Rüya Nedir? Karabasan Nedir?

Rüya, Arapça görmek anlamına gelen “rü’yet” kökünden gelir. Birçok farklı tanımı olmakla birlikte uyku esnasında bir kişinin zihninden geçen görsel ve işitsel olaylar dizisi olarak açıklanır. Rüya bilinçaltının dışa vurumu olarak da söylenmektedir. Rüyamızda çok garip şeyler görebiliriz. Hatta rüya tabirleri başlığı altında bazı rüyaların görülmesine çeşitli yorumlar dahi getirilmeye çalışılır. Peki aslında rüya ve rüya görmek nedir? Karabasan nedir ve karabasan gerçek midir?

Rüya Nedir? ​

Rüya ile alakalı birçok kavram vardır. Bu kavramlardan birisi Hülyadır. Hülya, Türk filmlerinde de sıkça işlenen bir kavramdır aslında. Pembe panjurlu ev hayali kuran yeni evli çiftlerin bol bol yaşadığı deneyimlerdir.Hülya, kısaca uyanık olan bir kişinin zihninde hayalini canlandırdığı düşler olarak açıklanabilir. Hülyalar genellikle yoğun duygu durumlarında ortaya çıkan bir olaydır.

Rüya ile ilgili bir diğer önemli kavram sanrıdır. Sanrı, olmayan bir şeyi duyumsamak anlamına gelir. Diğer bir ismiyle de halüsinasyondur. Çeşitli tıbbi ilaçların kullanımı, alkolün etkisi ve ateşli hastalıklarda sanrı görmek oldukça olağan bir durumdur. Problem olan şey ise kişinin sürekli sanrı durumunda olması ve asıl gerçekliğin bu olduğunu zannetmesidir. Örneğin ateşiniz 40 derecelere vardığında odanızın ortasında insan boyutlarında bir tavşan görebilirsiniz. Lakin sıkıntı olan durum sabah ateşiniz normale döndüğünde tavşanların hala odanın ortasında olmasıdır. Sanrıların sürekli tekrar ettiği ve olağan hale geldiği olağanüstü durumlara “hezeyan” adı verilir. Bazı durumlarda sürekli yalan söyleyen insanları kendi söyledikleri yalanlara inanması da hezeyan olarak adlandırılır.

REM Uykusu Nedir?​

Uykuyla ilgili bir diğer önemli kavram ise REM uykusudur. REM, İngilizce “rapid eye movement” kelimelerinin kısaltılmışıdır. Yani hızlı göz hareketi demektir. Rüyaların %80’i REM uykusu esnasında görüldüğü yapılan araştırmalar sonucunda bilinmektedir. REM uykusu esnasında bedendeki kan akışı ve oksijen tüketimi, uyanık olduğumuz zamandakine oldukça benzemektedir. REM uykusu esnasında göz ve solunum kasları dışındaki kas grupları sanki felç geçirmiş gibi hareket kabiliyetini kaybederler. Uykunun başlamasından yaklaşık 90 dakika sonrası ilk REM uykusu evresine geçilir ve bu evre yaklaşık 10 dakika sürer. Fakat depresyon ve narkolepsi gibi uyku bozukluğu hastalıklarında bu süre çok daha kısa sürebilir. Uykudan sonraki ilk 90 dakikadan sonra uyku süresi boyunca ortalama her yüz dakikada bir REM uykusuna tekrardan geçilir. REM uykusundan uyandırılan kişiler çoğunlukla rüyanın ortasından uyandıklarını söylerler. Öğrenmenin yoğun olduğu yani zihinsel faaliyetlerin çoğaldığı dönemlerde REM miktarı artmaktadır. Yani REM uykusu bir nevi gündüz öğrenilen bilgilerin geceleyin uyku sırasında tekrar edildiği dönemdir. Bu sebeple öğrenmenin hat safhada olduğu hayatın ilk yıllarında REM uykusu çok daha fazla meydana gelir. REM uykusu bu nedenle insanoğlunun gelişim sürecindeki en önemli kavramlardan biridir. Ayrıca sınav dönemlerindeki öğrencilerin REM uyku dönemi, diğer bireylere oranla çok daha fazladır.

Karabasan Nedir?​

Bazı insanların sık yaşadığı uyku durumlarından biri karabasandır. Kimilerine göre cinlerin hatta daha kötü varlıkların etkisi altında görülen bir fenomendir. Karabasan görenlerin anlattığı deneyimler genellikle birbiriyle aynı olmaktadır. Karabasan çökmesi durumunda uyanık olduğunuz halde zor nefes alıp veriyor ve göz kaslarını oynatabiliyorsunuz. Fakat vücudunuz sanki bir felç durumundaymış gibi hareket edemiyor ve bunlar yetmezmiş gibi bir karaltı üstünüze çöküyor. Bu duruma halk arasında karabasan adı verilse de tıbbi bir durum olup adı uyku felcidir. Biraz önce de söylediğimiz gibi REM uykusu sırasında göz ve soluk kasları dışındaki kaslarınız sanki felç geçiriyormuşçasına hareketsiz kalır. Ayrıca kalbin dakikadaki artış hızı artar. İşte karabasan yani uyku felci de böylesi bir deneyimdir ve metafizik bir olaydan öte bilimsel açıklaması olan bir durumdur.

Rüya Çeşitleri​

Rüyaların çeşitli kökenlerden kaynaklanan türleri vardır. Bunlardan ilki fizyolojik kökenli rüyalardır. En sık görülen rüya çeşitlerinden biridir. Bedenin veya ortamın fiziksel koşullarından dolayı şekillenen rüyalardır. Örneğin kişinin uyku esnasında bulunduğu odada parfüm sıkılırsa, kişinin kendisini çiçek bahçesinde görmesi gayet olağan bir durumdur. Aynı şekilde kötü kokular içinde bulunan bir kişi rüyasında istemediği bir yerde kendini görebilir ya da soğuk bir ortamda üstü açık yatan bir kişi rüyasında karlı bir havayla karşılaşabilir. Aslında bunlar zihnin vücudu uyarma sistemidir. Savunmasız durumundaki bireyi uyarma tarzıdır. Ayrıca bazı kişiler rüyalarında yüksek bir yerden yere düştüğünü görüp tam yere çarparken uyandığını deneyimlemiştir. Bu da uyku esnasında bazı kas gruplarının kasılıp gevşemesinden kaynaklanmaktadır ve bazı kişiler de bu durumdan kaynaklı olarak rüyalarında özgürce uçabildiklerini görebilmektedir. Bir diğer rüya çeşidi bilinçaltı kökenli rüyalardır. Bu rüyalar bilincimizin büyük kısmını oluşturan fakat bilinç üstüne çıkamayan kısmın kendisini sembollerle göstermesidir. Bu tarz rüyalarda anlamsız birtakım olaylar dizisinden oluşan rüyalar görülür. Fakat aslında bu rüyalar anlamsız değildir. Aslında görülen her varlık sembolik olarak bir anlam taşır. Görülen her bir varlık bilinçaltımızda kalmış ve kişinin ruhsal durumunu etkileyen fakat bilincinin farkında olmadığı bir durumu kişiye bildirir

İyi Bir Uyku İçin Ne Yapılmalıdır?​

Karabasan görmemek ve iyi bir uyku çekmek için yapmanız gereken en önemli şeyler şunlardır; Uyuduğunuz odada açık telefon bırakmamaya özen gösterin. Hatta mümkünse tüm elektronik cihazların kapalı olmasını sağlamalısınız. Her gün aynı saatte uyuyup aynı saatte kalkmaya özen göstermelisiniz. Uyumadan hemen önce elektronik eşyalarla fazla zaman geçirmemelisiniz. Yemek yeme ve uyku arasında da minimum 4 saat olmalıdır. Bu süre azaldıkça uyku kalitesi de aynı oranda azalmakta ve kabus görme ihtimali artmaktadır.

Rüyanın Tarihçesi​

Hintliler’in binlerce yıllık kökene sahip kutsal metinleri olan Vedalar’da kötü rüyalardan nasıl kurtulunacağına dair dua ve ayin örnekleri vardır. Örneğin M.Ö. binli yıllarda yazılmış olan Atharvaveda isimli metinde bir kişiye gördüğü kötü rüyayı düşmana nasıl göndereceği ayrıntılı bir şekilde anlatılmaktadır.

Eski Mısırlılar’da insanlar, rüyaların tanrılar tarafından gösterildiği düşünülüyordu. Bundan dolayı Mısır Mitolojisi’ndeki uyku tanrısı olan Bes önemli bir tanrıdır. Günümüzdeki en eski rüya tabiri kitabı Eski Mısır’a ait olup milattan önce 1350 yılında yazılmıştır. Chester Beatty adlı bu kitapta çeşitli rüya tabirleri bulunmaktadır.

Antik Yunan bilgesi olan Hipokrat’a göre bazı rüyalar kişide sonradan oluşacak hastalıkların habercisidir. Antik Yunan tanrıları içinde uyku tanrısı olan Hipnoz da oldukça önemli bir figürdür. Uyku tanrısı Hipnoz’un aynı zamanda ölüm tanrısı Thanatos’un ikiz kardeşi olduğuna inanılırdı.