ve ileti kanalının durumu paragrafın boyutunu etkiler Tek cumleden oluşan paragraflar olduğu gibi birden fazla cumleden oluşan paragraflar da vardır Yalnız karışık konularla ilgili duşuncelerin bir paragrafta toplanması guctur Bu tur metinlerde daha cok paragraflara yer verilebilir
4 Paragrafta Anlam Ve Ana Duşunce
Bir metinde yazarın okuyucuya vermek istediği temel duşunceye ana duşunce denir Başka bir soyleyişle ana duşunce paragrafta iletilmek istenen iletinin en kısa ve acık ifadesidir Paragrafta ana duşunceyi destekleyen onu acıklayan diğer duşuncelere de yardımcı duşunce denir Paragraftaki yardımcı duşunceler ana duşunce etrafında, onu değişik yonlerden destekleyen, tamamlayan, acıklayan ve onun doğruluğunu, yanlışlığını kanıtlayan cumle ve ifade kalıplarıdır Paragraftaki ana duşunce diğer paragraflardaki ana duşuncelerle bağlanır Bu bağlantılarla metnin butunluğu sağlanır Paragrafta metnin tamamı dikkate alınarak ne, kim, nerede ne zaman, nasıl, ne kadar gibi soruların cevabı olacak şekilde iletiyi belirten duşuncelere yer verilir
5 Paragraf Ceşitleri
Paragraflar ifade edilecek konuya gore oykuleme, cozumleme, tanıtma, tanımlama, anlatma, betimleme, acıklama, tartışma, soyleşme vb anlatım turlerinden biriyle oluşturulur Paragraflar konu ve anlatımlarına gore cozumleme paragrafı, olay paragrafı, fikir paragrafı, fantastik paragraf vb olarak adlandırılır
Belli Başlı Paragraf Ceşitleri Şunlardır:
a Olay Paragrafı: Anlatılması, acıklanması istenen bir olay ele alınır Paragrafın yapısı olayın oluş sırasına gore, kişimekan ilişkisine ya da anlatıcının anlatılan veya nakledilen olayla ilişkisine gore değişir Olay uzerinde yoğunlaşılır ve olayın en cok dikkat cekici yonleri ve heyecan verici yanları anlatılır Olayın anlatımında anlatılmayan kısımlar sezdirilecek tarzda cumleler kullanılır
b Cozumleme Paragrafı: Bir duşuncenin incelenerek cozumlemesinin yapıldığı paragraflardır Bu tur paragraflarda paragrafın konusu olan kişinin gorunuşunden, konuşmasından davranışlarından soz eden cumlelere yer verilir Bir duşunceyi cozumleyen paragraflarda duşunceyi oluşturan, destekleyen, geliştiren ogeler uzerinde durulur
c Duşunce (Fikir) Paragrafı: Herhangi bir konuda bilgi vermek, bir duşunceyi kanıtlamak amacıyla yazılan oğretici metinlerde bulunur
c Betimleme (Tasvir) Paragrafı: Bir olayı ya da bir varlığı canlandırmak amacıyla yazılan paragraflardır Betimleme paragrafında betimlenecek kişi, yer ve gorunuşun benzerlerinden ayıran ozellikleri uzerinde durulur Betimleme paragrafında betimlenecek varlığın niteliğine gore paragrafın dili değişir
d Acıklama Paragrafı: Herhangi bir konunun, kavramın, nesnenin kullanımını, değerini acıklamak icin yazılan paragrafa acıklama paragrafı denir Acıklama yapılırken basit olandan karmaşık olana doğru gidilir Yerine gore acıklanacak konunun herkesce bilinen veya bilinmesi gereken yonu belirtilir Acık, anlaşılır bir dil kullanılır
e Duşsel (Fantastik) Paragraf: Cağrışıma bağlı tamamen olağan ve olağan dışı hayal gucune dayanılarak oluşturulan paragraflardır
f Mizahi Paragraf: Mizah (gulmece) yazılarında okuyucuyu gulmeye ve alaycı bir bakış acısıyla duşunmeye yonelten paragraflardır
6 Paragrafta Duşunceyi Geliştirme Yolları
Bir metnin giriş, gelişme ve sonuc bolumlerinden meydana geldiğini biliyorsunuz Bir metinde giriş paragrafı, konunun ne olduğunun ortaya konulduğu bolumdur Burada ele alınan konu, tartışılacak sorun ortaya konur Bir bakıma bu bolum tanıtma paragrafıdır Giriş paragrafında ortaya atılan goruşler metnin diğer paragraflarında (gelişme bolumunde) orneklerle, karşılaştırmalarla ve acıklamalarla anlaşılır hale getirilir Giriş paragrafındaki goruşler kanıtlanır Sonuc paragrafında da anlatılanlardan bir sonuca varılır Metnin gelişme bolumu bir paragraf olabileceği gibi ele alınan konunun boyutuna gore birden fazla paragraftan da oluşabilir Metinde geliştirme paragraflarda ileri surulen duşuncelerin birbirine bağlanmasıyla sağlanır Paragraflar arası duşunceler adeta bir zincirin halkaları gibi birbirine bağlanır ve metinde mantıksal bir butunluk kurulur Metnin geliştirilmesinde ornekleme, verilerden yararlanma, konuyla ilgili kanıtlar gosterme gibi ceşitli yontemlere başvurulur Bu yontemlerin hepsi bir arada kullanılmaz Anlatılacak konunun ozelliğine uygun olan bir yontem secilir
7 Metin Ve Paragraf
Bir metin duygu duşunce ve isteklerin iletilmesinde kullanılan bir iletişim aracıdır Paragraflar ise bu iletişim aracının bir alt birimidir Paragraflarda ele alınan duşunce ve goruşler metni oluşturur Metinlerde okuyucuyu bilgilendirmeye, onu coşturmaya ya da huzunlendirmeye yarayan hususlar yer alabilir