Paris Barış Antlaşmasının Osmanlı Acısından Onemi nedir?
Paris Barış Antlaşması
Paris Antlaşması
Kırım Harbi'nden sonra, 30 Mart 1856 tarihinde, Osmanlı Devleti ile, Avusturya, Fransa, İngiltere, Prusya, Rusya ve Sardunya (İtalya) arasında, Fransa’nın başkenti Paris’te imzalanan sulh antlaşması
On dokuzuncu yuzyılın ilk yarısında, dunyada iki buyuk İslam devleti vardı Birisi Osmanlı Devleti, ikincisi Hindistan’daki Gurganiye (Timuroğulları Baburluler) Devletiydi Her iki devletin sultanları, İslam dinine bağlıydılar, hatta İslamiyet'in bekcisiydiler İslamiyet'i yeryuzunden kaldırmak ve kendi somurge siyasetini devam ettirmek isteyen İngiltere, guclu İslam devletlerinin bulunmasını istemiyordu Bu sebeple İslamiyet'in bekcileri durumunda olan bu iki devleti yıkmak icin planlar hazırladı
Once Gurganiye Devletini parcalamaya karar veren İngiltere, boylece, Hindistan’daki Muslumanları başsız bırakmayı ve Hindistan’ın hazinelerine, ticaretine hakim olmayı planladı Bunu da zaman icinde başardı
İngiliz idarecileri, planlarına mani olacağından korktukları Osmanlı Devletini de devre dışı bırakmaya calıştılar Osmanlılarla Rusları savaştırmaya gayret ettiler Avusturya ve Prusya, OsmanlıRus Savaşının onlenmesini istedilerse de, İngilizler ceşitli vaadlerle elde ettikleri Mustafa Reşid Paşa'yı, harbe teşvik ettiler Yardım edeceklerine, zafer kazanacağına, boylece Osmanlıların bir numaralı adamı olacağına inandırdılar Mustafa Reşid Paşa, Babıali’de 163 kişiyi toplayarak Rusya’ya karşı harp acılmasına karar verdirdi Bu kararı, bir hileyle, genc padişah Sultan Abdulmecid Han'a da tasdik ettirdi Boylece 1853 senesinde, Rusya’ya karşı harp ilan edildi İngilizler, Rus Carı Birinci Nikola’nın, Kudus’te Katoliklere karşı Ortodoksları ayaklandırdığını ileri surerek, Rusların, Akdeniz’e inmesini istemeyen Fransa’yı da harbe soktular İngiltere ve Sardunya (İtalya) da Osmanlı Devletinin yanında harbe katıldılar
Kırım Harbi, Rusya’nın mağlUbiyetiyle sona erdi 1 Şubat 1856’da, Viyana protokolu ve yapılacak sulhun ana hatları kabul edildi Savaş resmen sona erdi Protokolde belirtilen esaslar cercevesinde, 25 Şubat 1856’da, Paris’te, Barış Konferansı acıldı Bir ay 4 gun suren ve 30 Mart 1856 tarihinde imzalanan Paris Antlaşmasına İngiltere, Fransa, Osmanlı Devleti, Rusya, Avusturya, Prusya ve Sardunya devletleri katıldı Konferansa Fransız delegesi Walewski başkanlık etti Osmanlı Devletini Sadrazam Ali Paşa ile Mustafa Reşid Paşanın oğlu Paris buyukelcisi Mehmed Cemil Bey temsil ettiler
Osmanlı Devleti, Kırım Harbinde galip devletler arasında bulunduğu halde, Paris Antlaşmasıyla siyasi yonden kayba uğradı
34 madde olarak imzalanan Paris Antlaşması, şu hususları ihtiva ediyordu:
Antlaşmanın tasdikinden itibaren muttefik devletleriyle Rusya arasındaki sulh, devamlı kalacak Taraflar aldıkları yerleri iade edecekler Osmanlılar ve diğer muttefik devletler, Rusya’ya Sivastopol, Balaklava, Kamış, Gozleve, Kerc, Yenikale, Kılburnu’nu; Rusya ise Anadolu Cephesinde işgal ettiği Kars’ı ve cevresinde işgal ettiği diğer yerleri Osmanlı Devletine iade edecekler Taraflar, harp suclularına umumi af ilan edecekler, esirler karşılıklı değiştirilecek Osmanlı Devleti, Avrupa hukukundan faydalanacak, Osmanlı Devletinin istiklali ve toprak butunluğu korunacak Babıali’nin, 18 Şubat 1856 tarihinde, batılı devletlerin teşvik ve baskılarıyla ilan ettiği, Osmanlı Devleti tebaası olan gayrimuslim vatandaşlara yeni haklar ve imtiyazlar sağlayan Islahat Fermanı, antlaşmaya taraf olan devletlerce tescil edilecek Bu devletler, padişah ve tebaası arasına girmeyecekler, Osmanlı Devletinin ic işlerine karışmayacaklar Boğazlarla ilgili 1841 Londra Antlaşması aynen yurutulecek, Karadeniz tarafsız duruma getirilecek, butun devletlerin ticaret gemilerine acık, fakat savaş gemilerine devamlı kapalı olacak Osmanlı Devleti ve Rusya, Karadeniz’de donanma bulunduramayacağı gibi, tersaneleri yıkıp, yenilerini yapamayacaklar Tuna Nehrinde ulaşım serbest olacak Rusya tarafından terk edilecek olan Tuna Nehri deltasının bir bolumu, Boğdan’a verilecek Tuna’daki gemi işletmeciliği, Avrupa devletlerinin muhafazasında olacak Kırım, Rusya’da kalmak şartıyla Besarabya’nın bir kısmı, Osmanlı himayesindeki Boğdan beyliğine verilecek, Rusya, Tuna Nehri ağzından uzaklaştırılacak; Eflak ve Boğdan beylikleri, Osmanlı himayesinde olmakla birlikte sahip oldukları imtiyaz ve haklar genişletilecek, kanunlarını kendileri yapacaklar, milli bir ordu bulundurabilecekler Bu verilen imtiyaz ve haklar, antlaşmada imzası bulunan devletlerin ortak garantisi altında olacak, hicbir devlet bu beyliklerin ic işlerine karışmayacaktı
Sırbistan Prensliği, Osmanlı hakimiyetinde kalmak şartıyla tarafların kefaletinde imtiyazlı olacak Devletlerin onayı alınmadan Osmanlı Devleti, Sırbistan’a hicbir şekilde asker sokamayacak, ancak, eskiden olduğu gibi birkac Sırbistan kalesinde Osmanlı askeri bulunabilecek
Bu antlaşmaya bağlı olarak, antlaşmaya katılan devletler arasında, 1841’de imzalanan Londra Antlaşmasını yenileyen Paris Boğazlar Sozleşmesi, Osmanlı Devletiyle Rusya arasında Karadeniz’le ilgili Paris Antlaşması imzalandı Daha sonra da yine Paris Antlaşmasına bağlı olarak, Osmanlı Devletiyle Rusya arasında 5 Aralık 1857’de Rusya ile sınır antlaşması imzalandı
Paris Barış Antlaşmasıyla, Kırım Harbine son verilmek suretiyle, Osmanlı Devletinin daha fazla yıpranması onlendiyse de, Osmanlı hakimiyeti altındaki Eflak ve Boğdan ile Sırbistan’a muhtariyet verilmek suretiyle, Osmanlı Devletinin hukumranlık hakları zedelendi ve devletin bolgedeki nufuzu azaldı Osmanlı Devleti, doğrudan toprak kaybına uğramadı, fakat siyasi ve ekonomik zarara yol acan dış borclanma sebebiyle, Avrupa’ya bağımlılığın kapısı acıldı Antlaşmada, Avrupa devletlerinin, Osmanlı Devletinin ic işlerine karışmamaları belirtilmiş olmasına rağmen, daha sonraki zamanlarda bu antlaşmaya dayanarak devletin ic işlerine karıştılar
Karadeniz’in tarafsızlığının sağlanmasıyla ve EflakBoğdan ve Sırbistan topraklarındaki idarelerin, konferansa katılan devletlerin ortak garantisi altına alınmasıyla, bu bolgedeki Rus nufuzu da ortadan kaldırıldı Rusya’nın guneyinde bir tampon bolge meydana getirildi Bu suretle, Rusya’nın guneye inme ve Akdeniz’e acılma politikası onlendi Bu ise, Rusya’nın Asya’da genişleme politikasına onem vermesine sebep oldu Osmanlı Devleti, kongreye, galip devletler arasında katıldığı halde, Karadeniz’le ilgili hususlarda, mağlup devlet olan Rusya ile aynı statuye tabi tutuldu
Osmanlı Devletinin, devletler hukukundan faydalanması ve bununla Avrupa devletler ailesinden sayılması kabul edildi Ancak, bu husus, gorunuşten ileri gecemedi Cunku Osmanlı Devletinin Avrupa devleti sayılması ve devletler hukukundan faydalanabilmesinin pratikte bir onemi yoktu Avrupa devletleri, kendi aralarında bile bu prensiplere pek saygı gostermiyorlardı Bu sebeple, bundan sağlanacak garantilerin kağıt uzerinde kalması kesindi
Gayrimuslimler lehine yeni hak ve imtiyazlar sağlayan ve Ali Paşa tarafından ilan edilen Islahat Fermanının, Paris Barış Antlaşmasında yer alması, Osmanlı Devleti aleyhine yeni bazı hususları ortaya cıkarttı Avrupa devletleri, her ne kadar bu maddeyle Osmanlı Devletinin ic işlerine karışmamayı garanti ettilerse de, aslında bu fermanın uygulanmasından doğacak meselelerle Osmanlı Devletinin ic işlerine aynı zamanda ve ortaklaşa mudahale edebilecekleri yeni bir kapıyı acmış oldular Gayrimuslimlere ve Avrupa devletlerine verilen ticari imtiyazlar huviyetindeki kapitulasyonların kaldırılmayıp, surdurulmesi de bu mudahaleyi kolaylaştırdı
Bu sebeplerle Paris Antlaşması, uygulama imkanlarından mahrum şartları ile, Osmanlı Devletinin geleceği icin bir garanti olmaktan uzaktı Bu ise, barışın uzun omurlu olmamasına sebep olacaktı
Paris Antlaşması, Kırım Savaşına katılan diğer devletlere doğrudan cıkar sağlayan bir durum meydana getirmedi Ancak, dolaylı olarak her devlet, kendisine gore bazı cıkarlar elde etti
İngiltere, Rusya’nın Karadeniz’deki donanma ve tersanelerinin yok edilmesi ve bu denizde donanma bulundurmasını onlemekle, somurgeleri ve yakın doğu ticareti icin buyuk bir tehlikeyi, bir muddet icin de olsa kaldırmış oldu
Fransa, Rusya’nın ozellikle mukaddes yerler meselesini bahane ederek, Boğazlar ve Akdeniz’e inerek kendi nufuz sahasına goz diktiğini gorduğunden savaşa girmişti Paris Antlaşmasıyla bu tehlike onlendi Ayrıca Kırım Savaşı ve bu muddet icinde yapılan ittifaklar ile onceden kendisine karşı kurulmuş ittifak grubunu parcaladı Antlaşmanın Paris’te imzalanması ise, Fransa’nın Avrupa siyasetindeki nufuzunun yukselmesini sağladı
Sardunya (İtalya) da, Paris Konferansına katılmakla, İtalyan birliğini kurma duşuncesini, devletlerarası bir kuruluşta tanıtma ve savunma imkanına kavuştu Boylece İtalyan birliği meselesini, Avrupa politikasının konuları arasına sokturma fırsatını elde etti
Netice olarak, Kırım Savaşı sonunda imzalanan Paris Antlaşmasıyla, Avrupa’da yeni bir siyasi denge kurulmuş oldu Butun bunlara rağmen, Paris Antlaşmasının getirdiği barış, ceşitli sebeplerle uzun omurlu olmadı Nitekim antlaşmanın hemen arkasından, Osmanlı Devleti ve diğer Avrupa devletleri, yeni ic ve dış meselelerle karşı karşıya geldiler
Paris Barış Antlaşması
Paris Antlaşması
Kırım Harbi'nden sonra, 30 Mart 1856 tarihinde, Osmanlı Devleti ile, Avusturya, Fransa, İngiltere, Prusya, Rusya ve Sardunya (İtalya) arasında, Fransa’nın başkenti Paris’te imzalanan sulh antlaşması
On dokuzuncu yuzyılın ilk yarısında, dunyada iki buyuk İslam devleti vardı Birisi Osmanlı Devleti, ikincisi Hindistan’daki Gurganiye (Timuroğulları Baburluler) Devletiydi Her iki devletin sultanları, İslam dinine bağlıydılar, hatta İslamiyet'in bekcisiydiler İslamiyet'i yeryuzunden kaldırmak ve kendi somurge siyasetini devam ettirmek isteyen İngiltere, guclu İslam devletlerinin bulunmasını istemiyordu Bu sebeple İslamiyet'in bekcileri durumunda olan bu iki devleti yıkmak icin planlar hazırladı
Once Gurganiye Devletini parcalamaya karar veren İngiltere, boylece, Hindistan’daki Muslumanları başsız bırakmayı ve Hindistan’ın hazinelerine, ticaretine hakim olmayı planladı Bunu da zaman icinde başardı
İngiliz idarecileri, planlarına mani olacağından korktukları Osmanlı Devletini de devre dışı bırakmaya calıştılar Osmanlılarla Rusları savaştırmaya gayret ettiler Avusturya ve Prusya, OsmanlıRus Savaşının onlenmesini istedilerse de, İngilizler ceşitli vaadlerle elde ettikleri Mustafa Reşid Paşa'yı, harbe teşvik ettiler Yardım edeceklerine, zafer kazanacağına, boylece Osmanlıların bir numaralı adamı olacağına inandırdılar Mustafa Reşid Paşa, Babıali’de 163 kişiyi toplayarak Rusya’ya karşı harp acılmasına karar verdirdi Bu kararı, bir hileyle, genc padişah Sultan Abdulmecid Han'a da tasdik ettirdi Boylece 1853 senesinde, Rusya’ya karşı harp ilan edildi İngilizler, Rus Carı Birinci Nikola’nın, Kudus’te Katoliklere karşı Ortodoksları ayaklandırdığını ileri surerek, Rusların, Akdeniz’e inmesini istemeyen Fransa’yı da harbe soktular İngiltere ve Sardunya (İtalya) da Osmanlı Devletinin yanında harbe katıldılar
Kırım Harbi, Rusya’nın mağlUbiyetiyle sona erdi 1 Şubat 1856’da, Viyana protokolu ve yapılacak sulhun ana hatları kabul edildi Savaş resmen sona erdi Protokolde belirtilen esaslar cercevesinde, 25 Şubat 1856’da, Paris’te, Barış Konferansı acıldı Bir ay 4 gun suren ve 30 Mart 1856 tarihinde imzalanan Paris Antlaşmasına İngiltere, Fransa, Osmanlı Devleti, Rusya, Avusturya, Prusya ve Sardunya devletleri katıldı Konferansa Fransız delegesi Walewski başkanlık etti Osmanlı Devletini Sadrazam Ali Paşa ile Mustafa Reşid Paşanın oğlu Paris buyukelcisi Mehmed Cemil Bey temsil ettiler
Osmanlı Devleti, Kırım Harbinde galip devletler arasında bulunduğu halde, Paris Antlaşmasıyla siyasi yonden kayba uğradı
34 madde olarak imzalanan Paris Antlaşması, şu hususları ihtiva ediyordu:
Antlaşmanın tasdikinden itibaren muttefik devletleriyle Rusya arasındaki sulh, devamlı kalacak Taraflar aldıkları yerleri iade edecekler Osmanlılar ve diğer muttefik devletler, Rusya’ya Sivastopol, Balaklava, Kamış, Gozleve, Kerc, Yenikale, Kılburnu’nu; Rusya ise Anadolu Cephesinde işgal ettiği Kars’ı ve cevresinde işgal ettiği diğer yerleri Osmanlı Devletine iade edecekler Taraflar, harp suclularına umumi af ilan edecekler, esirler karşılıklı değiştirilecek Osmanlı Devleti, Avrupa hukukundan faydalanacak, Osmanlı Devletinin istiklali ve toprak butunluğu korunacak Babıali’nin, 18 Şubat 1856 tarihinde, batılı devletlerin teşvik ve baskılarıyla ilan ettiği, Osmanlı Devleti tebaası olan gayrimuslim vatandaşlara yeni haklar ve imtiyazlar sağlayan Islahat Fermanı, antlaşmaya taraf olan devletlerce tescil edilecek Bu devletler, padişah ve tebaası arasına girmeyecekler, Osmanlı Devletinin ic işlerine karışmayacaklar Boğazlarla ilgili 1841 Londra Antlaşması aynen yurutulecek, Karadeniz tarafsız duruma getirilecek, butun devletlerin ticaret gemilerine acık, fakat savaş gemilerine devamlı kapalı olacak Osmanlı Devleti ve Rusya, Karadeniz’de donanma bulunduramayacağı gibi, tersaneleri yıkıp, yenilerini yapamayacaklar Tuna Nehrinde ulaşım serbest olacak Rusya tarafından terk edilecek olan Tuna Nehri deltasının bir bolumu, Boğdan’a verilecek Tuna’daki gemi işletmeciliği, Avrupa devletlerinin muhafazasında olacak Kırım, Rusya’da kalmak şartıyla Besarabya’nın bir kısmı, Osmanlı himayesindeki Boğdan beyliğine verilecek, Rusya, Tuna Nehri ağzından uzaklaştırılacak; Eflak ve Boğdan beylikleri, Osmanlı himayesinde olmakla birlikte sahip oldukları imtiyaz ve haklar genişletilecek, kanunlarını kendileri yapacaklar, milli bir ordu bulundurabilecekler Bu verilen imtiyaz ve haklar, antlaşmada imzası bulunan devletlerin ortak garantisi altında olacak, hicbir devlet bu beyliklerin ic işlerine karışmayacaktı
Sırbistan Prensliği, Osmanlı hakimiyetinde kalmak şartıyla tarafların kefaletinde imtiyazlı olacak Devletlerin onayı alınmadan Osmanlı Devleti, Sırbistan’a hicbir şekilde asker sokamayacak, ancak, eskiden olduğu gibi birkac Sırbistan kalesinde Osmanlı askeri bulunabilecek
Bu antlaşmaya bağlı olarak, antlaşmaya katılan devletler arasında, 1841’de imzalanan Londra Antlaşmasını yenileyen Paris Boğazlar Sozleşmesi, Osmanlı Devletiyle Rusya arasında Karadeniz’le ilgili Paris Antlaşması imzalandı Daha sonra da yine Paris Antlaşmasına bağlı olarak, Osmanlı Devletiyle Rusya arasında 5 Aralık 1857’de Rusya ile sınır antlaşması imzalandı
Paris Barış Antlaşmasıyla, Kırım Harbine son verilmek suretiyle, Osmanlı Devletinin daha fazla yıpranması onlendiyse de, Osmanlı hakimiyeti altındaki Eflak ve Boğdan ile Sırbistan’a muhtariyet verilmek suretiyle, Osmanlı Devletinin hukumranlık hakları zedelendi ve devletin bolgedeki nufuzu azaldı Osmanlı Devleti, doğrudan toprak kaybına uğramadı, fakat siyasi ve ekonomik zarara yol acan dış borclanma sebebiyle, Avrupa’ya bağımlılığın kapısı acıldı Antlaşmada, Avrupa devletlerinin, Osmanlı Devletinin ic işlerine karışmamaları belirtilmiş olmasına rağmen, daha sonraki zamanlarda bu antlaşmaya dayanarak devletin ic işlerine karıştılar
Karadeniz’in tarafsızlığının sağlanmasıyla ve EflakBoğdan ve Sırbistan topraklarındaki idarelerin, konferansa katılan devletlerin ortak garantisi altına alınmasıyla, bu bolgedeki Rus nufuzu da ortadan kaldırıldı Rusya’nın guneyinde bir tampon bolge meydana getirildi Bu suretle, Rusya’nın guneye inme ve Akdeniz’e acılma politikası onlendi Bu ise, Rusya’nın Asya’da genişleme politikasına onem vermesine sebep oldu Osmanlı Devleti, kongreye, galip devletler arasında katıldığı halde, Karadeniz’le ilgili hususlarda, mağlup devlet olan Rusya ile aynı statuye tabi tutuldu
Osmanlı Devletinin, devletler hukukundan faydalanması ve bununla Avrupa devletler ailesinden sayılması kabul edildi Ancak, bu husus, gorunuşten ileri gecemedi Cunku Osmanlı Devletinin Avrupa devleti sayılması ve devletler hukukundan faydalanabilmesinin pratikte bir onemi yoktu Avrupa devletleri, kendi aralarında bile bu prensiplere pek saygı gostermiyorlardı Bu sebeple, bundan sağlanacak garantilerin kağıt uzerinde kalması kesindi
Gayrimuslimler lehine yeni hak ve imtiyazlar sağlayan ve Ali Paşa tarafından ilan edilen Islahat Fermanının, Paris Barış Antlaşmasında yer alması, Osmanlı Devleti aleyhine yeni bazı hususları ortaya cıkarttı Avrupa devletleri, her ne kadar bu maddeyle Osmanlı Devletinin ic işlerine karışmamayı garanti ettilerse de, aslında bu fermanın uygulanmasından doğacak meselelerle Osmanlı Devletinin ic işlerine aynı zamanda ve ortaklaşa mudahale edebilecekleri yeni bir kapıyı acmış oldular Gayrimuslimlere ve Avrupa devletlerine verilen ticari imtiyazlar huviyetindeki kapitulasyonların kaldırılmayıp, surdurulmesi de bu mudahaleyi kolaylaştırdı
Bu sebeplerle Paris Antlaşması, uygulama imkanlarından mahrum şartları ile, Osmanlı Devletinin geleceği icin bir garanti olmaktan uzaktı Bu ise, barışın uzun omurlu olmamasına sebep olacaktı
Paris Antlaşması, Kırım Savaşına katılan diğer devletlere doğrudan cıkar sağlayan bir durum meydana getirmedi Ancak, dolaylı olarak her devlet, kendisine gore bazı cıkarlar elde etti
İngiltere, Rusya’nın Karadeniz’deki donanma ve tersanelerinin yok edilmesi ve bu denizde donanma bulundurmasını onlemekle, somurgeleri ve yakın doğu ticareti icin buyuk bir tehlikeyi, bir muddet icin de olsa kaldırmış oldu
Fransa, Rusya’nın ozellikle mukaddes yerler meselesini bahane ederek, Boğazlar ve Akdeniz’e inerek kendi nufuz sahasına goz diktiğini gorduğunden savaşa girmişti Paris Antlaşmasıyla bu tehlike onlendi Ayrıca Kırım Savaşı ve bu muddet icinde yapılan ittifaklar ile onceden kendisine karşı kurulmuş ittifak grubunu parcaladı Antlaşmanın Paris’te imzalanması ise, Fransa’nın Avrupa siyasetindeki nufuzunun yukselmesini sağladı
Sardunya (İtalya) da, Paris Konferansına katılmakla, İtalyan birliğini kurma duşuncesini, devletlerarası bir kuruluşta tanıtma ve savunma imkanına kavuştu Boylece İtalyan birliği meselesini, Avrupa politikasının konuları arasına sokturma fırsatını elde etti
Netice olarak, Kırım Savaşı sonunda imzalanan Paris Antlaşmasıyla, Avrupa’da yeni bir siyasi denge kurulmuş oldu Butun bunlara rağmen, Paris Antlaşmasının getirdiği barış, ceşitli sebeplerle uzun omurlu olmadı Nitekim antlaşmanın hemen arkasından, Osmanlı Devleti ve diğer Avrupa devletleri, yeni ic ve dış meselelerle karşı karşıya geldiler
