Atatürk ve sanat
Bursa'da Dar'ül Elhan (İst Belediye Konservatuvarı) hoca ve öğrencilerinin verdiği konserden daha sonra bayan sanatçılarla,
29 Mayıs 1926
Bir ırk ama fotoğraf yapmaz, bir halk fakat heykel yapmaz, bir halk ancak fennin gerektirdiği şeyleri yapmaz; itiraf etmeli oysa o milletin ilerleme yolunda yeri yoktur(Atatürk'ün Tavır ve Demeçleri, Cilt II, s 67)
Güzel sanatların hepsinde, kamu gençliğinin ne türlü ilerletilmesini istediğinizi bilirim Bu yapılmaktadır Ama bunda en ivedi, en önde götürülmesi gerekli olan Türk musikisidir Bir ulusun yeni değişikliğinde ölçü, musikide değişikliği alabilmesi, kavrayabilmesidir(Atatürk'ün Hitabe ve Demeçleri, Cilt I, s 378)
Hoş sanatlara da alakanızı baştan yeniden can vermek isterim Ankara'da bir Konservatuvar ve Temsilcilik Akademisi kurulmakta olmasını zikretmek, benim için bir hazdır Güzel Sanatların her şubesi için Kamutay'ın göstereceği alaka ve emek, milletin insani ve medeni hayatı ve çalışkanlık veriminin artması için fazla etkilidir(Atatürk'ün Tavır ve Demeçleri, Cilt I, s 387)
Bunu da demeç edeyim ancak Türk milletinin son senelerde gösterdiği harikaların, yaptığı siyasi ve sosyal inkılapların gerçek sahibi kendisidir Sizsiniz Milletimizde bu istidat ve tekamül mevcut olmasaydı, onu yaratmaya hiçbir şiddet ve kudret yetemezdi
Atatürk'ün Hitabe ve Demeçleri, Cilt II, s214
Sanat güzelliğin ifadesidir Bu açıklama sözle olursa şiir, nağme olursa musiki, fotoğraf ile olursa ressamlık, oyma ile olursa heykeltıraşlık, yapı ile olursa mimarlık olur
(Muhit Mecmuası, Yıl:1, No:2, 1928)
Ressam da, toplum da uzun mücadele ve gayretten sonra alnında ışığı birincil hisseden insandır
(Atatürk'e Ait Hatıralar, 1949)
Biz, fazla kere, bu musikinin bütün haysiyetini bulamıyoruz İşte bu dinlediğimiz, reel Türk Musikisi'dir ve hiç kuşkusuz, yüksek bir medeniyetin musikisidir Bu musikiyi, tüm dünyanın anlaması lâzımdır Ama, onu bütün dünyaya anlatabilmek için, bizim milletçe, bugünkü medenî dünyanın seviyesine yükselmemiz lâzımdır
(Mesut Cemil Anlatıyor: Nükte, Fıkra ve Çizgilerle Atatürk II, 1954)
Dünyada uygar elde etmek, ileri gitmek ve olgunlaşmak isteyen herhangi bir halk müziği mutlaka heykel yapacak ve heykeltraş yetiştirecektir Abidelerin şuraya buraya tarihi anılar olarak dikilmesinin dine tutarsız olduğunu iddia edenler, din hükümlerini gereği gibi araştırıp incelememiş olanlardır ( 1923 )
(Atatürk'ün Hitabe ve Demeçleri, Deri:II, 1952)
Açık Fikirli ve dindar olan milletimiz, ilerlemenin sebeplerinden biri olan heykeltraşlığı en üst derecede ilerletecek ve memleketimizin her köşesinde atalarımızın ve bunlardan daha sonra yetişecek evlatlarımızın hatıralarını hoş heykellerle dünyaya ilan edecektir ( 1923 )
(Atatürk'ün Konuşma ve Demeçleri, Cilt:II, 1952)
Ahali olgunlaşmak için bazı şeylere muhtaçtır Bir insanlar ama, resim yapmaz, bir halk müziği fakat, heykel yapmaz, bir millet ama tekniğin getirdiği şeyleri yapmaz; itiraf etmeli ama o milletin ilerleme yolunda yeri yoktur Halbuki bizim milletimiz, reel nitelikleriyle medeni ve ileri olmaya lâyıktır ve olacaktır ( 1923 )
(Atatürk'ün Hitabe ve Demeçleri, Deri:II, 1952)
Bir milleti yaşatmak için birtakım temeller lazımdır ve bilirsiniz ama, bu temellerin en önemlilerinden biri sanattır Bir halk müziği sanattan ve sanatkârdan yoksunsa bütün bir hayata sahip olamaz Böyle bir millet bir ayağı topal, bir kolu çolak, sakat ve hasta bir kimse gibidir Hatta kasdettiğim manayı bu söz de ifadeye yeterli değildir Sanatsız kalan bir milletin hayat damarlarından biri kopmuş olur Bir millet sanata tartma vermedikçe büyük bir felakete mahkumdur Çoğu unsurlar o felaketin derecesini farketmez Farkettiği gün de ne kadar mükemmel bir etkinlikle kastetmek gerektiğini tahmin edemez ( 1923 )
Hayatta musiki lâzım mıdır? Hayatta musiki lâzım değildir Çünkü yaşam musikidir Musiki ile alâkası olmayan yaratıklar insan değildirler Eğer söz konusu olan yaşam insan hayatı ise musiki mutlaka vardır Musikisiz yaşam zaten mevcut olamaz Musiki hayatın neşesi, ruhu, sevinci ve herşeyidir Yalınz musikinin nev'i, üstünde düşünmeye değer ( 1925 )
(Atatürk'ün Konuşma ve Demeçleri, Cilt:II, 1952)
İnsanlarda birtakım ince, yüksek ve temiz duygular vardır ama insan onlarla yaşar İşte ince, yüksek, derin ve pak duyguları en ziyade duyabilen ve öteki insanlara duyurabilen şairdir ( 1928 )
(Muhit Mecmuası, Sene:1, No:2, 1928)
Efendiler Hepiniz mebus olabilirsiniz, temsilci olabilirsiniz; hattâ reisicumhur olabilirsiniz Ama bir sanatçı olamazsınız Hayatlarını büyük bir sanata vakfeden bu çocukları sevelim ( 1930 )
(İ Şampiyon Arcan Anlatıyor, Ses Dergisinden iktibas Sümerbank Dergisi, Cilt:3, Sayı:29, 1963)
Bizim hakikî musikimiz Anadolu Halkı'nda işitilebilir ( 1930 )
(Ayın Tarihi, Rakam:73, 1930)
Vatan bütün evlatlarının çalışması ile ve yardımı ile yaşar ve bundan başka toplumunu mekanizmasında yararsız hiçbir parça yoktur Devleti idare eden bakanla, vatanın refahına elinin işi ile yardımcı artist arasında, yalnız küçük bir fark vardır, o mda şudur Birinin vazifesi, bir diğerininkinden daha önemlidir Fakat her ikisinde de iyi tamamlanmak şartıyla, ahlaki layık aynıdır ( 1930 )
Yüksek bir insan toplumu olan Türk Milleti'nin tarihi bir özelliği de hoş sanatları hoşuna gitmek ve onda yükselmektir Bunun içindir oysa, milletimizin yüksek karakterini, yorulmaz çalışkanlığını, doğuştan gelen zekâsını, ilme bağlılığını, hoş sanatlar sevgisini ve milli birlik duygusunu aralıksız olarak ve her türlü vasıta ve önlemlerle besleyerek geliştirmek ulusal idealimizdir ( 1933 )
(Atatürk'ün Söylev ve Demeçleri, Cilt:II, 1952)
Hoş sanatların hepsinde, ulus gençliğinin ne türlü ilerletmesini istediğinizi bilirim Bu yapılmaktadır Oysa bunda en ivedi, en önde götürülmesi gerekli olan Türk Müziği'dir Bir ulusun yeni değişikliğine ölçü, müzikte değişikliği alabilmesi, kavrayabilmesidir Ulusal; ince duyguları, düşünceleri anlatan; yüksek deyişleri, söyleyişleri biriktirmek, onları bir an önce, çağdaş müzik kurallarına tarafından işlemek gerekir Fakat bu düzeyde Türk milli müziği yükselip, evrensel müzikte yerini alabilir ( 1934 )
(Ayın Tarihi, Rakam:12, 1934)
Sinan'ın heykelini yapınız ( 1935 )
(TTK Belleten, Deri:III, Sayı:10, 1939, Lev:XCIII Atatürk el yazısı ve imzası ile yazmıştır)
Hoş sanatların her dalı için, Kamutay'ın ( TBMM'nin ) alaka ve emek, milletin insani ve medeni hayatı ve çalışkanlık veriminin artması için fazla etkilidir ( 1936 )
(Atatürk'ün Tavır ve Demeçleri, Deri:I, 1945)
Hoş sanatlarda galibiyet; tüm inkılâpların başarılı olduğunun en muhakkak delilidir Bunda başarılı olamayan milletlere ne yazıktır Onlar, tüm başarılarına rağmen uygarlık alanında yüksek insanlık sıfatıyla tanınmaktan defalarca yoksun kalacaklardır ( 1936 )
(Cumhuriyet Gazetesi, 10111941, Cevat Abbas Gürer) *
Bursa'da Dar'ül Elhan (İst Belediye Konservatuvarı) hoca ve öğrencilerinin verdiği konserden daha sonra bayan sanatçılarla,
29 Mayıs 1926
Bir ırk ama fotoğraf yapmaz, bir halk fakat heykel yapmaz, bir halk ancak fennin gerektirdiği şeyleri yapmaz; itiraf etmeli oysa o milletin ilerleme yolunda yeri yoktur(Atatürk'ün Tavır ve Demeçleri, Cilt II, s 67)
Güzel sanatların hepsinde, kamu gençliğinin ne türlü ilerletilmesini istediğinizi bilirim Bu yapılmaktadır Ama bunda en ivedi, en önde götürülmesi gerekli olan Türk musikisidir Bir ulusun yeni değişikliğinde ölçü, musikide değişikliği alabilmesi, kavrayabilmesidir(Atatürk'ün Hitabe ve Demeçleri, Cilt I, s 378)
Hoş sanatlara da alakanızı baştan yeniden can vermek isterim Ankara'da bir Konservatuvar ve Temsilcilik Akademisi kurulmakta olmasını zikretmek, benim için bir hazdır Güzel Sanatların her şubesi için Kamutay'ın göstereceği alaka ve emek, milletin insani ve medeni hayatı ve çalışkanlık veriminin artması için fazla etkilidir(Atatürk'ün Tavır ve Demeçleri, Cilt I, s 387)
Bunu da demeç edeyim ancak Türk milletinin son senelerde gösterdiği harikaların, yaptığı siyasi ve sosyal inkılapların gerçek sahibi kendisidir Sizsiniz Milletimizde bu istidat ve tekamül mevcut olmasaydı, onu yaratmaya hiçbir şiddet ve kudret yetemezdi
Atatürk'ün Hitabe ve Demeçleri, Cilt II, s214
Sanat güzelliğin ifadesidir Bu açıklama sözle olursa şiir, nağme olursa musiki, fotoğraf ile olursa ressamlık, oyma ile olursa heykeltıraşlık, yapı ile olursa mimarlık olur
(Muhit Mecmuası, Yıl:1, No:2, 1928)
Ressam da, toplum da uzun mücadele ve gayretten sonra alnında ışığı birincil hisseden insandır
(Atatürk'e Ait Hatıralar, 1949)
Biz, fazla kere, bu musikinin bütün haysiyetini bulamıyoruz İşte bu dinlediğimiz, reel Türk Musikisi'dir ve hiç kuşkusuz, yüksek bir medeniyetin musikisidir Bu musikiyi, tüm dünyanın anlaması lâzımdır Ama, onu bütün dünyaya anlatabilmek için, bizim milletçe, bugünkü medenî dünyanın seviyesine yükselmemiz lâzımdır
(Mesut Cemil Anlatıyor: Nükte, Fıkra ve Çizgilerle Atatürk II, 1954)
Dünyada uygar elde etmek, ileri gitmek ve olgunlaşmak isteyen herhangi bir halk müziği mutlaka heykel yapacak ve heykeltraş yetiştirecektir Abidelerin şuraya buraya tarihi anılar olarak dikilmesinin dine tutarsız olduğunu iddia edenler, din hükümlerini gereği gibi araştırıp incelememiş olanlardır ( 1923 )
(Atatürk'ün Hitabe ve Demeçleri, Deri:II, 1952)
Açık Fikirli ve dindar olan milletimiz, ilerlemenin sebeplerinden biri olan heykeltraşlığı en üst derecede ilerletecek ve memleketimizin her köşesinde atalarımızın ve bunlardan daha sonra yetişecek evlatlarımızın hatıralarını hoş heykellerle dünyaya ilan edecektir ( 1923 )
(Atatürk'ün Konuşma ve Demeçleri, Cilt:II, 1952)
Ahali olgunlaşmak için bazı şeylere muhtaçtır Bir insanlar ama, resim yapmaz, bir halk müziği fakat, heykel yapmaz, bir millet ama tekniğin getirdiği şeyleri yapmaz; itiraf etmeli ama o milletin ilerleme yolunda yeri yoktur Halbuki bizim milletimiz, reel nitelikleriyle medeni ve ileri olmaya lâyıktır ve olacaktır ( 1923 )
(Atatürk'ün Hitabe ve Demeçleri, Deri:II, 1952)
Bir milleti yaşatmak için birtakım temeller lazımdır ve bilirsiniz ama, bu temellerin en önemlilerinden biri sanattır Bir halk müziği sanattan ve sanatkârdan yoksunsa bütün bir hayata sahip olamaz Böyle bir millet bir ayağı topal, bir kolu çolak, sakat ve hasta bir kimse gibidir Hatta kasdettiğim manayı bu söz de ifadeye yeterli değildir Sanatsız kalan bir milletin hayat damarlarından biri kopmuş olur Bir millet sanata tartma vermedikçe büyük bir felakete mahkumdur Çoğu unsurlar o felaketin derecesini farketmez Farkettiği gün de ne kadar mükemmel bir etkinlikle kastetmek gerektiğini tahmin edemez ( 1923 )
Hayatta musiki lâzım mıdır? Hayatta musiki lâzım değildir Çünkü yaşam musikidir Musiki ile alâkası olmayan yaratıklar insan değildirler Eğer söz konusu olan yaşam insan hayatı ise musiki mutlaka vardır Musikisiz yaşam zaten mevcut olamaz Musiki hayatın neşesi, ruhu, sevinci ve herşeyidir Yalınz musikinin nev'i, üstünde düşünmeye değer ( 1925 )
(Atatürk'ün Konuşma ve Demeçleri, Cilt:II, 1952)
İnsanlarda birtakım ince, yüksek ve temiz duygular vardır ama insan onlarla yaşar İşte ince, yüksek, derin ve pak duyguları en ziyade duyabilen ve öteki insanlara duyurabilen şairdir ( 1928 )
(Muhit Mecmuası, Sene:1, No:2, 1928)
Efendiler Hepiniz mebus olabilirsiniz, temsilci olabilirsiniz; hattâ reisicumhur olabilirsiniz Ama bir sanatçı olamazsınız Hayatlarını büyük bir sanata vakfeden bu çocukları sevelim ( 1930 )
(İ Şampiyon Arcan Anlatıyor, Ses Dergisinden iktibas Sümerbank Dergisi, Cilt:3, Sayı:29, 1963)
Bizim hakikî musikimiz Anadolu Halkı'nda işitilebilir ( 1930 )
(Ayın Tarihi, Rakam:73, 1930)
Vatan bütün evlatlarının çalışması ile ve yardımı ile yaşar ve bundan başka toplumunu mekanizmasında yararsız hiçbir parça yoktur Devleti idare eden bakanla, vatanın refahına elinin işi ile yardımcı artist arasında, yalnız küçük bir fark vardır, o mda şudur Birinin vazifesi, bir diğerininkinden daha önemlidir Fakat her ikisinde de iyi tamamlanmak şartıyla, ahlaki layık aynıdır ( 1930 )
Yüksek bir insan toplumu olan Türk Milleti'nin tarihi bir özelliği de hoş sanatları hoşuna gitmek ve onda yükselmektir Bunun içindir oysa, milletimizin yüksek karakterini, yorulmaz çalışkanlığını, doğuştan gelen zekâsını, ilme bağlılığını, hoş sanatlar sevgisini ve milli birlik duygusunu aralıksız olarak ve her türlü vasıta ve önlemlerle besleyerek geliştirmek ulusal idealimizdir ( 1933 )
(Atatürk'ün Söylev ve Demeçleri, Cilt:II, 1952)
Hoş sanatların hepsinde, ulus gençliğinin ne türlü ilerletmesini istediğinizi bilirim Bu yapılmaktadır Oysa bunda en ivedi, en önde götürülmesi gerekli olan Türk Müziği'dir Bir ulusun yeni değişikliğine ölçü, müzikte değişikliği alabilmesi, kavrayabilmesidir Ulusal; ince duyguları, düşünceleri anlatan; yüksek deyişleri, söyleyişleri biriktirmek, onları bir an önce, çağdaş müzik kurallarına tarafından işlemek gerekir Fakat bu düzeyde Türk milli müziği yükselip, evrensel müzikte yerini alabilir ( 1934 )
(Ayın Tarihi, Rakam:12, 1934)
Sinan'ın heykelini yapınız ( 1935 )
(TTK Belleten, Deri:III, Sayı:10, 1939, Lev:XCIII Atatürk el yazısı ve imzası ile yazmıştır)
Hoş sanatların her dalı için, Kamutay'ın ( TBMM'nin ) alaka ve emek, milletin insani ve medeni hayatı ve çalışkanlık veriminin artması için fazla etkilidir ( 1936 )
(Atatürk'ün Tavır ve Demeçleri, Deri:I, 1945)
Hoş sanatlarda galibiyet; tüm inkılâpların başarılı olduğunun en muhakkak delilidir Bunda başarılı olamayan milletlere ne yazıktır Onlar, tüm başarılarına rağmen uygarlık alanında yüksek insanlık sıfatıyla tanınmaktan defalarca yoksun kalacaklardır ( 1936 )
(Cumhuriyet Gazetesi, 10111941, Cevat Abbas Gürer) *