bilgiliadam
Yeni Üye
Genellikle şuur kaybı ile birlikte olan ve nobetlerle giden bir sinir sistemi hastalığı Bir sara nobeti beyin foksiyonunda kısa sureli bir bozukluk olarak tariflenebilir Bir grup beyin hucresi ani olarak elektrik deşarjı gostermekte ve nobet ortaya cıkmaktadır Nobeti başlatan asıl sebebin sinir hucreleri arası akım gecişiyle vazifeli maddelerarası (norotransmitterler) dengesizlik olduğu sanılmaktadır
Sara, yaygın (buyuk nobet ve kucuk nobet) veya parsiyel (kısmi nobetler) olabilir Yaygın nobetlerde şuur kaybı vardır Fokal nobetlerde şuur, sinir sisteminin bazı mesafelerinde kalabilir Anormal elektrik deşarjı beynin belli bir bolgesindedir Ancak komşu bolgelere yayılıp, yaygın nobete donuşebilir
Saranın bir kısmının sebebi bilinmez Bunlar bilhassa cocuklukta başlar İbni Sina, Kanun ismindeki tıp kitabında; sara hastalığını anlatırken cinden bahsetmektedir Burada diyor ki; hastalıklara bircok maddeler sebep olduğu gibi, cinnin hasıl ettiği hastalıklar da vardır ve meşhurdur Bir kısmı kafa ici hastalıklardan dolayıdır (kafa yaralanmaları, beyin tumorleri ve beyin damarları hastalıkları) Diğer bir kısım vak’alar beyin dışı hastalıklara bağlıdır (kan şekeri azlığı, kanda ure artışı, kalb sektesi, bazı ilaclar ve alkol alımı) Sara vak’alarının % 5 kadarında da sebep titrek ışıktır Televizyon seyretmek, bunların coğuna nobeti getirir
Buyuk nobet (Grand mal): Tonikklonik nobet de denen bu nobet halk arasında sara denince akla gelen nobettir Herhangi bir yaşta başlayabilir Buyuk nobet bircok safhadan meydana gelir Aura denen ilk safhada hasta kaşıntı, koku, tat, mide ağrısı gibi bir his duyar Her zaman olmayabilir Bundan sonra tonik safha başlar, hasta şuurunu kaybeder ve ayakta ise duşer Hastanın butun kasları aynı anda kasılır Bu sebeple once bir cığlık duyulur Hasta nefes alıp, veremez ve morarır Ayrıca idrar ve dışkısını kacırabilir, dilini ısırabilir 30 saniye sonra derin bir nefes alır ve klonik safha başlar Bu safhada kaslar bir kasılıp bir gevşediğinden vucutta silkinti hareketleri ortaya cıkar Cene ve dil hareketleri sonucu tukruk kopuk haline gelir Bu safha da 30 saniye surer ve sonra gevşeme safhası başlar, hasta derin uykuya dalar Gorunuş komaya benzer, ama hasta her an uyandırılabilir
Kucuk nobet (Petit mal): Daha cok cocukluk cağında başlar Ancak erişkinlikte de surebilir, buyuk nobetlere yerini bırakabilir Nobete kısa sureli şuur kaybı eşlik eder Bunların bir kısmında hasta tutulduğunda dik dik anlamsızca karşıya bakar 1015 saniye surer ve gozden kacabilir 612 yaşında başlar Bir kısmı daha nadirdir ve kollarda, aniden hareketle belirli kısa sureli şuur kaybıyla gider Daha cok delikanlılık doneminde gorulur En az gorulen tipinde hasta aniden şuursuz olarak yere duşer; fakat, hemen şuur yerine gelir geri kalkar Bu da 26 yaşlarında başlar Bazan yemek yerken elinden kaşık duşecek veya yazı yazarken kalem kayacak kadar kısa surebilir
Kısmi (Parsiyel) nobetler: Genellikle hadise yeri, beynin temporal lobudur Koku, tat, işitme, gorme hallusinasyonları, hafıza bozukluğu gibi belirtiler olur Genellikle rUhi değişiklikler eşlik eder Nobet sırasında şuur genellikle bozulur ama kaybolmaz İrade dışı ağız hareketleri, yalanlama, yutkunma sık gorulur Psikiyatrik hastalıkları taklit eder gorunumde olabilir
Kısmi nobetlerin bir kısmı da adım adım ilerler tarzdadır (Jacksonian Epilepsy) Bunda deşarj bir yerde başlamakta ve komşu yerlere yayılmaktadır Mesela bu nobet bir el parmağından başlar ve omuzda sona erer; hasta son vaziyette asker selamı verir gibidir Bu nobetlerde şuur kaybı olabilir de olmayabilir de Bu hastaların bir kısmında nobetin olduğu kısım felcli kalır (Tedd felci)
Teşhis: Kesin teşhis, nobetin gorulmesiyle konur Ancak bu pek mumkun olmaz Nobetin tarifi yardımcı olabilir Beyin elektrosu (elektro ensefalografi) teşhis koydurursa da bazan nobetler arasında normal olabilir
Teşhisten sonra sebebin ne olduğu onemlidir Genc erişkinlerde aniden başlayanları genellikle beyin tumorune bağlıdır Yaşlılarda ise beyin damarları hastalığıyla alakalıdır Ayırım icin kafa filmleri ve bilgisayarlı tomografi gibi tetkikler yapılır
Tedavi: Sosyal, psikolojik tedavi ve ilaclarla yapılır Cocuksa okula devam etmelidir Erişkinler ağır işlerde calışmaktan kacınmalıdır Adli acıdan hastalar arac kullanamaz Nobeti teşvik eden faktorlere (mesela bir kısmında televizyon seyretmek, bir kısmında rUhi sıkıntılar tetik cektirtebilir) dikkat etmelidir Nobet sırasında hasta yaralanmaktan korunmalı ve genel olarak ateşli, keskin, sivri ve sert cisimlerden uzak tutulmalıdır
Başlıca sara ilacları; fenitoin, fenobarbital, karbamazepin, suksinitin ve diazepam gibi ilaclardır Hiltit veya şeytan tersi adındaki zamkı, sara hastası koklarsa iyi olur Asa foetide denilen bir zamk, esmer, pis kokulu, recine olup, antispasmodique olarak (yani ic organ spazmlarını cozucu olarak) Avrupa’da (toz, hap ve şırınga şeklinde) adale ve sinir gerginliğini gidermek icin kullanılmaktadır
Status epileptikus (Bitmeyen nobet): Hicbir iyileşme zamanı olmayan devamlı bir nobettir Cabuk kontrol edilmezse hasta olebilir Tedavi acil olup, oncelikle solunum yolları acık tutulur En iyi ilac diazepam olup, doktor tavsiyesine gore kullanılmalıdır
Sara, yaygın (buyuk nobet ve kucuk nobet) veya parsiyel (kısmi nobetler) olabilir Yaygın nobetlerde şuur kaybı vardır Fokal nobetlerde şuur, sinir sisteminin bazı mesafelerinde kalabilir Anormal elektrik deşarjı beynin belli bir bolgesindedir Ancak komşu bolgelere yayılıp, yaygın nobete donuşebilir
Saranın bir kısmının sebebi bilinmez Bunlar bilhassa cocuklukta başlar İbni Sina, Kanun ismindeki tıp kitabında; sara hastalığını anlatırken cinden bahsetmektedir Burada diyor ki; hastalıklara bircok maddeler sebep olduğu gibi, cinnin hasıl ettiği hastalıklar da vardır ve meşhurdur Bir kısmı kafa ici hastalıklardan dolayıdır (kafa yaralanmaları, beyin tumorleri ve beyin damarları hastalıkları) Diğer bir kısım vak’alar beyin dışı hastalıklara bağlıdır (kan şekeri azlığı, kanda ure artışı, kalb sektesi, bazı ilaclar ve alkol alımı) Sara vak’alarının % 5 kadarında da sebep titrek ışıktır Televizyon seyretmek, bunların coğuna nobeti getirir
Buyuk nobet (Grand mal): Tonikklonik nobet de denen bu nobet halk arasında sara denince akla gelen nobettir Herhangi bir yaşta başlayabilir Buyuk nobet bircok safhadan meydana gelir Aura denen ilk safhada hasta kaşıntı, koku, tat, mide ağrısı gibi bir his duyar Her zaman olmayabilir Bundan sonra tonik safha başlar, hasta şuurunu kaybeder ve ayakta ise duşer Hastanın butun kasları aynı anda kasılır Bu sebeple once bir cığlık duyulur Hasta nefes alıp, veremez ve morarır Ayrıca idrar ve dışkısını kacırabilir, dilini ısırabilir 30 saniye sonra derin bir nefes alır ve klonik safha başlar Bu safhada kaslar bir kasılıp bir gevşediğinden vucutta silkinti hareketleri ortaya cıkar Cene ve dil hareketleri sonucu tukruk kopuk haline gelir Bu safha da 30 saniye surer ve sonra gevşeme safhası başlar, hasta derin uykuya dalar Gorunuş komaya benzer, ama hasta her an uyandırılabilir
Kucuk nobet (Petit mal): Daha cok cocukluk cağında başlar Ancak erişkinlikte de surebilir, buyuk nobetlere yerini bırakabilir Nobete kısa sureli şuur kaybı eşlik eder Bunların bir kısmında hasta tutulduğunda dik dik anlamsızca karşıya bakar 1015 saniye surer ve gozden kacabilir 612 yaşında başlar Bir kısmı daha nadirdir ve kollarda, aniden hareketle belirli kısa sureli şuur kaybıyla gider Daha cok delikanlılık doneminde gorulur En az gorulen tipinde hasta aniden şuursuz olarak yere duşer; fakat, hemen şuur yerine gelir geri kalkar Bu da 26 yaşlarında başlar Bazan yemek yerken elinden kaşık duşecek veya yazı yazarken kalem kayacak kadar kısa surebilir
Kısmi (Parsiyel) nobetler: Genellikle hadise yeri, beynin temporal lobudur Koku, tat, işitme, gorme hallusinasyonları, hafıza bozukluğu gibi belirtiler olur Genellikle rUhi değişiklikler eşlik eder Nobet sırasında şuur genellikle bozulur ama kaybolmaz İrade dışı ağız hareketleri, yalanlama, yutkunma sık gorulur Psikiyatrik hastalıkları taklit eder gorunumde olabilir
Kısmi nobetlerin bir kısmı da adım adım ilerler tarzdadır (Jacksonian Epilepsy) Bunda deşarj bir yerde başlamakta ve komşu yerlere yayılmaktadır Mesela bu nobet bir el parmağından başlar ve omuzda sona erer; hasta son vaziyette asker selamı verir gibidir Bu nobetlerde şuur kaybı olabilir de olmayabilir de Bu hastaların bir kısmında nobetin olduğu kısım felcli kalır (Tedd felci)
Teşhis: Kesin teşhis, nobetin gorulmesiyle konur Ancak bu pek mumkun olmaz Nobetin tarifi yardımcı olabilir Beyin elektrosu (elektro ensefalografi) teşhis koydurursa da bazan nobetler arasında normal olabilir
Teşhisten sonra sebebin ne olduğu onemlidir Genc erişkinlerde aniden başlayanları genellikle beyin tumorune bağlıdır Yaşlılarda ise beyin damarları hastalığıyla alakalıdır Ayırım icin kafa filmleri ve bilgisayarlı tomografi gibi tetkikler yapılır
Tedavi: Sosyal, psikolojik tedavi ve ilaclarla yapılır Cocuksa okula devam etmelidir Erişkinler ağır işlerde calışmaktan kacınmalıdır Adli acıdan hastalar arac kullanamaz Nobeti teşvik eden faktorlere (mesela bir kısmında televizyon seyretmek, bir kısmında rUhi sıkıntılar tetik cektirtebilir) dikkat etmelidir Nobet sırasında hasta yaralanmaktan korunmalı ve genel olarak ateşli, keskin, sivri ve sert cisimlerden uzak tutulmalıdır
Başlıca sara ilacları; fenitoin, fenobarbital, karbamazepin, suksinitin ve diazepam gibi ilaclardır Hiltit veya şeytan tersi adındaki zamkı, sara hastası koklarsa iyi olur Asa foetide denilen bir zamk, esmer, pis kokulu, recine olup, antispasmodique olarak (yani ic organ spazmlarını cozucu olarak) Avrupa’da (toz, hap ve şırınga şeklinde) adale ve sinir gerginliğini gidermek icin kullanılmaktadır
Status epileptikus (Bitmeyen nobet): Hicbir iyileşme zamanı olmayan devamlı bir nobettir Cabuk kontrol edilmezse hasta olebilir Tedavi acil olup, oncelikle solunum yolları acık tutulur En iyi ilac diazepam olup, doktor tavsiyesine gore kullanılmalıdır