POLİKİSTİK OVER SENDROMU
Polikistik over sendromu (PCOS), tüm kadınların yaklaşık yüzde 5 ila 8'inde görülen, kadın üreme hormonlarındaki dengesizlik ve metabolik sorunlardan dolayı üreme fonksiyonlarını, genel sağlığı ve fiziksel görünümü olumsuz etkileyen hormonal bir sorunudur .
Polikistik over sendromunu neden oluşur?
Üreme çağında sağlıklı bir kadında yumurtalıklardan ‘östrojen’ ve ‘progesteron’ adlı hormonlar üretilir.Bunlar dişilik hormonlarımızdır. Bu hormonlar adet döngüsünü kontrol ederken beyinden salgılanan ‘folikül uyaran hormon’ (FSH) ve ‘luteinizan hormon’ (LH) yumurtlamayı kontrol eder.
PCOS’da yumurtalıklar normal çalışmazve çok fazla testosteron üretir. Yumurtalıklarda buluna birçok minik folikül olgunlaşmamış yumurtalar içerir. Bunların hiçbiri yumurtlamayı uyaracak kadar gelişemez. Yumurtlama olmaması da östrojen, progesteron, FSH, ve LH düzeylerinde dengesizlik yaratır. Östrogen ve progesteron düzeyleri normalden düşüktür. Buna karşın çok fazla androjenler üretilir. Artan androjen düzeyleri adet döngüsünü bozar ve PCOS’da görülen adet sıklığında azalmaya neden olur.
Polikistik Over Sendromu Belirtileri
Ultrasonografik olarak yumurtalıkları polikistik görünümde olanların (yumurtalıklarda birçok minik (< 8 mm çaplı), içi sıvı dolu kesecikler bulunması) yarısından fazlasında polikistik over sendromu gelişmez ve hiçbir başka şikayet bulunmaz.
PCOS’da görülen en sık şikayetler ise şöyledir:
-
Adet sıklığında azalma veya adet olamama -
Yoğun adet kanaması: Yumurtlama düzenli olmadığından kanama geciktiği durumlarda kalınlaşan rahim içi doku en sonunda ‘kırılarak’ kanar ve doku kalınlaştığı için kanama şiddeti de artar. -
Erkek tipi kıllanma:Kadınlarda bıyık bölgesi, çene, göğüs ön duvar ve kasıklar da yoğun ve sert kıllanma izlenir. -
Sivilcelenme (Akne): Artan androjenler in cildi daha yağlı hale getirmesi sebebiyle oluşur. -
Kilo artışı: PCOS’lu kadınların %80 kadarı fazla kilolu veya obezdir. -
Erkek tipi saç dökülmesi: Saçlı deride alın ve tepe noktada saçlar incelir ve dökülür.
-
İnfertilite: Yumurtlama olmaması gebe kalma şansını azaltır. -
PCOS her ne kadar üreme çağında görülse de uzun dönemdeki komplikasyon riskleri (diyabet, inme, kalp-damar hastalıkları) yaşla artar. -
Uyku apnesi( insanların uyurken kısa bir süre nefes almasını engelleyen bir uyku bozukluğu.) -
Diyabet (yüksek kan şekeri) -
Yüksek kolesterol düzeyleri -
Depresyon, anksiyete, yeme bozuklukları -
Endometriyum kanseri
-
Kan testleri: Hormon testleri, glukoz tolerans testleri,kan kolesterol ve trigliserid düzeylerine bakılır. -
Eğer adet gecikmesi varsa öncelikle gebelik testi -
Pelvik ultrason: Yumurtalıkların polikistik yapıda olup olmadığına bakılır.
-
Yüksek androjen düzeyleri: kan değerleri veya işaret eden fizik muayene bulguları (hirsutizm, akne, erkek tipi saç dökülmesi) -
Adet düzensizliği: Sık veya seyrek adet veya hiç adet görmeme -
Polikistik överler
PCOS’da tedavi şikayete yönelik yapılır.
Öncelikle yaşam tarzı değişiklikleri: Kilolu veya obez iseniz mevcut kilonuzun %10 kadarını vermek bile adetleri düzene sokar ayrıca insülin direncini ve yüksek kolesterolü düşürdüğü için diyabet ve kalp hastalığı riskini de azaltır.
- Doğum kontrol hapları: En sık kullanılan PKOS için ana tedavi yöntemidir. Haplar bu hastalık için tedavi edici değiller ancak adet düzensizliği, sivilcelenme ve kıllanma şikayetlerinde çok etkinlerdir. Uzun dönemde de PCOS hastalarında artan rahim kanseri riskini de azaltırlar.
-
Anti-androjen ilaçlar: En sık kullanılan ajan spironolaktondur.Bu ilaçlar, sivilce ve yüz kıllarının büyümesi gibi bazı PKOS semptomlarına neden olan hormonları bloke eder. -
Progestinler:Çoğunlukla tercih edilen ajan medroksiprogesteron veya doğal progesterondur.Bu ilaçlar düzenli alındığında adetleri düzenler ve rahim kanserine karşı korur. -
Metformin:İnsülin direnci olan vakalarda kullanılır. Bu hasta grubunda kan şekerini düzenleyici metabolik etki ile adet dönemlerini daha düzenli hale getirmeye yardımcı olabilir. -
Sivilce tedavisi için ilaçlı cilt losyonları veya antibiyotikler -
Epilasyon: Ekstra kılları gidermek için lazer tedavisi -
İnfertilite:PKOS'lu kadınların çoğu hamile kalabilir, ancak biraz zaman alabilir. Fazla kilonuz varsa, kilo vermek,,adetlerinizi düzenli hale getirmenize ve hamile kalma şansınızı artırmanıza yardımcı olabilir. Gebe kalınmasına yardımcı olmak için ‘ovulasyon indükleyici’ ilaçlar (yumurtlama tedavisi) kullanılır. İnsülin direnci olanlarda metformin de eklenir. PCOS en iyi tedavi edilebilen infertilite nedenidir.