PARAGRAFTA ANA FİKİR
Yazarın parcada anlatmak istediği duşunceye ana fikir denir Yazıda bircok fikir bulunabilir Ama asıl anlatılmak istenen fikir tektir Ana fikir, kısaca, parcanın bir cumlelik ozetidir Ana fikir bazen parcanın icinde bir cumle halinde verilmiş olabilir Bu durumda o cumleye ana fikir cumlesi diyebiliriz Ana fikir parcada cumle halinde verilmemişse parcanın butununden ana fikri kendimiz cıkarmamız gerekir Bazı parcalarda birden cok ana fikir var gibi gorunebilir İyi hazırlanmış bir parcada kesinlikle tek ana fikir vardır İkinci ana fikir dediğiniz ikinci goruş, esas ana fikri desteklemek icin vardır
Ana duşunce Nasıl Belirlenir?
Ana duşunceyi belirlemek, bir sozcuğun cumlede kazandığı anlamı, yaptığı gorevi, cumlelerin ilettikleri yargıyı kavramaya bağlıdır Ana duşunceyi belirlemede yanılgıya duşmemek icin parcayı butunuyle kavramayı amaclayarak okumak gerekir Parca okunduktan sonra, Bu parcada yazarın asıl anlatılmak istediği nedir?sorusuna doğru bir cevap alınırsa, ana duşunce belirlenmiş olur
Ana Duşunce Cumlesinin Yeri
Ana duşunce cumlesi, yazarın amacını belirleyen cumledir Paragrafta anlatılan her şeye bu cumle yon verir Ana duşunce cumlesi yazarın tutumuna bağlı olarak paragrafın başında, ortasında ya da sonunda bulunabilir Kimi paragraflarda ise ana duşunce somut olarak paragrafın herhangi bir yerinde gorulmez; paragrafın tumune sindirilmiş olur
* Paragraf tumdengelim yontemiyle oluşturulmuşsa ana duşunce cumlesi başta yer alır; ilk cumle hem konuyu hem ana duşunceyi yansıtır
Ornek: Tiyatro, sınırları o kadar geniş bir bilgi ve calışma alanı ki insanın bir omru değil, yuz omru bile olsa, onu butunuyle oğrenmeye yetmez Oyle ki insan, butun bir yaşamını tiyatroya ayırmış olsa da omrunun sonunda tıpkı başlangıctaki gibi boş ve bilgisiz gorur kendini Cunku yaşam, nasıl yeni gunler getiriyorsa, yeni gunler de tiyatroya yeni yeni usluplar, yeni yeni duşunceler, yeni yeni deneyimler getiriyor
Bu parcanın ana duşuncesi ilk cumlede belirtilmiştir Yazara gore, Tiyatro oyle geniş bir calışma alanıdır ki onu butun yonleriyle oğrenmeye bir insanın omru yetmez
* Paragraf tumevarım yontemiyle kurulmuşsa ana duşunce cumlesi sonda olur Bu durumda sonuc cumlesi, parcada anlatılanların tumunu ozetler
Ornek: Dil, bir toplumu başka bir toplumdan ayıran en onemli oğedir Şair ise dildeki sozcuklere yeni anlamlar, cağdaş yorumlar katan kişidir Bir toplum, yeni şairlerini anladığı olcude daha cağdaş bir toplum olma cizgisine ulaşır Kısacası şair, toplumun dilini, dolaylı olarak da duyarlığını zenginleştirir ve canlı tutar
Verilen parcanın son cumlesi Kısacasıbiciminde başlıyor Buradan anlıyoruz ki yazar, parcada anlattığı her şeyi burada kısaca belirtecek Parcanın son cumlesi, ana duşuncedir
* Ana duşunce kimi zaman da paragrafın orta bolumunde yer alabilir
Ornek: (I) Sanatın insanoğluyla yaşıt olduğu soylenebilir (II) İnsanoğlu, gecirdiği evrimlere uygun olarak sanatı da değiştirmiş, geliştirmiştir (III) İlk sanat orneklerini incelediğimizde sanatın ilkel bir nitelik taşıdığını goruruz (IV) İnsanın, yerleşik yaşama gecmesiyle birlikte kultur duzeyi de yukselmiştir (V) Bu da ister istemez sanata yeni nitelikler, yeni boyutlar kazandırmıştır
Bu parcayı dikkatlice okursak (II) numaralı cumlenin ana duşunceyi yansıttığını gorebiliriz
Ana duşunce Cumlesinin İşlevi ve Nitelikleri
Ana duşunce cumlesi, anlatacaklarımızı bulma işini kolaylaştırır Yazıya birlik, butunluk kazandırır Cunku yazının orgusu, ana duşunce cumlesi uzerine kurulur İyi bir ana duşunce cumlesinde şu nitelikler bulunur:
* Ana duşunce cumlesi konu değil, duşunce belirtmelidir
Ornek: Yaban romanı Konu ama ana duşunce cumlesi değil
Yaban, koy ve koylu sorununa parmak basan gercekci bir romanımızdır Ana duşunce cumlesi
* Ana duşunce cumlesi, acık ve ozlu olmalıdır
Ornek: Yaban romanı Anadolu halkının yaşayışı uzerine yazarın turlu goruşlerini kapsar ki her biri okuyanı ve halkı acı acı duşundurur Ne acık ne de ozlu
Yaban'da Turk koylusuyle Turk aydını arasındaki derin ucurum ortaya konmuştur Ana duşunce cumlesi
* Ana duşunce cumlesi acık ve anlaşılır olmalı, değişik yorumlara yol acmamalıdır
Ornek: Bu yaz, Anadolu'da yaptığım bir geziden turlu izlenimler edindim ki, her biri bolgesel bir değer ve renk taşımaktadır Acık ve anlaşılır değil
Anadolu'daki gezimden Doğu Anadolu koylerindeki ev tipleriyle Batı Anadolu'dakiler arasında buyuk farklılıklar olduğunu oğrendim Ana duşunce cumlesi
* Ana duşunce cumlesi acıklama yapmamıza, ornek vermemize, karşılaştırmalara, nedenleri belirtmemize, etki ve sonucları gostermemize, kısacası geliştirilmeye uygun olmalıdır
Ornek: İstanbul Boğazı, Asya ile Avrupa'yı birbirine bağlar Geliştirilmeye uygun değil
İstanbul Boğazı'nın Asya ile Avrupa'yı birbirine bağlamasının askeri yonden değeri buyuktur Geliştirilmeye uygun, ana duşunce cumlesi olabilir
Ornek: Tutunamayanlar, Turk romanının zamansız doğmuş cocuğudur 1961'de olen cok değerli Ahmet Hamdi Tanpınar'ı bile olumunden nice zaman sonra tanımaya ve anlamaya başlayan Turkiye, Oğuz Atay'a ve hacimli romanı Tutunamayanlar'a zaman ayıramazdı Yediden yetmişe kendilerini memleketi kurtarmakla gorevli bilmiş insanların bireysel sorunlara ayıracak zamanları yoktu
Parcanın konusu Tutunamayanlar ve ana fikri de Tutunamayanlar romanının değerinin anlaşılamamış olması olmalıdır
Ornek: Goethe, Faust'ta ne demek istiyorsunuz?diye soran bir okuruna, Ben de bilmiyorumdemiş Faust'ta ne demek istediğini bilmediğinden değil, hicbir sanat yapıtının butunuyleacıklanamayacağını bildiğinden Evet, evet gercekten de hic onemi yok, bircok kimsenin Hamlet'i ove ove bitirememesinin ya da Eliot'ın onu yerin dibine batırmasının Hic ama hic onemi yok, Nihavent Saz Semaisi'ni dinler ya da Guernica'ya bakarken sizin ne duyup anladığınızla, Mesut Cemil ya da Picasso'nun ne anlatmak istediğinin Cunku sanatcının soylemek istediğiile bizim anladığımızbaşka başka şeyler coğu zaman
Konu: Sanat yapıtının anlattıkları
Ana fikir: sanat yapıtının butunuyle acıklanamayacağıdır
Yazarın parcada anlatmak istediği duşunceye ana fikir denir Yazıda bircok fikir bulunabilir Ama asıl anlatılmak istenen fikir tektir Ana fikir, kısaca, parcanın bir cumlelik ozetidir Ana fikir bazen parcanın icinde bir cumle halinde verilmiş olabilir Bu durumda o cumleye ana fikir cumlesi diyebiliriz Ana fikir parcada cumle halinde verilmemişse parcanın butununden ana fikri kendimiz cıkarmamız gerekir Bazı parcalarda birden cok ana fikir var gibi gorunebilir İyi hazırlanmış bir parcada kesinlikle tek ana fikir vardır İkinci ana fikir dediğiniz ikinci goruş, esas ana fikri desteklemek icin vardır
Ana duşunce Nasıl Belirlenir?
Ana duşunceyi belirlemek, bir sozcuğun cumlede kazandığı anlamı, yaptığı gorevi, cumlelerin ilettikleri yargıyı kavramaya bağlıdır Ana duşunceyi belirlemede yanılgıya duşmemek icin parcayı butunuyle kavramayı amaclayarak okumak gerekir Parca okunduktan sonra, Bu parcada yazarın asıl anlatılmak istediği nedir?sorusuna doğru bir cevap alınırsa, ana duşunce belirlenmiş olur
Ana Duşunce Cumlesinin Yeri
Ana duşunce cumlesi, yazarın amacını belirleyen cumledir Paragrafta anlatılan her şeye bu cumle yon verir Ana duşunce cumlesi yazarın tutumuna bağlı olarak paragrafın başında, ortasında ya da sonunda bulunabilir Kimi paragraflarda ise ana duşunce somut olarak paragrafın herhangi bir yerinde gorulmez; paragrafın tumune sindirilmiş olur
* Paragraf tumdengelim yontemiyle oluşturulmuşsa ana duşunce cumlesi başta yer alır; ilk cumle hem konuyu hem ana duşunceyi yansıtır
Ornek: Tiyatro, sınırları o kadar geniş bir bilgi ve calışma alanı ki insanın bir omru değil, yuz omru bile olsa, onu butunuyle oğrenmeye yetmez Oyle ki insan, butun bir yaşamını tiyatroya ayırmış olsa da omrunun sonunda tıpkı başlangıctaki gibi boş ve bilgisiz gorur kendini Cunku yaşam, nasıl yeni gunler getiriyorsa, yeni gunler de tiyatroya yeni yeni usluplar, yeni yeni duşunceler, yeni yeni deneyimler getiriyor
Bu parcanın ana duşuncesi ilk cumlede belirtilmiştir Yazara gore, Tiyatro oyle geniş bir calışma alanıdır ki onu butun yonleriyle oğrenmeye bir insanın omru yetmez
* Paragraf tumevarım yontemiyle kurulmuşsa ana duşunce cumlesi sonda olur Bu durumda sonuc cumlesi, parcada anlatılanların tumunu ozetler
Ornek: Dil, bir toplumu başka bir toplumdan ayıran en onemli oğedir Şair ise dildeki sozcuklere yeni anlamlar, cağdaş yorumlar katan kişidir Bir toplum, yeni şairlerini anladığı olcude daha cağdaş bir toplum olma cizgisine ulaşır Kısacası şair, toplumun dilini, dolaylı olarak da duyarlığını zenginleştirir ve canlı tutar
Verilen parcanın son cumlesi Kısacasıbiciminde başlıyor Buradan anlıyoruz ki yazar, parcada anlattığı her şeyi burada kısaca belirtecek Parcanın son cumlesi, ana duşuncedir
* Ana duşunce kimi zaman da paragrafın orta bolumunde yer alabilir
Ornek: (I) Sanatın insanoğluyla yaşıt olduğu soylenebilir (II) İnsanoğlu, gecirdiği evrimlere uygun olarak sanatı da değiştirmiş, geliştirmiştir (III) İlk sanat orneklerini incelediğimizde sanatın ilkel bir nitelik taşıdığını goruruz (IV) İnsanın, yerleşik yaşama gecmesiyle birlikte kultur duzeyi de yukselmiştir (V) Bu da ister istemez sanata yeni nitelikler, yeni boyutlar kazandırmıştır
Bu parcayı dikkatlice okursak (II) numaralı cumlenin ana duşunceyi yansıttığını gorebiliriz
Ana duşunce Cumlesinin İşlevi ve Nitelikleri
Ana duşunce cumlesi, anlatacaklarımızı bulma işini kolaylaştırır Yazıya birlik, butunluk kazandırır Cunku yazının orgusu, ana duşunce cumlesi uzerine kurulur İyi bir ana duşunce cumlesinde şu nitelikler bulunur:
* Ana duşunce cumlesi konu değil, duşunce belirtmelidir
Ornek: Yaban romanı Konu ama ana duşunce cumlesi değil
Yaban, koy ve koylu sorununa parmak basan gercekci bir romanımızdır Ana duşunce cumlesi
* Ana duşunce cumlesi, acık ve ozlu olmalıdır
Ornek: Yaban romanı Anadolu halkının yaşayışı uzerine yazarın turlu goruşlerini kapsar ki her biri okuyanı ve halkı acı acı duşundurur Ne acık ne de ozlu
Yaban'da Turk koylusuyle Turk aydını arasındaki derin ucurum ortaya konmuştur Ana duşunce cumlesi
* Ana duşunce cumlesi acık ve anlaşılır olmalı, değişik yorumlara yol acmamalıdır
Ornek: Bu yaz, Anadolu'da yaptığım bir geziden turlu izlenimler edindim ki, her biri bolgesel bir değer ve renk taşımaktadır Acık ve anlaşılır değil
Anadolu'daki gezimden Doğu Anadolu koylerindeki ev tipleriyle Batı Anadolu'dakiler arasında buyuk farklılıklar olduğunu oğrendim Ana duşunce cumlesi
* Ana duşunce cumlesi acıklama yapmamıza, ornek vermemize, karşılaştırmalara, nedenleri belirtmemize, etki ve sonucları gostermemize, kısacası geliştirilmeye uygun olmalıdır
Ornek: İstanbul Boğazı, Asya ile Avrupa'yı birbirine bağlar Geliştirilmeye uygun değil
İstanbul Boğazı'nın Asya ile Avrupa'yı birbirine bağlamasının askeri yonden değeri buyuktur Geliştirilmeye uygun, ana duşunce cumlesi olabilir
Ornek: Tutunamayanlar, Turk romanının zamansız doğmuş cocuğudur 1961'de olen cok değerli Ahmet Hamdi Tanpınar'ı bile olumunden nice zaman sonra tanımaya ve anlamaya başlayan Turkiye, Oğuz Atay'a ve hacimli romanı Tutunamayanlar'a zaman ayıramazdı Yediden yetmişe kendilerini memleketi kurtarmakla gorevli bilmiş insanların bireysel sorunlara ayıracak zamanları yoktu
Parcanın konusu Tutunamayanlar ve ana fikri de Tutunamayanlar romanının değerinin anlaşılamamış olması olmalıdır
Ornek: Goethe, Faust'ta ne demek istiyorsunuz?diye soran bir okuruna, Ben de bilmiyorumdemiş Faust'ta ne demek istediğini bilmediğinden değil, hicbir sanat yapıtının butunuyleacıklanamayacağını bildiğinden Evet, evet gercekten de hic onemi yok, bircok kimsenin Hamlet'i ove ove bitirememesinin ya da Eliot'ın onu yerin dibine batırmasının Hic ama hic onemi yok, Nihavent Saz Semaisi'ni dinler ya da Guernica'ya bakarken sizin ne duyup anladığınızla, Mesut Cemil ya da Picasso'nun ne anlatmak istediğinin Cunku sanatcının soylemek istediğiile bizim anladığımızbaşka başka şeyler coğu zaman
Konu: Sanat yapıtının anlattıkları
Ana fikir: sanat yapıtının butunuyle acıklanamayacağıdır