REŞAT NURİ GÜNTEKİN (18891956)
25 Kasım 1889'da İstanbul'da doğdu 7 Aralık 1956'da Londra'da öldü Ilk öğrenimini Çanakkale'de Mektebi İptidai'de yaptı Mektebi Sultani'de (Galatasaray Lisesi) ve İzmir'de bir Fransız okulunda öğrenim gördü Sınavla girdiği Darülfünunı Osmani Ulumı Edebiyat Fakültesi'ni 1912'de bitirdi Fransızca öğretmeni olarak Bursa Sultanisi'ne atandı 19161919'da İstanbul'da Vefa ve Erenköy liselerinde müdürlük yaptı 1931'de Milli Eğitim müfettişi oldu, tüm Anadolu'yu dolaştı 19391943 aralarında Çanakkale milletvekiliydi 1947'de Ulusal Eğitim Başmüfettişliği'ne getirildi 1950'de Paris'te Kültür Ateşesi ve UNESCO'da Türkiye temsilcisi oldu 1954'te emekliye ayrıldı Bir vakit İstanbul Büyük Kasaba Tiyatroları Edebi Kurul üyeliği yaptı Kanser tedavisi için gittiği Londra'da yaşamını yitirdi Cenazesi İstanbul'a getirildi, Karacaahmet Mezarlığı'nda toprağa verildi
Yazı hayatına Birinci Dünya Savaşı sonlarında başladı Ilk eseri Eski Ahbapisimli uzun öykü, 1917'de Dikendergisinde yayınlandı 18191919'da Zaman gazetesinde Temaşa Haftalarıbaşlığıyla tiyatro eleştirileri yazdı Bu dönemde Şair, Nedim, Büyük Mecmua, İnci, Diken dergileri ile Dersaadet ve Süre gazetelerinde yayınlanan hikaye, roman ve oyunlarında kendi adının yanısıra Hayrettin Rüştü, Mehmet Ferit, Cemil Nimetgibi takma isimler kullandı Espri ve magazin yazılarını da Ateşböceği, Ağustosböceği, Yıldızböceğigibi isimlerle yayınladı
1922'de Zaman Gazetesi'nde tefrika edilen ve benzer sene katip olarak basılan Çalıkuşuromanıyla ünlendi Bu romanı önce İstanbul Kızıadıyla oyun olarak yazmıştı O dönem koşullarında sahneye konulması olanağı çıkmayınca romana dönüştürdü Türk edebiyatında realist romana yönelimin ilk örneklerinden olan Çalıkuşu, dili, anlatımdaki rahatlığı, hissi yanlarıyla uzun yıllar güncelliğini koruyan bir eser oldu Sinema ve televizyona da uyarlandı Romanda, iyi bir eğitim görmüş ve bir aşk nedeniyle hüsran yaşamış İstanbullu genç hoca kadın Feride'nin tanıklığıyla Anadolu'nun Kurtuluş Savaşı'ndaki hali yansıtılır Ayrı yaşam biçimleri, farklı anlayışlar, öbür gelenek ve görenekler, toplumsal çatışmalar Feride'nin gündelik yaşamı ve duygu dünyasıyla iç içe verilir
1927'den sonraki romanlarında da üslubunun temel yapısını değiştirmeden toplumsal sorunlara eğildi Romanlarında sayısız insan tipi yarattı Çoğunlukla erkek olan kahramanlarını, dış görünümlerinden fazla psikolojik özellikleriyle yansıttı Mizaha daha geniş yer verdiği öykülerinde de aşk, yalnızlık, fedakarlık, arkadaşlık, ihanet gibi temalar kullandı Anadolu gezileri sırasındaki gözlemlerini Anadolu Notlarıadıyla kitaplaştırdı Öğrenciler için kitaplar yazdı, çeviriler yaptı
Eserleri
ROMAN:
Çalıkuşu (1922)
Kuytu El (1924)
Damga (1924)
Dudaktan Kalbe (1925)
Akşam Güneşi (1926)
Bir Kadın Düşmanı (1927)
Yeşil Gece (1928)
Acımak (1928)
Yaprak Dökümü (1930)
Kızılcık Dalları (1932)
Gökyüzü (1935)
Eski Rahatsızlık (1938)
Alev Gecesi (1942)
Değirmen (1944)
Miskinler Tekkesi (1946)
Harabelerin Çiçeği (1953)
Kavak Yelleri (ölümünden sonra 1961)
Son Sığınak (ölümünden sonradan 1961)
Kan Davası (ölümünden sonra 1962)
HIKAYE:
Gençlik ve Güzellik (1919)
Roçild Bey (1919)
Eski Ahbap (1919)
Tanrı Misafiri (1927)
Sönmüş Yıldızlar (1928)
Leyla ile Mecnun (1928)
Klasik İşler (1930)
OYUNLAR:
Hançer (1920)
Eski Rüya (1922)
Ümidin Güneşi (1924)
Gazeteci DüşmanıŞemsiye HırsızıIhtiyar Serseri (Üç oyun birarada, 1925)
Taş Parçası (1926)
Hülleci (1926)
Bir Köy Hocası (1928)
Babür Şah'ın Seccadesi (1931)
Bir Kır Eğlencesi (1931)
Ümit Mektebinde (1931)
Afet KarşısındaTehdit EtmeEski Borç (Üç oyun birarada, 1931)
İstiklal (1933)
Ödenti Hırsızı (1933)
Bir Yağmur Gecesi (1943)
Balıkesir Muhasebecisi (1953)
Tanrıdağı Ziyafeti (1955)
Yaprak Dökümü (ölümünden daha sonra 1971)
Eski Şarkı (ölümünden sonra 1971)
SEYAHAT:
Anadolu Notları (birincil cildi 1936; ikinci cildi 1966)
EĞİTİM:
Dil ve Edebiyat: Türk Kıraati (1930)
FransızcaTürkçe Resimli Büyük Dil Kılavuzu (1935) *
25 Kasım 1889'da İstanbul'da doğdu 7 Aralık 1956'da Londra'da öldü Ilk öğrenimini Çanakkale'de Mektebi İptidai'de yaptı Mektebi Sultani'de (Galatasaray Lisesi) ve İzmir'de bir Fransız okulunda öğrenim gördü Sınavla girdiği Darülfünunı Osmani Ulumı Edebiyat Fakültesi'ni 1912'de bitirdi Fransızca öğretmeni olarak Bursa Sultanisi'ne atandı 19161919'da İstanbul'da Vefa ve Erenköy liselerinde müdürlük yaptı 1931'de Milli Eğitim müfettişi oldu, tüm Anadolu'yu dolaştı 19391943 aralarında Çanakkale milletvekiliydi 1947'de Ulusal Eğitim Başmüfettişliği'ne getirildi 1950'de Paris'te Kültür Ateşesi ve UNESCO'da Türkiye temsilcisi oldu 1954'te emekliye ayrıldı Bir vakit İstanbul Büyük Kasaba Tiyatroları Edebi Kurul üyeliği yaptı Kanser tedavisi için gittiği Londra'da yaşamını yitirdi Cenazesi İstanbul'a getirildi, Karacaahmet Mezarlığı'nda toprağa verildi
Yazı hayatına Birinci Dünya Savaşı sonlarında başladı Ilk eseri Eski Ahbapisimli uzun öykü, 1917'de Dikendergisinde yayınlandı 18191919'da Zaman gazetesinde Temaşa Haftalarıbaşlığıyla tiyatro eleştirileri yazdı Bu dönemde Şair, Nedim, Büyük Mecmua, İnci, Diken dergileri ile Dersaadet ve Süre gazetelerinde yayınlanan hikaye, roman ve oyunlarında kendi adının yanısıra Hayrettin Rüştü, Mehmet Ferit, Cemil Nimetgibi takma isimler kullandı Espri ve magazin yazılarını da Ateşböceği, Ağustosböceği, Yıldızböceğigibi isimlerle yayınladı
1922'de Zaman Gazetesi'nde tefrika edilen ve benzer sene katip olarak basılan Çalıkuşuromanıyla ünlendi Bu romanı önce İstanbul Kızıadıyla oyun olarak yazmıştı O dönem koşullarında sahneye konulması olanağı çıkmayınca romana dönüştürdü Türk edebiyatında realist romana yönelimin ilk örneklerinden olan Çalıkuşu, dili, anlatımdaki rahatlığı, hissi yanlarıyla uzun yıllar güncelliğini koruyan bir eser oldu Sinema ve televizyona da uyarlandı Romanda, iyi bir eğitim görmüş ve bir aşk nedeniyle hüsran yaşamış İstanbullu genç hoca kadın Feride'nin tanıklığıyla Anadolu'nun Kurtuluş Savaşı'ndaki hali yansıtılır Ayrı yaşam biçimleri, farklı anlayışlar, öbür gelenek ve görenekler, toplumsal çatışmalar Feride'nin gündelik yaşamı ve duygu dünyasıyla iç içe verilir
1927'den sonraki romanlarında da üslubunun temel yapısını değiştirmeden toplumsal sorunlara eğildi Romanlarında sayısız insan tipi yarattı Çoğunlukla erkek olan kahramanlarını, dış görünümlerinden fazla psikolojik özellikleriyle yansıttı Mizaha daha geniş yer verdiği öykülerinde de aşk, yalnızlık, fedakarlık, arkadaşlık, ihanet gibi temalar kullandı Anadolu gezileri sırasındaki gözlemlerini Anadolu Notlarıadıyla kitaplaştırdı Öğrenciler için kitaplar yazdı, çeviriler yaptı
Eserleri
ROMAN:
Çalıkuşu (1922)
Kuytu El (1924)
Damga (1924)
Dudaktan Kalbe (1925)
Akşam Güneşi (1926)
Bir Kadın Düşmanı (1927)
Yeşil Gece (1928)
Acımak (1928)
Yaprak Dökümü (1930)
Kızılcık Dalları (1932)
Gökyüzü (1935)
Eski Rahatsızlık (1938)
Alev Gecesi (1942)
Değirmen (1944)
Miskinler Tekkesi (1946)
Harabelerin Çiçeği (1953)
Kavak Yelleri (ölümünden sonra 1961)
Son Sığınak (ölümünden sonradan 1961)
Kan Davası (ölümünden sonra 1962)
HIKAYE:
Gençlik ve Güzellik (1919)
Roçild Bey (1919)
Eski Ahbap (1919)
Tanrı Misafiri (1927)
Sönmüş Yıldızlar (1928)
Leyla ile Mecnun (1928)
Klasik İşler (1930)
OYUNLAR:
Hançer (1920)
Eski Rüya (1922)
Ümidin Güneşi (1924)
Gazeteci DüşmanıŞemsiye HırsızıIhtiyar Serseri (Üç oyun birarada, 1925)
Taş Parçası (1926)
Hülleci (1926)
Bir Köy Hocası (1928)
Babür Şah'ın Seccadesi (1931)
Bir Kır Eğlencesi (1931)
Ümit Mektebinde (1931)
Afet KarşısındaTehdit EtmeEski Borç (Üç oyun birarada, 1931)
İstiklal (1933)
Ödenti Hırsızı (1933)
Bir Yağmur Gecesi (1943)
Balıkesir Muhasebecisi (1953)
Tanrıdağı Ziyafeti (1955)
Yaprak Dökümü (ölümünden daha sonra 1971)
Eski Şarkı (ölümünden sonra 1971)
SEYAHAT:
Anadolu Notları (birincil cildi 1936; ikinci cildi 1966)
EĞİTİM:
Dil ve Edebiyat: Türk Kıraati (1930)
FransızcaTürkçe Resimli Büyük Dil Kılavuzu (1935) *