şarbon hastalığı nedir,kimlerde gorulur,tedavisi nasıl yapılır
Şarbon ya da diğer adıyla antraks, Bacillus anthracis adlı mikrop tarafından meydana getirilen ve bulaşıcı olan, ot ile beslenen hayvanlarda ozellikle sığır, koyun ve beygirlerde ani olarak ortaya cıkan bir hastalıktırVe insanlara da gecebilen bir hastalık
imagessarbonhastaligisarbonhastaligibelirtileri5ad58e9d976db
İnsanlar bu hastalığı hayvanlar veya bunların urunlerinden alır Mikroorganizma insanlara deriden girerse kara cıban denilen karakteristik bolgesel bir cıbanla odem; kan dolaşımına karışması ile de sepsis (kan zehirlenmesi) ve ic organ lezyonları meydana gelir Mikroplu etlerin yenmesi ağır bağırsak hastalıkları yapar Hayvanlarda ise vucut ısısı yukselir, dalak şişer, kan, katran gibi koyu renk alır ve pıhtılaşmaz
Tabi şartlar altında sıcak kanlı hayvanlardan beygir, sığır, koyun ve domuzlar arasında cok yaygın olarak gorulebilir Kanatlı hayvanlar ise inceleme yapmak icin hastalandırılabilirler Genc hayvanlar, ergin ve yaşlılardan hastalığa daha duyarlıdırlar
Aclık, yorgunluk, uzun yolculuk, fazla sıcak ve soğuk, iyi beslenememe, fena bakım, organik bozukluklar, şap hastalığı, ic parazitler ve diğer stress faktorleri hastalığın cıkış ve yayılışında onemli rol oynarlar
Hastalık rutubetli, bataklık ve sıcak bolgelerde diğer bolgelerden daha cok gorulur Onleyici tedbirler alınmazsa buyuk kayıplara yol acar Bacillus anthracis sporları toprakta, sularda ve merada otlar uzerinde 5060 sene canlı kalabilir ve bu yerler infeksiyon kaynağı olarak gorev yaparlar
Olen hayvanların insanlar tarafından veya merada bırakılarak yırtıcı kuşlar ve hayvanlar tarafından parcalanması ve kuşlar, yağmur ve sel sularıyla uzaklara, diğer meralara ve topraklara nakledilmesi buralara bulaşmasına sebep olur Kan emici sinekler de hastalığı yayabilirler
Şarbon insanlar arasında meslek hastalığı şeklinde gorulur Hayvanla meşgul koylulerde, dericilerde rastlanabilir
imagessarbonhastaligisarbonhastaligibelirtileri5ad58e9e99f2b
Hastalık, hayvanlarda sendeleme, solunum gucluğu, ayakta duramama, titreme ve halsizliklere sebep olur Kısa surede oldurur Olen hayvanlarda olumden hemen once ve sonra ağız, burun ve makattan kanlı bir akıntı gelir Vucut ısısı artar Hayvanlarda sut veriminde azalmaya, gebe olanlarda yavru atmaya sebep olur
Basil, insanlarda deriden girerse, ortası siyah, cevresi cerahatli karakabarcık adı verilen cıbanı meydana getirir Olumden 23 saat sonra deri siyah bir renk alır
Hastalık deri şarbonu ve ic organ şarbonu olarak ikiye ayrılır İc organlarda barsak şarbonu ve akciğer şarbonu olur Deride karakabarcık ve kotu odeme sebep olur
Karakabarcık (Habis Cıban)
Derinin acık ve yuzeylerinde meydana gelir Yuz, burun, el ve ayakta cıkar Vucudun kapalı yerlerinde nadirdir Hastalık başlarken bulaşma yerinde kaşınma ve yanma, pire ısırığı gorunumunde kırmızı ufak bir nokta hasıl olur Kabarır, buyur ve irinleşir, ortası cukurlaşır, icindeki sıvı bulanır, kahverengi olur Capı 69 cm’ye ulaşır Hastalığın başlangıcında başağrısı, halsizlik ve iştahsızlık vardır Hastalık sukunet bulunca ısı duşer, yaranın uzerindeki siyah kabuk kosele gibi sertleşir
Habis odem
Derinin bazı bolgelerinde boyun, goğus, ozellikle goz kapaklarında, ağız ici ve dilde meydana gelir Mikrobun girdiği yerde hafif ve ağrısız bir kızarıklık gorulur
Mikrop, ağızda coğalırsa kısa surede boğaza ilerler ve oldurur
Bağırsak şarbonu
Şarbonlu hayvan etini yiyen insanlarda gorulur Kırgınlık, halsizlik, başağrısı ve terleme meydana gelir Bulantı, kusma, diyare ve karın ağrısıyla ısı yukselir Bazen kanlı ishal gorulur Nabız hızlanır ve zayıfları 23 gunde oldurur
Akciğer şarbonu
Sporlu toz ve kılların solunması ile olur Ani bir titremeyle 4041 °C’ye yukselen ateşle başlar Şiddetli kusma vardır Nabız zayıflar ve hızlanır 23 gunde oldurur
Tedavi
Karakabarcıkta ilk tedavi şartı yaraya dokunmamaktır Şarbon basilleri 42 °C’nin ustunde ureyemez Bundan faydalanmak icin sıcak uygulama yapılabilir Şarbon tedavisinde penisilinden faydalanılmaktadır Yalnız dozu yuksek olmalıdır 1015 milyon unite penisilin G (Kristalize penisilin) 6 saatlik aralarla damar icine verilmelidir İkinci tercih edilecek ilac tetrasiklin grubu ilaclardan birisi olup, 6 saat arayla 500 mg tavsiye edilmektedir Bununla karakabarcık ve odem şekilleri tedavi edilmekte ve mikrobun yayılması onlenmektedir Hafif hastalarda sulfadiazinden de faydalanılabilir Streptomycin de penisilin ve tetrasiklin kadar olmasa da etkilidir Yukardakiler icinde en iyi tedavi şekli penicillin ve streptomycinin kombine olarak kullanılmasıdır Gunde 1015 milyon unite, penicillin ve gunde 1 gr Streptomycin kombine edilirse tatminkar sonuc alınabilir
Korunma
Şarbon hayvanlardan insanlara gecen bulaşıcı bir hastalıktır Korunma icin oncelikle hayvan hastalığı ortadan kaldırılmalıdır Hasta hayvanlar oldurulur ve cesetleri yakılır veya kirecli cukurlara gomulur Cukurlar derin olmalıdır Yuzeyde olursa şarbon sporları solucan ve boceklerle toprak yuzeyine taşınabilirler Hayvan surulerini şarbon sporları bulaşık olan otlaklardan uzaklaştırmalıdır Buradaki otlar yakılmalıdır Bulaşık ahır artıkları ve gubreler de yakılmalıdır Şarbon sporları insanlara meslek ilgisi dışında yun ve deriden bulaşır Kuşkulu maddeler yakılıp yok edilir Hasta insanlarda kullanılan pansuman maddeleri yakılmalı ve madeni aletler strerilize edilmelidir
Şarbon ya da diğer adıyla antraks, Bacillus anthracis adlı mikrop tarafından meydana getirilen ve bulaşıcı olan, ot ile beslenen hayvanlarda ozellikle sığır, koyun ve beygirlerde ani olarak ortaya cıkan bir hastalıktırVe insanlara da gecebilen bir hastalık
imagessarbonhastaligisarbonhastaligibelirtileri5ad58e9d976db
İnsanlar bu hastalığı hayvanlar veya bunların urunlerinden alır Mikroorganizma insanlara deriden girerse kara cıban denilen karakteristik bolgesel bir cıbanla odem; kan dolaşımına karışması ile de sepsis (kan zehirlenmesi) ve ic organ lezyonları meydana gelir Mikroplu etlerin yenmesi ağır bağırsak hastalıkları yapar Hayvanlarda ise vucut ısısı yukselir, dalak şişer, kan, katran gibi koyu renk alır ve pıhtılaşmaz
Tabi şartlar altında sıcak kanlı hayvanlardan beygir, sığır, koyun ve domuzlar arasında cok yaygın olarak gorulebilir Kanatlı hayvanlar ise inceleme yapmak icin hastalandırılabilirler Genc hayvanlar, ergin ve yaşlılardan hastalığa daha duyarlıdırlar
Aclık, yorgunluk, uzun yolculuk, fazla sıcak ve soğuk, iyi beslenememe, fena bakım, organik bozukluklar, şap hastalığı, ic parazitler ve diğer stress faktorleri hastalığın cıkış ve yayılışında onemli rol oynarlar
Hastalık rutubetli, bataklık ve sıcak bolgelerde diğer bolgelerden daha cok gorulur Onleyici tedbirler alınmazsa buyuk kayıplara yol acar Bacillus anthracis sporları toprakta, sularda ve merada otlar uzerinde 5060 sene canlı kalabilir ve bu yerler infeksiyon kaynağı olarak gorev yaparlar
Olen hayvanların insanlar tarafından veya merada bırakılarak yırtıcı kuşlar ve hayvanlar tarafından parcalanması ve kuşlar, yağmur ve sel sularıyla uzaklara, diğer meralara ve topraklara nakledilmesi buralara bulaşmasına sebep olur Kan emici sinekler de hastalığı yayabilirler
Şarbon insanlar arasında meslek hastalığı şeklinde gorulur Hayvanla meşgul koylulerde, dericilerde rastlanabilir
imagessarbonhastaligisarbonhastaligibelirtileri5ad58e9e99f2b
Hastalık, hayvanlarda sendeleme, solunum gucluğu, ayakta duramama, titreme ve halsizliklere sebep olur Kısa surede oldurur Olen hayvanlarda olumden hemen once ve sonra ağız, burun ve makattan kanlı bir akıntı gelir Vucut ısısı artar Hayvanlarda sut veriminde azalmaya, gebe olanlarda yavru atmaya sebep olur
Basil, insanlarda deriden girerse, ortası siyah, cevresi cerahatli karakabarcık adı verilen cıbanı meydana getirir Olumden 23 saat sonra deri siyah bir renk alır
Hastalık deri şarbonu ve ic organ şarbonu olarak ikiye ayrılır İc organlarda barsak şarbonu ve akciğer şarbonu olur Deride karakabarcık ve kotu odeme sebep olur
Karakabarcık (Habis Cıban)
Derinin acık ve yuzeylerinde meydana gelir Yuz, burun, el ve ayakta cıkar Vucudun kapalı yerlerinde nadirdir Hastalık başlarken bulaşma yerinde kaşınma ve yanma, pire ısırığı gorunumunde kırmızı ufak bir nokta hasıl olur Kabarır, buyur ve irinleşir, ortası cukurlaşır, icindeki sıvı bulanır, kahverengi olur Capı 69 cm’ye ulaşır Hastalığın başlangıcında başağrısı, halsizlik ve iştahsızlık vardır Hastalık sukunet bulunca ısı duşer, yaranın uzerindeki siyah kabuk kosele gibi sertleşir
Habis odem
Derinin bazı bolgelerinde boyun, goğus, ozellikle goz kapaklarında, ağız ici ve dilde meydana gelir Mikrobun girdiği yerde hafif ve ağrısız bir kızarıklık gorulur
Mikrop, ağızda coğalırsa kısa surede boğaza ilerler ve oldurur
Bağırsak şarbonu
Şarbonlu hayvan etini yiyen insanlarda gorulur Kırgınlık, halsizlik, başağrısı ve terleme meydana gelir Bulantı, kusma, diyare ve karın ağrısıyla ısı yukselir Bazen kanlı ishal gorulur Nabız hızlanır ve zayıfları 23 gunde oldurur
Akciğer şarbonu
Sporlu toz ve kılların solunması ile olur Ani bir titremeyle 4041 °C’ye yukselen ateşle başlar Şiddetli kusma vardır Nabız zayıflar ve hızlanır 23 gunde oldurur
Tedavi
Karakabarcıkta ilk tedavi şartı yaraya dokunmamaktır Şarbon basilleri 42 °C’nin ustunde ureyemez Bundan faydalanmak icin sıcak uygulama yapılabilir Şarbon tedavisinde penisilinden faydalanılmaktadır Yalnız dozu yuksek olmalıdır 1015 milyon unite penisilin G (Kristalize penisilin) 6 saatlik aralarla damar icine verilmelidir İkinci tercih edilecek ilac tetrasiklin grubu ilaclardan birisi olup, 6 saat arayla 500 mg tavsiye edilmektedir Bununla karakabarcık ve odem şekilleri tedavi edilmekte ve mikrobun yayılması onlenmektedir Hafif hastalarda sulfadiazinden de faydalanılabilir Streptomycin de penisilin ve tetrasiklin kadar olmasa da etkilidir Yukardakiler icinde en iyi tedavi şekli penicillin ve streptomycinin kombine olarak kullanılmasıdır Gunde 1015 milyon unite, penicillin ve gunde 1 gr Streptomycin kombine edilirse tatminkar sonuc alınabilir
Korunma
Şarbon hayvanlardan insanlara gecen bulaşıcı bir hastalıktır Korunma icin oncelikle hayvan hastalığı ortadan kaldırılmalıdır Hasta hayvanlar oldurulur ve cesetleri yakılır veya kirecli cukurlara gomulur Cukurlar derin olmalıdır Yuzeyde olursa şarbon sporları solucan ve boceklerle toprak yuzeyine taşınabilirler Hayvan surulerini şarbon sporları bulaşık olan otlaklardan uzaklaştırmalıdır Buradaki otlar yakılmalıdır Bulaşık ahır artıkları ve gubreler de yakılmalıdır Şarbon sporları insanlara meslek ilgisi dışında yun ve deriden bulaşır Kuşkulu maddeler yakılıp yok edilir Hasta insanlarda kullanılan pansuman maddeleri yakılmalı ve madeni aletler strerilize edilmelidir