iltasyazilim
Yeni Üye
Projeksiyon Aleti nedir
Projeksiyon Aleti ne işe yarar,
Projeksiyon Aleti nasıl kullanılır
Projeksiyon Aletinde Ne Tür Mercek Kulanılır
Büyütücü, İnce taraflı mercek kullanarak cisimleri büyütmeye yarayan araç Büyeteçler, ışığın kırılma özelliklerinden yararlanırlarÇoklukla ufak cisimleri daha büyük görebilmek için, bu cisimlerle göz arasına konan yakınsak mercek, pertavız Büyüteçlerde odak uzaklıkları küçüktür İncelenecek karoser büyüteç ile bunun odaklarından birisi arasına yerleştirilir; öbür odak tarafına da gözleyicinin gözü kazanç Böylece cismin zahirî, büyük ve dürüst bir görüntüsü görülmüş olur
Mikroskop, çıplak gözle görülemeyecek değin ufak cisimlerin birkaç çeşit mercek yardımıyla büyütülerek görüntüsünün incelenmesini karşılayan bir aletdir
Teleskop yapı olarak tarafsız, oküler ve bu mercekleri muhafaza eden bir tüpten meydana gelmiştir
Dürbün, uzaktaki cisimleri büyüterek daha yakından görebilmeyi sağlayan optik makine İnce cepheli mercekten yapılırUzaktaki cisimleri fazla dar görürüz
Merceklerin en güzel örneği, gözümüzün yapısında yer alan göz billurudur Göz billuru ince cepheli bir mercektir Gözlük camlarının tamamı da birer mercek teşkil eder Mercekler tek başlarına kullanıldıkları gibi birkaç mercek birarada bir optik aleti de meydana getirebilir Büyütücü, göz billuru ve gözlük camları tek başlarına kullanılan merceklere misaldir Dürbünler, mikroskop, teleskop, sinema makinaları, fotoğraf makinaları, mercek sistemlerinin meydana getirdiği optik düzenlerdir
Mercek, ortak bir eksene sahip iki kırıcı yüzey vasıtasıyla sınırlanmış, sırça, kuvars veya ışık kırıcı herhangi bir maddeden transparan maddelerden yapılan optik alettir Mercekler içinden geçen ışınların yönünü değiştiren camlardır Mercek içinden geçen ışınlar birbirine yaklaştığında cismin görüntüsü büyür ( Büyütücü ), ışınlar birbirinde uzaklaştığında ise cismin görüntüsü küçülür
Merceklerin iki yüzü küresel ( konveks convex ya da içbükey concav ) veya bir yüzü küresel diğer yüzü düz olanları vardır
Cismin görüntüsünden yansıyan ışınlar mercekten geçtiğinde bir odak noktasına itilir Bu kuram kullanılarak gösterme üzerinde gözlemler yapmak amacıyla teleskop, dürbün, mikroskop gibi araçlar, kayda geçirmek amacıyla lensler ve objektifler, görme hatalarını gidermek için gözlüklerde mercekler kullanılmaktadır
Optik bilimi ışık ışınlarının bir ortamdan başka bir ortama geçerken kırılması olgusuna dayanır Çinliler daha İS X Yüzyılda, bükey yüzeyli sırça parçalarının yani merceklerin ışığı nasıl kırdığını biliyorlardı Avrupa'da XIII Ve XIV Yüzyıllarda merceklerin özellikleri görme bozukluklarını ayarlama nedeniyle kullanılmaya başlandı ve gözlükler ortaya çıktı Daha sonraları makyaj yapmada ve saç taramada muavin bir araç olarak kullanılmak için parlak metalden aynalar yapıldı Fakat çok küçük şeyleri büyütmeyi ve uzaktaki nesneleri daha belirgin bir gösterme odağına getirmeyi sağlayan daha kuvvetli optik aletlerin yapımı, oysa XVII yüzyılda gerçekleştirilebildi Bu dönemin kayda değer gelişmeleri arasında yüzyılın başlarında ortaya çıkan teleskop ile 1650'ye doğru icat edilen mikroskop sayılabilir
Merceklerin en hoş örneği, gözümüzün yapısında bulunan göz billurudur Göz billuru ince çevrili bir mercektir Gözlük camlarının tamamı da birer mercek teşkil eder Mercekler tek başlarına kullanıldıkları gibi birkaç mercek bir ara sıra optik aleti de meydana getirebilir Büyütücü, göz billuru ve gözlük camları tek başlarına kullanılan merceklere misaldir Dürbünler, mikroskop, teleskop, sinema makinaları, fotoğraf makinaları, mercek sistemlerinin meydana getirdiği optik düzenlerdir
Mercekler, incelenen cismin açlık edilen kullanışlı görüntüsünü verirler Bu görüş, istenilen duruma emrindeki olarak cisimden daha büyük veya küçük, reel ya da zahiri (görünen) olabilir
Bir merceği sınırlayan yüzeylerin tepecik noktalarını birleştiren içten, merceğin asal eksenini (optik aks) meydana getirir Mercekler, ince çevrili ve kalın cepheli diye iki gruba ayrılır:
İnce taraflı mercek
Ortası, kenarlarına nazaran kalın olan mercektir Merceğe herhangi bir şekilde gelen ışını kırarak optik eksene yaklaştırdığı için bu merceklere yakınsak mercek adı verilir Asal eksene paralel olarak gelen ışınları kırarak bir noktada toplarlar Bu nokta merceğin odak noktasıdır Aynı uzaklıkta ve zıt tarafta ikinci bir odak noktası daha bulunur
İnce kenarlı merceklerde odak noktasından uzak bulunan cisimlerin görüntüleri her zaman, gerçek ve terstir Odak ile mercek arasındaki cisimlerin görüntüleri ise defalarca düz, zahiri ve cisimden büyüktür
Kalın cepheli mercek
Kalın kenarlı mercek, ortası kenarlarından daha ince olan merceklere denir Merceğe herhangi bir şekilde gelen ışını, optik eksenden uzaklaştırdığı için kalın cepheli merceklere ıraksak mercek adı verilir Kalın kenarlı merceklerin meydana getirdiği görünüm daima düz, zahiri ve cisimden küçüktür
Bir merceğin odak uzaklığının metre cinsinden tersine o merceğin yakınsaması veya gücü denir Bu baskı, kırıcılık gücüdür Merceğin odak uzaklığı ne değin küçükse gücü veya yakınsaması o kadar büyük olur
Augustin Jean FRESNEL
Işığın çapraz hareketlerle ilerlediği fikrinden yola çıkarak, 1815 yılında ışık hareketlerini inceledi Işık dalgalarının keza boylu boyunca keza de enlemesine almak üzere yatay ve dikey her düzlemde ayrıca her açıda hareket ettiklerini ileri sürdü
Fransız fizikçi Augustin Fresnel tarafından geliştirilen Fresnel Lensin en manâlı özelliği ışık kaynağından değişik yönlerde gelen ışınları, tek bir doğrultuda geçirmesidir Bu sayede ışığın yönü teftiş altına alınmaktadır Birincil zamanlar bu buluş deniz fenerlerinde kullanıldı Elektriğin olmadığı dönemlerde düşük ışık şiddeti veren lambalar, fresnel mercekler sayesinde uzaklardan görülebilmekteydi
Bu lensin en önemli özelliği ışık kaynağından öbür yönlerde gelen ışınları, tek bir doğrultuda geçirmesidir
Bu sayede ışığın yönü denetleme altına alınmaktadır Ilk zamanlar bu buluş deniz fenerlerinde kullanılmıştır Elektriğin olmadığı dönemlerde düşük ışık şiddeti veren lambalar, fresnel mercekler sayesinde uzaklardan görülebilmekteydi
Fresnel lensler sonradan ışık veren bir fazla kaynağın önünde kullanılmaya başlandı Fenerler, gaz lambaları fresnel lenslerden yapılmaya başlandı Fresnel lenslerin zıt kullanımında ışık kaynağından gelen ışığın bir noktada toplanması teorisiyle tatbik alanları arttı Günümüzde kullanılan profesyonel projektörler fresnel lens kullanmaktadır Frensel lensler günümüzde, Televizyon ve Monitör gibi kaynaklardan gelen görüntüyü büyüterek dev ekran boyutlarında duvara veya perdeye yansıtmada dahil bir çok alanda kullanılmaktadır
MERCEKLER ve KULLANILABİLEN ALANLAR
()Miyop
Miyop bir gözün önarkadaki çapı normalden uzun olduğundan, göz merceği belirli bir uzaklığın ötesindeki nesneleri ağ tabakada odaklayamazİçbükey(Içbükey) mercekler miyop tedavisinde kullanılır
(+)Hipermetrop
Hipermetroplarda ise gözün önarkadaki çapı normalden kısadır Göz merceği yakındaki nesnelerin görüntülerini ağtabakanın üzerine düşürecek değin eğriliğini değiştiremez Bu Nedenle, manzara ağ tabakanın peşinde oluşur Yakınsak mercekle, kırılma derecesi büyüyen ışınların toplanacağı odak uzaklığı kısalır ve görünüm ağ tabakanın üzerine düşerTedavisinde dışbükey(Dışbükey) mercekler kullanılır
(,+)Astigmat(,+)
Şeffaf katman eğriliğinin düzensizliğine emrindeki bir görme kusuru olan astigmatlığın düzeltilmesinde silindirik mercekler kullanılırAstigmatlıkta,şeffaf katman üstünde birbirini düşey olarak kestiği varsayılan iki eksenin eğriliği birbirinden farklıdır Bu Vesile Ile paralel iki ışık demeti, merceğin odağında bir nokta yok, çizgi oluşturur Bu ise görüntünün bozulmasına yol açar Silindirik mercekler bu iki eksende çarpıklık farkını, her mil için öbür güçte kırarak ortadan kaldırır Bir Takım durumlarda,merceklerin güneş gözlüğü işlevi de görerek göze gelen ışınları süzmesi istenirBu amaca uygun değişik renkli mercekler vardırBunlar,ışık tayfının bütün dalga tüm dalga boylarını belirtilmiş ölçüde emerek ışık şiddetini azaltabilirTayftaki ışınların bir bölümünü geçirmeyen renkli merceklerde vardırBazı mercekler ise morötesi ışınları emerKayakçılar,morötesi ışınların zararlı etkisini durdurmak için bu mercekleri kullanır
Mikroskop
Galilei teleskoptan daha küçük ölçülerde bir silindire yine mercekler yerleştirerek occhialinoadını verdiği mikroskobu yaptı 1619 1624 yılları aralarında bu aletten çok sayıda üretti
Teleskop
Gerçekten mercekleri kullanarak uzağı görebilen aletler Galilei'den daha önce yapılmıştı Ama bu aletleri, yıldızları ve gezegenleri inceleyecek değin kuvvetli hale getiren o oldu Silindirin göz dayanan kısmına ve öteki ucuna mercekler yerleştiren Galilei teleskopu bulmuş oldu 1609 yılında yaptığı teleskopla çoğu astronomik gözlem gerçekleştirdi Bunların aralarında Ay'ın yüzeyindeki kraterlerin ilk kez tespit edilmesi de vardı
Büyütücü, İnce çevrili mercek kullanarak cisimleri büyütmeye yarayan araç Büyeteçler, ışığın kırılma özelliklerinden yararlanırlarÇoklukla ufak cisimleri daha büyük görebilmek için, bu cisimlerle göz arasına konan yakınsak mercek, pertavız Büyüteçlerde odak uzaklıkları küçüktür İncelenecek gövde büyütücü ile bunun odaklarından birisi arasına yerleştirilir; öbür odak tarafına da gözleyicinin gözü gelir Böylece cismin zahirî, büyük ve doğru bir görüntüsü görülmüş olur
Mikroskop, çıplak gözle görülemeyecek dek küçük cisimlerin birkaç çeşitlilik mercek yardımıyla büyütülerek görüntüsünün incelenmesini karşılayan bir aletdir
Teleskop yapı olarak tarafsız, oküler ve bu mercekleri muhafaza eden bir tüpten meydana gelmiştir
Dürbün, uzaktaki cisimleri büyüterek daha yakından görebilmeyi sağlayan optik alet İnce kenarlı mercekten yapılırUzaktaki cisimleri fazla kuytu görürüz
Merceklerin en hoş örneği, gözümüzün yapısında yer alan göz billurudur Göz billuru ince cepheli bir mercektir Gözlük camlarının tamamı da birer mercek teşkil eder Mercekler tek başlarına kullanıldıkları gibi birkaç mercek birarada bir optik aleti de meydana getirebilir Büyüteç, göz billuru ve gözlük camları tek başlarına kullanılan merceklere misaldir Dürbünler, mikroskop, teleskop, sinema makinaları, resim makinaları, mercek sistemlerinin meydana getirdiği optik düzenlerdir
Mikroskop objektifleri: Bu tip mercekler küçük cisimleri büyütmek gâyesiyle kullanılır Odak uzaklıkları genelde 2 ilâ 4,8 mm arasında değişir Büyütme kapasitesi 1000 ilâ 5000 arasındadır
Teleskop objektifleri: Teleskop objektifleri uzaktan mesâfedeki cisimleri incelemek gâyesiyle kullanılır Bu mercekler büyük çaplara ve odak uzaklıklarına sâhiptir Teleskop merceklerinde kürevî, koma, kromatik kusurlar düzeltilebilir Ama astigmatik ve alan eğriliği çoğunlukla düzeltilemez Burada mercekler büyük olduğundan 50 cm ya da daha artı kromatik hata ortaya çıkar, bunu da düzeltmek imkânsızdır
Periskop: Genelde denizaltında kullanılan türü en çok bilinenidir Ama diğer endüstri dallarında da kullanılır
Kamera objektifleri: Genellikle fotoğraf makinalarında ve televizyon kameralarında kullanılır Cisimlerin görüntülerini bir film üzerine düşürmeye yararlar
Gözlükler: Göz kusurlarını gidermek için kullanılan mercek türleridir
Aydınlatma mercekleri: Genellikle ışığı biriktirmek ve odaklamak gâyesiyle kullanılır Projektörlerde ve mikroskopların aydınlatılmasında bu tür mercekler kullanılır
Mercekler , Çeşitleri ve Başvuru Formu Alanları
Mercek, ortak bir eksene sahip iki kırıcı yüzey vasıtasıyla sınırlanmış, sırça, kuvars veya ışık
kırıcı herhangi bir maddeden saydam maddelerden yapılan optik alettir Mercekler içinden geçen ışınların yönünü değiştiren camlardır Mercek içinden geçen ışınlar birbirine yaklaştığında cismin görüntüsü büyür ( Büyütücü ), ışınlar birbirinde uzaklaştığında ise cismin görüntüsü küçülür
Merceklerin iki yüzü küresel ( dışbükey convex ya da içbükey concav ) veya bir yüzü küresel öteki yüzü düz olanları vardır
Cismin görüntüsünden yansıyan ışınlar mercekten geçtiğinde bir odak noktasına itilir Bu kuram kullanılarak bakış üzerinde gözlemler gerçekleştirmek nedeniyle teleskop, dürbün, mikroskop gibi araçlar, kaydetmek amacıyla lensler ve objektifler, görme hatalarını tamir etmek için gözlüklerde mercekler kullanılmaktadır
Optik bilimi ışık ışınlarının bir ortamdan diğer bir ortama geçerken kırılması olgusuna dayanır Çinliler daha İS X Yüzyılda, bükey yüzeyli cam parçalarının yani merceklerin ışığı nasıl kırdığını biliyorlardı Avrupa'da XIII Ve XIV Yüzyıllarda merceklerin özellikleri görme bozukluklarını düzeltme nedeniyle kullanılmaya başlandı ve gözlükler ortaya çıktı Daha sonraları makyaj yapmada ve saç taramada muavin bir araç olarak kullanılmak için parlak metalden aynalar yapıldı Fakat çok ufak şeyleri büyütmeyi ve uzaktaki nesneleri daha bariz bir görünüm odağına getirmeyi karşılayan daha kuvvetli optik aletlerin yapımı, ancak XVII yüzyılda gerçekleştirilebildi Bu dönemin kayda değer gelişmeleri aralarında yüzyılın başlarında ortaya meydana çıkan teleskop ile 1650'ye dürüst icat edilen mikroskop sayılabilir Merceklerin en güzel örneği, gözümüzün yapısında yer alan göz billurudur Göz billuru ince cepheli bir mercektir Gözlük camlarının tamamı da birer mercek teşkil eder Mercekler tek başlarına kullanıldıkları gibi birkaç mercek bir nadiren optik aleti de meydana getirebilir Büyüteç, göz billuru ve gözlük camları tek başlarına kullanılan merceklere misaldir Dürbünler, mikroskop, teleskop, sinema makinaları, resim makinaları, mercek sistemlerinin meydana getirdiği optik düzenlerdir
Mercekler, incelenen cismin arzu edilen elverişli görüntüsünü verirler Bu görünüm, istenilen duruma ast olarak cisimden daha büyük veya ufak, hakiki ya da zahiri (görünen) olabilir Bir merceği sınırlayan yüzeylerin yığın noktalarını birleştiren içten, merceğin asal eksenini (optik dingil) meydana getirir Mercekler, ince taraflı ve kalın çevrili diye iki gruba ayrılır:
İnce cepheli mercek
Ortası, kenarlarına nazaran kalın olan mercektir Merceğe herhangi bir şekilde gelen ışını kırarak optik eksene yaklaştırdığı için bu merceklere yakınsak mercek adı verilir Asal eksene paralel olarak gelen ışınları kırarak bir noktada toplarlar Bu nokta merceğin odak noktasıdır Aynı uzaklıkta ve zıt tarafta ikinci bir odak noktası daha bulunur
Bulunduğu ortama kadar kırılma indisi n olan saydam maddeden yapılmış ve küresel yüzeylerinin çarpıklık yarıçapları R1 ve R1 olan bir merceğin odak uzaklığı f ile gösterilirse:
bağıntısı mevcuttur
Güya çaplar, konveks (tümsek dış bükey) yüzeyler için pozitif, konkav (çukur içbükey) yüzeyler için negatif alınır Şayet herhangi bir yüzey düzlemse yarıçapı ölümsüz alınır Odak uzaklığı, ince kenarlı merceklerde fazla, kalın kenarlarda ise negatif olarak hesaplara dahil edilir Beden ve görüntüden hakiki olanların uzaklığı fazla, zahiri (görünen) olanlarınki negatif alınır İnce çevrili merceklerde odak noktasından uzaktan bulunan cisimlerin görüntüleri her zaman, reel ve terstir Odak ile mercek arasındaki cisimlerin görüntüleri ise defalarca düz, zahiri ve cisimden büyüktür
Kalın cepheli mercek
Kalın taraflı mercek, ortası kenarlarından daha ince olan merceklere denir Merceğe herhangi bir şekilde gelen ışını, optik eksenden uzaklaştırdığı için kalın kenarlı merceklere ıraksak mercek adı verilir Kalın cepheli merceklerin meydana getirdiği görüntü daima düz, zahiri ve cisimden küçüktür
Bir merceğin odak uzaklığının metre cinsinden aksine o merceğin yakınsaması veya gücü denir Bu zorlama, kırıcılık gücüdür Merceğin odak uzaklığı ne kadar küçükse gücü veya yakınsaması öyle büyük olur
MERCEKLER ve KULLANILABİLEN ALANLAR
()Miyop
Miyop bir gözün önarka çapı normalden uzun olduğundan, göz merceği belirtilen bir uzaklığın ötesindeki nesneleri ağ tabakada odaklayamazİçbükey(Içbükey) mercekler miyop tedavisinde kullanılır
(+)Hipermetrop
Hipermetroplarda ise gözün önarkadaki çapı normalden kısadır Göz merceği yakındaki nesnelerin görüntülerini ağtabakanın üstüne düşürecek değin eğriliğini değiştiremez Bu Nedenle, görüş ağ tabakanın arkasında oluşur Yakınsak mercekle, kırılma derecesi büyüyen ışınların toplanacağı odak uzaklığı kısalır ve bakış ağ tabakanın üstüne düşerTedavisinde konveks(Konveks) mercekler kullanılır
(,+)Astigmat(,+)
Şeffaf tabaka eğriliğinin düzensizliğine emrindeki bir görme kusuru olan astigmatlığın düzeltilmesinde silindirik mercekler kullanılırAstigmatlıkta,şeffaf tabaka üzerinde birbirini dikey olarak kestiği varsayılan iki eksenin eğriliği birbirinden farklıdır Bu Vesile Ile paralel iki ışık demeti, merceğin odağında bir nokta yok, çizgi oluşturur Bu ise görüntünün bozulmasına yol açar Silindirik mercekler bu iki eksende eğrilik farkını, her aks için ayrı güçte kırarak ortadan kaldırır Bazı durumlarda,merceklerin güneş gözlüğü işlevi de görerek göze gelen ışınları süzmesi istenirBu amaca uygun farklı alanlara yönlendirilmiş renkli mercekler vardırBunlar,ışık tayfının bütün dalga bütün dalga boylarını belirtilmiş ölçüde emerek ışık şiddetini azaltabilirTayftaki ışınların bir bölümünü geçirmeyen renkli merceklerde vardırBazı mercekler ise morötesi ışınları emerKayakçılar,morötesi ışınların zararlı etkisini önlemek için bu mercekleri kullanır Mikroskop
Galilei teleskoptan daha minik ölçülerde bir silindire yeniden mercekler yerleştirerek occhialinoadını verdiği mikroskobu yaptı 1619 1624 yılları aralarında bu aletten fazla sayıda üretti
Teleskop
Gerçekte mercekleri kullanarak uzağı görebilen aletler Galilei'den daha önce yapılmıştı Oysa bu aletleri, yıldızları ve gezegenleri inceleyecek değin enerjik ayla getiren o oldu Silindirin göz dayanan kısmına ve öteki ucuna mercekler yerleştiren Galilei teleskopu bulmuş oldu 1609 yılında yaptığı teleskopla birçok astronomik gözlem gerçekleştirdi Bunların aralarında Ay'ın yüzeyindeki kraterlerin ilk olarak tespit edilmesi de vardı
alıntı *
Projeksiyon Aleti ne işe yarar,
Projeksiyon Aleti nasıl kullanılır
Projeksiyon Aletinde Ne Tür Mercek Kulanılır
Büyütücü, İnce taraflı mercek kullanarak cisimleri büyütmeye yarayan araç Büyeteçler, ışığın kırılma özelliklerinden yararlanırlarÇoklukla ufak cisimleri daha büyük görebilmek için, bu cisimlerle göz arasına konan yakınsak mercek, pertavız Büyüteçlerde odak uzaklıkları küçüktür İncelenecek karoser büyüteç ile bunun odaklarından birisi arasına yerleştirilir; öbür odak tarafına da gözleyicinin gözü kazanç Böylece cismin zahirî, büyük ve dürüst bir görüntüsü görülmüş olur
Mikroskop, çıplak gözle görülemeyecek değin ufak cisimlerin birkaç çeşit mercek yardımıyla büyütülerek görüntüsünün incelenmesini karşılayan bir aletdir
Teleskop yapı olarak tarafsız, oküler ve bu mercekleri muhafaza eden bir tüpten meydana gelmiştir
Dürbün, uzaktaki cisimleri büyüterek daha yakından görebilmeyi sağlayan optik makine İnce cepheli mercekten yapılırUzaktaki cisimleri fazla dar görürüz
Merceklerin en güzel örneği, gözümüzün yapısında yer alan göz billurudur Göz billuru ince cepheli bir mercektir Gözlük camlarının tamamı da birer mercek teşkil eder Mercekler tek başlarına kullanıldıkları gibi birkaç mercek birarada bir optik aleti de meydana getirebilir Büyütücü, göz billuru ve gözlük camları tek başlarına kullanılan merceklere misaldir Dürbünler, mikroskop, teleskop, sinema makinaları, fotoğraf makinaları, mercek sistemlerinin meydana getirdiği optik düzenlerdir
Mercek, ortak bir eksene sahip iki kırıcı yüzey vasıtasıyla sınırlanmış, sırça, kuvars veya ışık kırıcı herhangi bir maddeden transparan maddelerden yapılan optik alettir Mercekler içinden geçen ışınların yönünü değiştiren camlardır Mercek içinden geçen ışınlar birbirine yaklaştığında cismin görüntüsü büyür ( Büyütücü ), ışınlar birbirinde uzaklaştığında ise cismin görüntüsü küçülür
Merceklerin iki yüzü küresel ( konveks convex ya da içbükey concav ) veya bir yüzü küresel diğer yüzü düz olanları vardır
Cismin görüntüsünden yansıyan ışınlar mercekten geçtiğinde bir odak noktasına itilir Bu kuram kullanılarak gösterme üzerinde gözlemler yapmak amacıyla teleskop, dürbün, mikroskop gibi araçlar, kayda geçirmek amacıyla lensler ve objektifler, görme hatalarını gidermek için gözlüklerde mercekler kullanılmaktadır
Optik bilimi ışık ışınlarının bir ortamdan başka bir ortama geçerken kırılması olgusuna dayanır Çinliler daha İS X Yüzyılda, bükey yüzeyli sırça parçalarının yani merceklerin ışığı nasıl kırdığını biliyorlardı Avrupa'da XIII Ve XIV Yüzyıllarda merceklerin özellikleri görme bozukluklarını ayarlama nedeniyle kullanılmaya başlandı ve gözlükler ortaya çıktı Daha sonraları makyaj yapmada ve saç taramada muavin bir araç olarak kullanılmak için parlak metalden aynalar yapıldı Fakat çok küçük şeyleri büyütmeyi ve uzaktaki nesneleri daha belirgin bir gösterme odağına getirmeyi sağlayan daha kuvvetli optik aletlerin yapımı, oysa XVII yüzyılda gerçekleştirilebildi Bu dönemin kayda değer gelişmeleri arasında yüzyılın başlarında ortaya çıkan teleskop ile 1650'ye doğru icat edilen mikroskop sayılabilir
Merceklerin en hoş örneği, gözümüzün yapısında bulunan göz billurudur Göz billuru ince çevrili bir mercektir Gözlük camlarının tamamı da birer mercek teşkil eder Mercekler tek başlarına kullanıldıkları gibi birkaç mercek bir ara sıra optik aleti de meydana getirebilir Büyütücü, göz billuru ve gözlük camları tek başlarına kullanılan merceklere misaldir Dürbünler, mikroskop, teleskop, sinema makinaları, fotoğraf makinaları, mercek sistemlerinin meydana getirdiği optik düzenlerdir
Mercekler, incelenen cismin açlık edilen kullanışlı görüntüsünü verirler Bu görüş, istenilen duruma emrindeki olarak cisimden daha büyük veya küçük, reel ya da zahiri (görünen) olabilir
Bir merceği sınırlayan yüzeylerin tepecik noktalarını birleştiren içten, merceğin asal eksenini (optik aks) meydana getirir Mercekler, ince çevrili ve kalın cepheli diye iki gruba ayrılır:
İnce taraflı mercek
Ortası, kenarlarına nazaran kalın olan mercektir Merceğe herhangi bir şekilde gelen ışını kırarak optik eksene yaklaştırdığı için bu merceklere yakınsak mercek adı verilir Asal eksene paralel olarak gelen ışınları kırarak bir noktada toplarlar Bu nokta merceğin odak noktasıdır Aynı uzaklıkta ve zıt tarafta ikinci bir odak noktası daha bulunur
İnce kenarlı merceklerde odak noktasından uzak bulunan cisimlerin görüntüleri her zaman, gerçek ve terstir Odak ile mercek arasındaki cisimlerin görüntüleri ise defalarca düz, zahiri ve cisimden büyüktür
Kalın cepheli mercek
Kalın kenarlı mercek, ortası kenarlarından daha ince olan merceklere denir Merceğe herhangi bir şekilde gelen ışını, optik eksenden uzaklaştırdığı için kalın cepheli merceklere ıraksak mercek adı verilir Kalın kenarlı merceklerin meydana getirdiği görünüm daima düz, zahiri ve cisimden küçüktür
Bir merceğin odak uzaklığının metre cinsinden tersine o merceğin yakınsaması veya gücü denir Bu baskı, kırıcılık gücüdür Merceğin odak uzaklığı ne değin küçükse gücü veya yakınsaması o kadar büyük olur
Augustin Jean FRESNEL
Işığın çapraz hareketlerle ilerlediği fikrinden yola çıkarak, 1815 yılında ışık hareketlerini inceledi Işık dalgalarının keza boylu boyunca keza de enlemesine almak üzere yatay ve dikey her düzlemde ayrıca her açıda hareket ettiklerini ileri sürdü
Fransız fizikçi Augustin Fresnel tarafından geliştirilen Fresnel Lensin en manâlı özelliği ışık kaynağından değişik yönlerde gelen ışınları, tek bir doğrultuda geçirmesidir Bu sayede ışığın yönü teftiş altına alınmaktadır Birincil zamanlar bu buluş deniz fenerlerinde kullanıldı Elektriğin olmadığı dönemlerde düşük ışık şiddeti veren lambalar, fresnel mercekler sayesinde uzaklardan görülebilmekteydi
Bu lensin en önemli özelliği ışık kaynağından öbür yönlerde gelen ışınları, tek bir doğrultuda geçirmesidir
Bu sayede ışığın yönü denetleme altına alınmaktadır Ilk zamanlar bu buluş deniz fenerlerinde kullanılmıştır Elektriğin olmadığı dönemlerde düşük ışık şiddeti veren lambalar, fresnel mercekler sayesinde uzaklardan görülebilmekteydi
Fresnel lensler sonradan ışık veren bir fazla kaynağın önünde kullanılmaya başlandı Fenerler, gaz lambaları fresnel lenslerden yapılmaya başlandı Fresnel lenslerin zıt kullanımında ışık kaynağından gelen ışığın bir noktada toplanması teorisiyle tatbik alanları arttı Günümüzde kullanılan profesyonel projektörler fresnel lens kullanmaktadır Frensel lensler günümüzde, Televizyon ve Monitör gibi kaynaklardan gelen görüntüyü büyüterek dev ekran boyutlarında duvara veya perdeye yansıtmada dahil bir çok alanda kullanılmaktadır
MERCEKLER ve KULLANILABİLEN ALANLAR
()Miyop
Miyop bir gözün önarkadaki çapı normalden uzun olduğundan, göz merceği belirli bir uzaklığın ötesindeki nesneleri ağ tabakada odaklayamazİçbükey(Içbükey) mercekler miyop tedavisinde kullanılır
(+)Hipermetrop
Hipermetroplarda ise gözün önarkadaki çapı normalden kısadır Göz merceği yakındaki nesnelerin görüntülerini ağtabakanın üzerine düşürecek değin eğriliğini değiştiremez Bu Nedenle, manzara ağ tabakanın peşinde oluşur Yakınsak mercekle, kırılma derecesi büyüyen ışınların toplanacağı odak uzaklığı kısalır ve görünüm ağ tabakanın üzerine düşerTedavisinde dışbükey(Dışbükey) mercekler kullanılır
(,+)Astigmat(,+)
Şeffaf katman eğriliğinin düzensizliğine emrindeki bir görme kusuru olan astigmatlığın düzeltilmesinde silindirik mercekler kullanılırAstigmatlıkta,şeffaf katman üstünde birbirini düşey olarak kestiği varsayılan iki eksenin eğriliği birbirinden farklıdır Bu Vesile Ile paralel iki ışık demeti, merceğin odağında bir nokta yok, çizgi oluşturur Bu ise görüntünün bozulmasına yol açar Silindirik mercekler bu iki eksende çarpıklık farkını, her mil için öbür güçte kırarak ortadan kaldırır Bir Takım durumlarda,merceklerin güneş gözlüğü işlevi de görerek göze gelen ışınları süzmesi istenirBu amaca uygun değişik renkli mercekler vardırBunlar,ışık tayfının bütün dalga tüm dalga boylarını belirtilmiş ölçüde emerek ışık şiddetini azaltabilirTayftaki ışınların bir bölümünü geçirmeyen renkli merceklerde vardırBazı mercekler ise morötesi ışınları emerKayakçılar,morötesi ışınların zararlı etkisini durdurmak için bu mercekleri kullanır
Mikroskop
Galilei teleskoptan daha küçük ölçülerde bir silindire yine mercekler yerleştirerek occhialinoadını verdiği mikroskobu yaptı 1619 1624 yılları aralarında bu aletten çok sayıda üretti
Teleskop
Gerçekten mercekleri kullanarak uzağı görebilen aletler Galilei'den daha önce yapılmıştı Ama bu aletleri, yıldızları ve gezegenleri inceleyecek değin kuvvetli hale getiren o oldu Silindirin göz dayanan kısmına ve öteki ucuna mercekler yerleştiren Galilei teleskopu bulmuş oldu 1609 yılında yaptığı teleskopla çoğu astronomik gözlem gerçekleştirdi Bunların aralarında Ay'ın yüzeyindeki kraterlerin ilk kez tespit edilmesi de vardı
Büyütücü, İnce çevrili mercek kullanarak cisimleri büyütmeye yarayan araç Büyeteçler, ışığın kırılma özelliklerinden yararlanırlarÇoklukla ufak cisimleri daha büyük görebilmek için, bu cisimlerle göz arasına konan yakınsak mercek, pertavız Büyüteçlerde odak uzaklıkları küçüktür İncelenecek gövde büyütücü ile bunun odaklarından birisi arasına yerleştirilir; öbür odak tarafına da gözleyicinin gözü gelir Böylece cismin zahirî, büyük ve doğru bir görüntüsü görülmüş olur
Mikroskop, çıplak gözle görülemeyecek dek küçük cisimlerin birkaç çeşitlilik mercek yardımıyla büyütülerek görüntüsünün incelenmesini karşılayan bir aletdir
Teleskop yapı olarak tarafsız, oküler ve bu mercekleri muhafaza eden bir tüpten meydana gelmiştir
Dürbün, uzaktaki cisimleri büyüterek daha yakından görebilmeyi sağlayan optik alet İnce kenarlı mercekten yapılırUzaktaki cisimleri fazla kuytu görürüz
Merceklerin en hoş örneği, gözümüzün yapısında yer alan göz billurudur Göz billuru ince cepheli bir mercektir Gözlük camlarının tamamı da birer mercek teşkil eder Mercekler tek başlarına kullanıldıkları gibi birkaç mercek birarada bir optik aleti de meydana getirebilir Büyüteç, göz billuru ve gözlük camları tek başlarına kullanılan merceklere misaldir Dürbünler, mikroskop, teleskop, sinema makinaları, resim makinaları, mercek sistemlerinin meydana getirdiği optik düzenlerdir
Mikroskop objektifleri: Bu tip mercekler küçük cisimleri büyütmek gâyesiyle kullanılır Odak uzaklıkları genelde 2 ilâ 4,8 mm arasında değişir Büyütme kapasitesi 1000 ilâ 5000 arasındadır
Teleskop objektifleri: Teleskop objektifleri uzaktan mesâfedeki cisimleri incelemek gâyesiyle kullanılır Bu mercekler büyük çaplara ve odak uzaklıklarına sâhiptir Teleskop merceklerinde kürevî, koma, kromatik kusurlar düzeltilebilir Ama astigmatik ve alan eğriliği çoğunlukla düzeltilemez Burada mercekler büyük olduğundan 50 cm ya da daha artı kromatik hata ortaya çıkar, bunu da düzeltmek imkânsızdır
Periskop: Genelde denizaltında kullanılan türü en çok bilinenidir Ama diğer endüstri dallarında da kullanılır
Kamera objektifleri: Genellikle fotoğraf makinalarında ve televizyon kameralarında kullanılır Cisimlerin görüntülerini bir film üzerine düşürmeye yararlar
Gözlükler: Göz kusurlarını gidermek için kullanılan mercek türleridir
Aydınlatma mercekleri: Genellikle ışığı biriktirmek ve odaklamak gâyesiyle kullanılır Projektörlerde ve mikroskopların aydınlatılmasında bu tür mercekler kullanılır
Mercekler , Çeşitleri ve Başvuru Formu Alanları
Mercek, ortak bir eksene sahip iki kırıcı yüzey vasıtasıyla sınırlanmış, sırça, kuvars veya ışık
kırıcı herhangi bir maddeden saydam maddelerden yapılan optik alettir Mercekler içinden geçen ışınların yönünü değiştiren camlardır Mercek içinden geçen ışınlar birbirine yaklaştığında cismin görüntüsü büyür ( Büyütücü ), ışınlar birbirinde uzaklaştığında ise cismin görüntüsü küçülür
Merceklerin iki yüzü küresel ( dışbükey convex ya da içbükey concav ) veya bir yüzü küresel öteki yüzü düz olanları vardır
Cismin görüntüsünden yansıyan ışınlar mercekten geçtiğinde bir odak noktasına itilir Bu kuram kullanılarak bakış üzerinde gözlemler gerçekleştirmek nedeniyle teleskop, dürbün, mikroskop gibi araçlar, kaydetmek amacıyla lensler ve objektifler, görme hatalarını tamir etmek için gözlüklerde mercekler kullanılmaktadır
Optik bilimi ışık ışınlarının bir ortamdan diğer bir ortama geçerken kırılması olgusuna dayanır Çinliler daha İS X Yüzyılda, bükey yüzeyli cam parçalarının yani merceklerin ışığı nasıl kırdığını biliyorlardı Avrupa'da XIII Ve XIV Yüzyıllarda merceklerin özellikleri görme bozukluklarını düzeltme nedeniyle kullanılmaya başlandı ve gözlükler ortaya çıktı Daha sonraları makyaj yapmada ve saç taramada muavin bir araç olarak kullanılmak için parlak metalden aynalar yapıldı Fakat çok ufak şeyleri büyütmeyi ve uzaktaki nesneleri daha bariz bir görünüm odağına getirmeyi karşılayan daha kuvvetli optik aletlerin yapımı, ancak XVII yüzyılda gerçekleştirilebildi Bu dönemin kayda değer gelişmeleri aralarında yüzyılın başlarında ortaya meydana çıkan teleskop ile 1650'ye dürüst icat edilen mikroskop sayılabilir Merceklerin en güzel örneği, gözümüzün yapısında yer alan göz billurudur Göz billuru ince cepheli bir mercektir Gözlük camlarının tamamı da birer mercek teşkil eder Mercekler tek başlarına kullanıldıkları gibi birkaç mercek bir nadiren optik aleti de meydana getirebilir Büyüteç, göz billuru ve gözlük camları tek başlarına kullanılan merceklere misaldir Dürbünler, mikroskop, teleskop, sinema makinaları, resim makinaları, mercek sistemlerinin meydana getirdiği optik düzenlerdir
Mercekler, incelenen cismin arzu edilen elverişli görüntüsünü verirler Bu görünüm, istenilen duruma ast olarak cisimden daha büyük veya ufak, hakiki ya da zahiri (görünen) olabilir Bir merceği sınırlayan yüzeylerin yığın noktalarını birleştiren içten, merceğin asal eksenini (optik dingil) meydana getirir Mercekler, ince taraflı ve kalın çevrili diye iki gruba ayrılır:
İnce cepheli mercek
Ortası, kenarlarına nazaran kalın olan mercektir Merceğe herhangi bir şekilde gelen ışını kırarak optik eksene yaklaştırdığı için bu merceklere yakınsak mercek adı verilir Asal eksene paralel olarak gelen ışınları kırarak bir noktada toplarlar Bu nokta merceğin odak noktasıdır Aynı uzaklıkta ve zıt tarafta ikinci bir odak noktası daha bulunur
Bulunduğu ortama kadar kırılma indisi n olan saydam maddeden yapılmış ve küresel yüzeylerinin çarpıklık yarıçapları R1 ve R1 olan bir merceğin odak uzaklığı f ile gösterilirse:
bağıntısı mevcuttur
Güya çaplar, konveks (tümsek dış bükey) yüzeyler için pozitif, konkav (çukur içbükey) yüzeyler için negatif alınır Şayet herhangi bir yüzey düzlemse yarıçapı ölümsüz alınır Odak uzaklığı, ince kenarlı merceklerde fazla, kalın kenarlarda ise negatif olarak hesaplara dahil edilir Beden ve görüntüden hakiki olanların uzaklığı fazla, zahiri (görünen) olanlarınki negatif alınır İnce çevrili merceklerde odak noktasından uzaktan bulunan cisimlerin görüntüleri her zaman, reel ve terstir Odak ile mercek arasındaki cisimlerin görüntüleri ise defalarca düz, zahiri ve cisimden büyüktür
Kalın cepheli mercek
Kalın taraflı mercek, ortası kenarlarından daha ince olan merceklere denir Merceğe herhangi bir şekilde gelen ışını, optik eksenden uzaklaştırdığı için kalın kenarlı merceklere ıraksak mercek adı verilir Kalın cepheli merceklerin meydana getirdiği görüntü daima düz, zahiri ve cisimden küçüktür
Bir merceğin odak uzaklığının metre cinsinden aksine o merceğin yakınsaması veya gücü denir Bu zorlama, kırıcılık gücüdür Merceğin odak uzaklığı ne kadar küçükse gücü veya yakınsaması öyle büyük olur
MERCEKLER ve KULLANILABİLEN ALANLAR
()Miyop
Miyop bir gözün önarka çapı normalden uzun olduğundan, göz merceği belirtilen bir uzaklığın ötesindeki nesneleri ağ tabakada odaklayamazİçbükey(Içbükey) mercekler miyop tedavisinde kullanılır
(+)Hipermetrop
Hipermetroplarda ise gözün önarkadaki çapı normalden kısadır Göz merceği yakındaki nesnelerin görüntülerini ağtabakanın üstüne düşürecek değin eğriliğini değiştiremez Bu Nedenle, görüş ağ tabakanın arkasında oluşur Yakınsak mercekle, kırılma derecesi büyüyen ışınların toplanacağı odak uzaklığı kısalır ve bakış ağ tabakanın üstüne düşerTedavisinde konveks(Konveks) mercekler kullanılır
(,+)Astigmat(,+)
Şeffaf tabaka eğriliğinin düzensizliğine emrindeki bir görme kusuru olan astigmatlığın düzeltilmesinde silindirik mercekler kullanılırAstigmatlıkta,şeffaf tabaka üzerinde birbirini dikey olarak kestiği varsayılan iki eksenin eğriliği birbirinden farklıdır Bu Vesile Ile paralel iki ışık demeti, merceğin odağında bir nokta yok, çizgi oluşturur Bu ise görüntünün bozulmasına yol açar Silindirik mercekler bu iki eksende eğrilik farkını, her aks için ayrı güçte kırarak ortadan kaldırır Bazı durumlarda,merceklerin güneş gözlüğü işlevi de görerek göze gelen ışınları süzmesi istenirBu amaca uygun farklı alanlara yönlendirilmiş renkli mercekler vardırBunlar,ışık tayfının bütün dalga bütün dalga boylarını belirtilmiş ölçüde emerek ışık şiddetini azaltabilirTayftaki ışınların bir bölümünü geçirmeyen renkli merceklerde vardırBazı mercekler ise morötesi ışınları emerKayakçılar,morötesi ışınların zararlı etkisini önlemek için bu mercekleri kullanır Mikroskop
Galilei teleskoptan daha minik ölçülerde bir silindire yeniden mercekler yerleştirerek occhialinoadını verdiği mikroskobu yaptı 1619 1624 yılları aralarında bu aletten fazla sayıda üretti
Teleskop
Gerçekte mercekleri kullanarak uzağı görebilen aletler Galilei'den daha önce yapılmıştı Oysa bu aletleri, yıldızları ve gezegenleri inceleyecek değin enerjik ayla getiren o oldu Silindirin göz dayanan kısmına ve öteki ucuna mercekler yerleştiren Galilei teleskopu bulmuş oldu 1609 yılında yaptığı teleskopla birçok astronomik gözlem gerçekleştirdi Bunların aralarında Ay'ın yüzeyindeki kraterlerin ilk olarak tespit edilmesi de vardı
alıntı *