ROMAN NEDİR?
İnsanın veya cevrenin karakterlerini, goreneklerini inceleyen, seruvenlerini anlatan, duygu ve tutkularını cozumleyen, kurmaca veya gercek olaylara dayanan uzun edebi ture ve bu turde yazılmış eserlere roman denir Turkce'ye Fransızca'dan gecmiştir
Belli bir tarihsel ya da coğrafi cevre icindeki belli bir kişi ya da bir grup insanın başından gecenleri, bu insan ya da insanların ic ve dış yaşantılarını belli bir kronolojik, mantıksal, duygusal ya da sanatsal ilişkiyi gozeterek oykuleyen ve belli bir uzunluğu aşan anlatılar icin kullanılan edebi terimdir Edebi turler icinde en yenisidir Cunku matbaanın bulunması ve kentsoylu bir okur kitlesinin ortaya cıkmasından sonra gelişmiştir
Tanımlanması zor bir edebi turdur Gelişmesini tamamlamamış tek turdur denebilir Bunun bir nedeni romanın tarihsel koşullara bağlı olması, diğer nedeni ise yazarına geniş bir ozgurluk ve deney alanı bırakmasındandır Romanın ataları arasında nesirsel ozellikler taşıyan Petronius’un Satyricon (1’inci yuzyıl) ve Apuleius’un Metamorphoseon’u (2’nci yuzyıl) gosterilir Roman duzyazıyla yazılır Anlatılan olaylar kahramanlık oykuleri değil, sıradan insanların gunluk yaşantılarıdır Anlatılan olaylar, saraylar ve savaş alanları gibi destansı mekanlarda değil, sokaklar, evler, meyhaneler gibi sıradan mekanlarda gecer Olaylara yon veren tanrılar değil, kişilerin kendi tutum, davranış, duygu ve duşunceleridir Kullanılan dil, nazım turlerinde olduğu gibi ağdalı değil gunluk ve sıradandır
Roman tarihe en bağlı edebiyat turudur Toplumsal, politik olaylar gelişmelerle de yakın ilişkidedir Romanın tarihe bağlı oluşu, cok koklu bir gecmişi olmayan yeni bir sınıfın, yani burjuvazinin kendine tarih icinde bir gecmiş, şimdi ve gelecek kurma cabasından doğmuş olmasında yatar 18 yuzyıl romanlarının coğu, burjuvazinin aristokrasiye karşı mucadelesinde kullanılmak uzere kaleme alınmış metinler gibidir
Roman, işte bu nedenle, felsefe ve sanattan boş inancları kovmak ve bunların yerine akıl ve gerceği gecirmek isteyen bir kulturel donuşumun urunudur Bu nedenle toplumların gelişimine, yani tarihe kopmaz bicimde bağlıdır İnsanı, oncelikle toplumsal ve tarihsel bir varlık olarak konu alan ilk sanat turudur
Romanlar konu, uslup, yazıldığı donem bakımından ceşitli turlere ayrılabilir
Uslup Bakımından;
1Romantik Roman: Kişilerin duygularını, arzularını, duşuncelerini yalnızca kendilerine ait, icten gelen doğal ve gercek olgular gibi gorur Orneğin Sir Walter Scott’un tarihsel romanları, JeanJacques Rousseau’nun eserleri ve Goethe’nin Genc Werther’in Acıları romanı gibi
2Gercekci Roman: Romantik romandan ayrı olarak kuru ve kuşkucu bir anlatım ve duşunce yapısı taşır Balzac ve Stendhal’in romanları bu usluptadır
3Doğalcı Roman: Uslup bakımından gercekci romana benzer Olanın olduğu gibi yazılmasını ongorur Emile Zola ve Guy de Maupassant romanları doğalcı romanlardır
4Estetik Roman: Belli bicim ve anlatım kaygıları ile yazılmış romanlardır Gustave Flaubert estetik romanın en onemli yazarıdır
5İzlenimci Roman: Diğer usluplardan ayrı olarak eşyanın ve dış olayların kendi nesnel gerceklikleriyle insanların bunları algılama bicimleri arasındaki farkları ortaya cıkarmaya yonelir Yani dış gerceklerden cok, duyu ve duygulara, ic yaşantının betimlenmesine oncelik verir Ford Madox Ford’un romanları izlenimciliğin en sistemli urunleridir
6Dışavurumcu Roman:20 yuzyılda ortaya cıkmıştır Dışavurumculuk toplumsal kimliklerin reddedilmesi ve insan yaşamını belirleyen toplum karşıtı ya da uygarlık karşıtı guclerin one cıkarılmasıyla belirlenirDostoyevski,Franz Kafka,Samuel Beckett ve Bertold Brecht’in romanları bu turun orneklerindendir
7Yeni Roman:
Aslında dışavurumculuğun izlerini taşır Ozellikle 1930 sonrasında ilk ornekleri gorulmeye başlandı Kendisinden onceki akımlardan hicbirine benzemeyen, yazma deneyini, hatta romanın olanaksızlığını romanın asıl konusu haline getiren romanlardır Yeni roman, yazma eyleminin kendisini sorgulamaya yonelir Alain RobbeGrillet, Michel Butor, Claude Simon, Philippe Soller, Julio Cortazar gibi yazarlar bunu denemişlerdir
Konu Bakımından;
Konusu bakımından roman tarihsel roman pikaresk roman duygusal roman, gotik roman, ruhbilimsel roman tore romanı, oluşum romanıturlerine ayrılır
1Tarihsel Roman: Uzak bir gecmişte yaşanan olayları konu alır Ama tarihten daha derinlerde yatan insanla ilgili daha evresel bir gerceği araştırmak amacıyla da yazılmış olabililer Tarihi romanların ornekleri arasında Walter Scott’un romanlarını, Tolstoy’un Savaş ve Barış’ını, Stendhal’in Parma Manastırı’nı sayabiliriz Bu turun onemli ornekleri arasında Lesage’nin Gil Blas de Santilane’ın Seruvenleri, Defoe’nun Talihli Metres’i, Thomas Mann’ın Dolandırıcı Felix Krull’un İtirafları’nı sayabiliriz
2Duygusal Roman: İnsanın duygusal yaşamını yuksek ve ozenli bir uslupla betimleyen romanlardır Bazen bu turde yazarın kendi duygularıyla, okurun duygularını somurmesi on plana cıkar Laurence Sterne’in Fransa ve İtalya’da Hissi Seyahat adlı eseri, Rousseau’nun romanları, Madame de La Fayette’in Prenses de Cleves’i bu ture ornek gosterilebilir
3Gotik Roman: Gotik roman, İngiliz ve Amerikan romancılığına ozgu bir turdur 18 yuzyılın akılcılığına karşı cıkan bir turdur Karanlık, korkutucu, cılgınlıklarla dolu bir ortamda gecen kanlı, şeytani, buyulu olayları konu alır Horace Walpole’un Otranto Şatosu, Mary Shelley’in Frankenstein adlı romanları bu turun ornekleridir Gotik romanın gunumuzdeki uzantıları bilimkurgu ve fantastik roman olarak gosterilebilir
4Ruhbilimsel roman:Kişilerin ruhsal durumlarını ayrıntılarıyla cozumlemeye calışan romanlardır Daha serinkanlı ve denetimli oluşuyla duygusal romandan ayrılır Abbe Prevost’un Manon Lescaut adlı eseriyle Fransız edebiyatında acılan psikolojik roman cığırı diğer ulke romancılarını da etkilemiştir Paul Bourget’in romanları da bu ture ornektir
İnsanın veya cevrenin karakterlerini, goreneklerini inceleyen, seruvenlerini anlatan, duygu ve tutkularını cozumleyen, kurmaca veya gercek olaylara dayanan uzun edebi ture ve bu turde yazılmış eserlere roman denir Turkce'ye Fransızca'dan gecmiştir
Belli bir tarihsel ya da coğrafi cevre icindeki belli bir kişi ya da bir grup insanın başından gecenleri, bu insan ya da insanların ic ve dış yaşantılarını belli bir kronolojik, mantıksal, duygusal ya da sanatsal ilişkiyi gozeterek oykuleyen ve belli bir uzunluğu aşan anlatılar icin kullanılan edebi terimdir Edebi turler icinde en yenisidir Cunku matbaanın bulunması ve kentsoylu bir okur kitlesinin ortaya cıkmasından sonra gelişmiştir
Tanımlanması zor bir edebi turdur Gelişmesini tamamlamamış tek turdur denebilir Bunun bir nedeni romanın tarihsel koşullara bağlı olması, diğer nedeni ise yazarına geniş bir ozgurluk ve deney alanı bırakmasındandır Romanın ataları arasında nesirsel ozellikler taşıyan Petronius’un Satyricon (1’inci yuzyıl) ve Apuleius’un Metamorphoseon’u (2’nci yuzyıl) gosterilir Roman duzyazıyla yazılır Anlatılan olaylar kahramanlık oykuleri değil, sıradan insanların gunluk yaşantılarıdır Anlatılan olaylar, saraylar ve savaş alanları gibi destansı mekanlarda değil, sokaklar, evler, meyhaneler gibi sıradan mekanlarda gecer Olaylara yon veren tanrılar değil, kişilerin kendi tutum, davranış, duygu ve duşunceleridir Kullanılan dil, nazım turlerinde olduğu gibi ağdalı değil gunluk ve sıradandır
Roman tarihe en bağlı edebiyat turudur Toplumsal, politik olaylar gelişmelerle de yakın ilişkidedir Romanın tarihe bağlı oluşu, cok koklu bir gecmişi olmayan yeni bir sınıfın, yani burjuvazinin kendine tarih icinde bir gecmiş, şimdi ve gelecek kurma cabasından doğmuş olmasında yatar 18 yuzyıl romanlarının coğu, burjuvazinin aristokrasiye karşı mucadelesinde kullanılmak uzere kaleme alınmış metinler gibidir
Roman, işte bu nedenle, felsefe ve sanattan boş inancları kovmak ve bunların yerine akıl ve gerceği gecirmek isteyen bir kulturel donuşumun urunudur Bu nedenle toplumların gelişimine, yani tarihe kopmaz bicimde bağlıdır İnsanı, oncelikle toplumsal ve tarihsel bir varlık olarak konu alan ilk sanat turudur
Romanlar konu, uslup, yazıldığı donem bakımından ceşitli turlere ayrılabilir
Uslup Bakımından;
1Romantik Roman: Kişilerin duygularını, arzularını, duşuncelerini yalnızca kendilerine ait, icten gelen doğal ve gercek olgular gibi gorur Orneğin Sir Walter Scott’un tarihsel romanları, JeanJacques Rousseau’nun eserleri ve Goethe’nin Genc Werther’in Acıları romanı gibi
2Gercekci Roman: Romantik romandan ayrı olarak kuru ve kuşkucu bir anlatım ve duşunce yapısı taşır Balzac ve Stendhal’in romanları bu usluptadır
3Doğalcı Roman: Uslup bakımından gercekci romana benzer Olanın olduğu gibi yazılmasını ongorur Emile Zola ve Guy de Maupassant romanları doğalcı romanlardır
4Estetik Roman: Belli bicim ve anlatım kaygıları ile yazılmış romanlardır Gustave Flaubert estetik romanın en onemli yazarıdır
5İzlenimci Roman: Diğer usluplardan ayrı olarak eşyanın ve dış olayların kendi nesnel gerceklikleriyle insanların bunları algılama bicimleri arasındaki farkları ortaya cıkarmaya yonelir Yani dış gerceklerden cok, duyu ve duygulara, ic yaşantının betimlenmesine oncelik verir Ford Madox Ford’un romanları izlenimciliğin en sistemli urunleridir
6Dışavurumcu Roman:20 yuzyılda ortaya cıkmıştır Dışavurumculuk toplumsal kimliklerin reddedilmesi ve insan yaşamını belirleyen toplum karşıtı ya da uygarlık karşıtı guclerin one cıkarılmasıyla belirlenirDostoyevski,Franz Kafka,Samuel Beckett ve Bertold Brecht’in romanları bu turun orneklerindendir
7Yeni Roman:
Aslında dışavurumculuğun izlerini taşır Ozellikle 1930 sonrasında ilk ornekleri gorulmeye başlandı Kendisinden onceki akımlardan hicbirine benzemeyen, yazma deneyini, hatta romanın olanaksızlığını romanın asıl konusu haline getiren romanlardır Yeni roman, yazma eyleminin kendisini sorgulamaya yonelir Alain RobbeGrillet, Michel Butor, Claude Simon, Philippe Soller, Julio Cortazar gibi yazarlar bunu denemişlerdir
Konu Bakımından;
Konusu bakımından roman tarihsel roman pikaresk roman duygusal roman, gotik roman, ruhbilimsel roman tore romanı, oluşum romanıturlerine ayrılır
1Tarihsel Roman: Uzak bir gecmişte yaşanan olayları konu alır Ama tarihten daha derinlerde yatan insanla ilgili daha evresel bir gerceği araştırmak amacıyla da yazılmış olabililer Tarihi romanların ornekleri arasında Walter Scott’un romanlarını, Tolstoy’un Savaş ve Barış’ını, Stendhal’in Parma Manastırı’nı sayabiliriz Bu turun onemli ornekleri arasında Lesage’nin Gil Blas de Santilane’ın Seruvenleri, Defoe’nun Talihli Metres’i, Thomas Mann’ın Dolandırıcı Felix Krull’un İtirafları’nı sayabiliriz
2Duygusal Roman: İnsanın duygusal yaşamını yuksek ve ozenli bir uslupla betimleyen romanlardır Bazen bu turde yazarın kendi duygularıyla, okurun duygularını somurmesi on plana cıkar Laurence Sterne’in Fransa ve İtalya’da Hissi Seyahat adlı eseri, Rousseau’nun romanları, Madame de La Fayette’in Prenses de Cleves’i bu ture ornek gosterilebilir
3Gotik Roman: Gotik roman, İngiliz ve Amerikan romancılığına ozgu bir turdur 18 yuzyılın akılcılığına karşı cıkan bir turdur Karanlık, korkutucu, cılgınlıklarla dolu bir ortamda gecen kanlı, şeytani, buyulu olayları konu alır Horace Walpole’un Otranto Şatosu, Mary Shelley’in Frankenstein adlı romanları bu turun ornekleridir Gotik romanın gunumuzdeki uzantıları bilimkurgu ve fantastik roman olarak gosterilebilir
4Ruhbilimsel roman:Kişilerin ruhsal durumlarını ayrıntılarıyla cozumlemeye calışan romanlardır Daha serinkanlı ve denetimli oluşuyla duygusal romandan ayrılır Abbe Prevost’un Manon Lescaut adlı eseriyle Fransız edebiyatında acılan psikolojik roman cığırı diğer ulke romancılarını da etkilemiştir Paul Bourget’in romanları da bu ture ornektir