Periferik Damar Hastalığı Nedir ?
Periferik damar hastalığı terimi, periferik arter (atardamar) hastalığını ifade etmek için kullanılır. Periferik arter hastalığı ise kollara, bacaklara ve iç organlara kan akışını sağlayan atardamarların ateroskleroz (damar sertliği) nedeniyle tamamen veya kısmen tıkanması ile oluşan bir hastalıktır.
Ateroskleroz (Damar Sertliği) Nedir ?
Ateroskleroz, sert kolesterol kütlelerinin (plak) atardamar (arter) duvarlarına yapışması ile meydana gelen ilerleyici bir hadisedir. Yapışan bu kolesterol plakları arter duvarlarının sertleşmesine ve arter içerisindeki kanalın (lümen) daralmasına neden olur. Ateroskleroz insan vücudunda erken yaşlarda oluşmaya başlar. Eğer hafif düzeyde ise ya da arterler ciddi oranda daralmamışsa, ateroskleroz hiçbir belirti vermez. Yaşın ilerlemesi ile beraber ateroskleroz ağırlaştığında, arterler içerisinde ciddi darlıklar oluşabilir ve bu damarların beslediği dokularda iskemi (kan ve oksijen yetersizliği) meydana gelebilir.Bacak arterlerinin ileri aterosklerozu ise yürürken veya egzersiz ile bacak ağrısına (klodikasyon), yara iyileşmesinde gecikmelere ve bacak ülserlerine (açık yara) neden olabilir.
1. Egzersiz gibi oksijen ihtiyacının arttığı anlarda dokulara gönderilen kan ve oksijen miktarında hızla artış olması gerekirken, ateroskleroz damarlarda meydana getirdiği daralma nedeniyle bu artışa izin vermez ve hastalık belirtileri ortaya çıkar.
2. Bir arterin (atardamar) trombüs veya emboli (kan pıhtıları) nedeniyle tıkanması dokuda ani olarak oksijen azlığı ve beslenme bozukluğuna yol açar.
Periferik Damar Hastalığının Diğer Sebepleri Nedir ?
Vaskülit (kan damarlarının bakteriyel olmayan iltihabi durumu) gibi diğer pek çok hastalık sebebiyle de vücuttaki kan damarları zarar görerek periferik damar hastalığı oluşabilir. Kan damarlarının direkt olarak hasarlanması (trafik kazaları veya spor yaralanmaları), kan pıhtılaşmasını arttırıcı durumlar veya geçirilmiş bir cerrahi girişim sırasında kan damarlarında meydana gelen yaralanmalar da periferik damar hastalığı meydana getirebilir.
Periferik Damar Hastalığını Arttıran Risk Faktörleri Nelerdir ?
Periferik damar hastalığı erkeklerde kadınlara göre hafifçe daha fazla görülmektedir. Periferik damar hastalığı için bilinen risk faktörleri aterosklerozu (damar sertliği) meydana getiren sebepler ile aynıdır. Bu risk faktörleri şunlardır:
- LDL kolesterol (kötü kolesterol) ve trigliserit düzeylerinin kanda yüksek olması,
- HDL kolesterol (iyi kolesterol) düzeylerinin kanda düşük olması,
- Sigara kullanımı,
- Diabetes mellitus (şeker hastalığı),
- Yüksek kan basıncı (hipertansiyon) veya ailede hipertansiyon öyküsü,
- Ailede ateroskleroza (damar sertliği) bağlı hastalık öyküsü,
- Kronik böbrek yetersizliği,
- Aşırı kilo veya obezite,
- Periferik Damar Hastalığının Belirtileri Nelerdir ?
Ayrıca;
- Bacaklarda uyuşukluk
- Baldır kaslarında güçsüzlük ve atrofi (çapının ve kuvvetinin azalması)
- Bacaklara ve ayaklara soğukluk, üşüme hissi
- Ayaklarda renk değişikliği (Havaya kaldırıldığı zaman soluklaşma ve indirildiğinde koyu kırmızı renk alması)
- Ayak sırtındaki tüylerin dökülmeye başlaması ve ayak tırnaklarının kalınlaşması
- Ciddi damar tıkanıklığının olduğu ileri vakalarda ağrılı açık yaraların (ülser) oluşması veya özellikle ayak parmaklarından başlayarak ayak ve bacaklarda gangren durumunun meydana gelmesi
Periferik damar hastalığının tedavisi için uygulanan cerrahi tedavi yöntemleri arasında periferik bypass işlemleri ve endarterektomi bulunmaktadır. Damar içerisinde tıkanıklığa neden olan uzun segmentli lezyonlar, birden fazla darlık içeren damarlar veya uzun segmentli ciddi darlıklar cerrahi tedavi gerektiren durumlardır. Bypass cerrahisi, vücudunuzdan alınan bir toplardamar veya sentetik bir damar (greft olarak bilinir) ile tıkalı alanın öncesinden sonrasına oluşturulan yan bir yol ile kan akışının yeniden temin edilmesini sağlamaktadır. Endarterektomi işleminde ise kol veya bacaklara giden damar içerisinde tıkanıklığa neden olan plak tabakası temizlenmektedir.
