Sağlıklı Beslenme hakkında bilgi
Beslenme, insanın buyume, gelişme, sağlıklı ve uretken olarak uzun sure yaşaması icin gerekli olan besin oğelerini yeterli miktarlarda alıp vucudunda kullanması surecine verilen addır Bu oğelerin herhangi biri alınmadığında veya gereğinden az yada cok alındığında, buyume ve gelişmenin engellendiği ve sağlığın bozulduğu bilimsel olarak ortaya konmuştur Vucudun buyume ve gelişmesi, verimli calışması, dış etkenlere ve hastalıklara karşı direncli olabilmesi icin sağlığın temelini oluşturan yeterli ve dengeli beslenme onemlidir
Yeterli ve Dengeli Beslenme
Vucudun buyumesi, dokuların yenilenmesi ve calışması icin gerekli olan besin oğelerinin her birinin yeterli miktarlarda alınması ve vucutta uygun şekilde kullanılması yeterli ve dengeli beslenmedir Besin oğeleri vucudun gereksinmeleri duzeyinde alınamazsa, yeterli enerji oluşmadığı ve vucut dokuları yapılamadığından yetersiz beslenme durumu oluşur Birey yeterince yemesine karşın, uygun secim yapamadığı ya da yanlış pişirme yontemi uyguladığı zaman bu besin oğelerinin bazılarını alamayabilir Bu durumda, o besin oğesinin vucut calışmasındaki işlevi yerine getirilemediğinden yine sağlık bozukluğu oluşur Bu durum da dengesiz beslenmedir
Besin Oğeleri ve Vucut Calışmasındaki Etkinlikleri
İnsanın gereksinmesi olan ve besinlerin bileşiminde yer alan 40'ı aşkın besin oğesi kimyasal yapılarına ve vucut calışmasındaki etkinliklerine gore 6 grupta toplanır Bunlar:
Proteinler: Proteinler hucrelerin esas yapısını oluşturur Proteinler, hucrelerin surekliliği icin onemli bir besin oğesidir Vucudun savunma sistemlerinin, vucut calışmasını duzenleyen enzimlerin, bazı hormonların da esas yapıları proteindir Protein aynı zamanda vucutta enerji kaynağı olarak da kullanılır Yetişkin insan vucudunun ortalama % 16'sı proteinden oluşur
Yağlar: Yetişkin insan vucudunun ortalama %18'i yağdır Birey harcadığından cok yediğinde vucudun yağ oranı artar, harcadığından az yediğinde ise azalır Bu nedenle vucut yağı insanın başlıca enerji deposudur Enerji kaynağı olmadığında, vucuttaki yağ deposu kullanılır Yağ en cok enerji veren besin oğesidir Vitaminlerin bir bolumu de vucuda yağlarla alınır Derialtı yağı vucut ısısını kontrol eder
Karbonhidratlar: Karbonhidratların başlıca gorevi vucuda enerji sağlamasıdır Gunluk enerjimizin coğunu karbonhidratlardan sağlarız İnsan vucudunda karbonhidratlar cok az miktarda glikojen olarak bulunur Glikojen en cok karaciğerde yer alır Diğer organlarda ve kaslarda da bir miktar glikojen bulunur Kanda glikoz şeklinde belirli miktarda bulunması, dokulara surekli enerji sağlanması bakımından onemlidir Yetişkin insan vucudundaki toplam karbonhidrat miktarı % 1'in altındadır
Mineraller (tuzlar): Yetişkin insan vucudunun ortalama %6'sı minerallerden oluşmuştur Minerallerin bir bolumu iskelet ve dişlerin yapıtaşıdır Diğer bir bolumu ise vucuttaki suyun dengede tutulmasını sağlar Bazı mineraller, vucutta besin oğelerinden enerji oluşmasında ve oksijenin taşınmasında gereklidir Bazı mineraller de vucudun calışmasını duzenleyen enzimlerin bileşiminde yer alır
Vitaminler: Vitaminlerin bir bolumu, besinlerle aldığımız karbonhidrat, yağ ve proteinden enerji elde edilmesine ve hucrelerin oluşması ile ilgili biyokimyasal olayların duzenlenmesine yardımcı olurlar Bazı vitaminler, kalsiyum ve fosfor gibi madenlerin kemik ve dişlere yerleşmesine yardımcıdır Bazı vitaminler de vucut icin gerekli bazı besin oğelerinin bozulmadan işlevini surdurmesi ve bazı zararlı maddelerin etkilerinin azaltılmasında yardımcıdırlar
Su: Su, besinlerin sindirimi, dokulara taşınmaları, hucrelerde kullanılmaları sonucu oluşan zararlı atıkların ve vucutta oluşan fazla ısının atılması icin gereklidir Vucuttaki butun kimyasal olaylar cozelti icinde oluştuğundan, vucutta yeterince su bulunması yaşam icin zorunludur Yetişkin insan vucudunun ortalama %59'u sudur Bebeklerin vucudunda su oranı yetişkinlerden daha yuksektir
Butun besin oğeleri birlikte alındığında vucut normal buyume ve gelişimini, sağlıklı ve guclu calışmasını surdurur
Beslenme, insanın buyume, gelişme, sağlıklı ve uretken olarak uzun sure yaşaması icin gerekli olan besin oğelerini yeterli miktarlarda alıp vucudunda kullanması surecine verilen addır Bu oğelerin herhangi biri alınmadığında veya gereğinden az yada cok alındığında, buyume ve gelişmenin engellendiği ve sağlığın bozulduğu bilimsel olarak ortaya konmuştur Vucudun buyume ve gelişmesi, verimli calışması, dış etkenlere ve hastalıklara karşı direncli olabilmesi icin sağlığın temelini oluşturan yeterli ve dengeli beslenme onemlidir
Yeterli ve Dengeli Beslenme
Vucudun buyumesi, dokuların yenilenmesi ve calışması icin gerekli olan besin oğelerinin her birinin yeterli miktarlarda alınması ve vucutta uygun şekilde kullanılması yeterli ve dengeli beslenmedir Besin oğeleri vucudun gereksinmeleri duzeyinde alınamazsa, yeterli enerji oluşmadığı ve vucut dokuları yapılamadığından yetersiz beslenme durumu oluşur Birey yeterince yemesine karşın, uygun secim yapamadığı ya da yanlış pişirme yontemi uyguladığı zaman bu besin oğelerinin bazılarını alamayabilir Bu durumda, o besin oğesinin vucut calışmasındaki işlevi yerine getirilemediğinden yine sağlık bozukluğu oluşur Bu durum da dengesiz beslenmedir
Besin Oğeleri ve Vucut Calışmasındaki Etkinlikleri
İnsanın gereksinmesi olan ve besinlerin bileşiminde yer alan 40'ı aşkın besin oğesi kimyasal yapılarına ve vucut calışmasındaki etkinliklerine gore 6 grupta toplanır Bunlar:
Proteinler: Proteinler hucrelerin esas yapısını oluşturur Proteinler, hucrelerin surekliliği icin onemli bir besin oğesidir Vucudun savunma sistemlerinin, vucut calışmasını duzenleyen enzimlerin, bazı hormonların da esas yapıları proteindir Protein aynı zamanda vucutta enerji kaynağı olarak da kullanılır Yetişkin insan vucudunun ortalama % 16'sı proteinden oluşur
Yağlar: Yetişkin insan vucudunun ortalama %18'i yağdır Birey harcadığından cok yediğinde vucudun yağ oranı artar, harcadığından az yediğinde ise azalır Bu nedenle vucut yağı insanın başlıca enerji deposudur Enerji kaynağı olmadığında, vucuttaki yağ deposu kullanılır Yağ en cok enerji veren besin oğesidir Vitaminlerin bir bolumu de vucuda yağlarla alınır Derialtı yağı vucut ısısını kontrol eder
Karbonhidratlar: Karbonhidratların başlıca gorevi vucuda enerji sağlamasıdır Gunluk enerjimizin coğunu karbonhidratlardan sağlarız İnsan vucudunda karbonhidratlar cok az miktarda glikojen olarak bulunur Glikojen en cok karaciğerde yer alır Diğer organlarda ve kaslarda da bir miktar glikojen bulunur Kanda glikoz şeklinde belirli miktarda bulunması, dokulara surekli enerji sağlanması bakımından onemlidir Yetişkin insan vucudundaki toplam karbonhidrat miktarı % 1'in altındadır
Mineraller (tuzlar): Yetişkin insan vucudunun ortalama %6'sı minerallerden oluşmuştur Minerallerin bir bolumu iskelet ve dişlerin yapıtaşıdır Diğer bir bolumu ise vucuttaki suyun dengede tutulmasını sağlar Bazı mineraller, vucutta besin oğelerinden enerji oluşmasında ve oksijenin taşınmasında gereklidir Bazı mineraller de vucudun calışmasını duzenleyen enzimlerin bileşiminde yer alır
Vitaminler: Vitaminlerin bir bolumu, besinlerle aldığımız karbonhidrat, yağ ve proteinden enerji elde edilmesine ve hucrelerin oluşması ile ilgili biyokimyasal olayların duzenlenmesine yardımcı olurlar Bazı vitaminler, kalsiyum ve fosfor gibi madenlerin kemik ve dişlere yerleşmesine yardımcıdır Bazı vitaminler de vucut icin gerekli bazı besin oğelerinin bozulmadan işlevini surdurmesi ve bazı zararlı maddelerin etkilerinin azaltılmasında yardımcıdırlar
Su: Su, besinlerin sindirimi, dokulara taşınmaları, hucrelerde kullanılmaları sonucu oluşan zararlı atıkların ve vucutta oluşan fazla ısının atılması icin gereklidir Vucuttaki butun kimyasal olaylar cozelti icinde oluştuğundan, vucutta yeterince su bulunması yaşam icin zorunludur Yetişkin insan vucudunun ortalama %59'u sudur Bebeklerin vucudunda su oranı yetişkinlerden daha yuksektir
Butun besin oğeleri birlikte alındığında vucut normal buyume ve gelişimini, sağlıklı ve guclu calışmasını surdurur