Satranc Oyunu Satranc Nasıl Oynanır Satranc Taşları Hakkında Bilgi
Satranc iki kişi arasında ve kare şeklinde bir satranc tahtası uzerinde oynanır
Satranc tahtası beyaz (acık renk) ve siyah (koyu renk) eşit buyuklukte ve bir beyaz, bir siyah sıralanmış 64 kareden oluşur
Satranc tahtası her oyuncunun sağına beyaz gelecek şekilde konulur Her oyuncunun 16 taşı vardır: Bir Şah, bir Vezir, iki Kale, iki Fil, iki At ve sekiz piyon
Oyunun amacı rakip şahı almak yani mat etmektir Oyuna beyazlar başlar, fakat once taşların nasıl hareket ettiğini gorelim
Taşların Hareketi
Satranc taşlarının her birinin ayrı hareketi vardır Taşların hareket yonleri, gidebilecekleri kareler aşağıda boş satranc tahtasını temsil eden diyağramlarda ayrı ayrı gosterilmiştir
imagessatrancoyunusatrancnasiloynanirsatranctaslarihakkindabilgi5afd2faa1374f
ŞAH, bitişiğindeki karelere gidebilir
KALE, yatay ve dikey olarak ilerler
FİL, capraz hareket eder Filler oyun boyunca aynı renk karelerde
kalırlar
VEZİR, dikey, yatay ve capraz gider
AT, L şeklinde bir hareketle uc kare sıcrama şeklinde gider Taşların uzerinden atlayabilir
PİYON, bulunduğu sutunda ileriye doğru bir kare hareket eder Ancak başlangıc yerlerinde bulunan piyonlar istenirse iki kare ilerletilebilir
Taş Alma
Taş alma, alınan taşın satranc tahtası dışına cıkarılması ve alan taşın onun yerine konulmasıdır Bir taşın gidebileceği karelerde rakip bir taş varsa, onu alabilir Taş alma zorunlu değildir Taşlar, (at haric) kendi taşlarının ve rakip taşların uzerinden atlamazlar
Piyonlar capraz olarak taş alır Dikey olarak ilerlemekte olan piyon onundeki karenin sağ ve solundaki karelerde bulunan taşları alabilir
Gecerken alma, piyonlara ozgu bir taş alma şeklidir Başlangıc yerinde bulunan bir piyon iki hamle ilerletildiğinde rakip piyonun taş alma alanından gecerse, rakip piyon bu piyonu, hemen yapmak şartıyla, alabilir Gecerken alma, diyagramda c ve d sutunlarında gosterilmiştir c sutununda başlangıc yerinde bulunan piyon iki kare ilerletildiğinde d sutununda bulunan beyaz piyon onu alabilir ve ok işareti ile belirtilen kareye gecer Beyaz, hamle sırası kendisine
geldiğinde gecerken alma hakkını kullanmazsa sonraki hamlelerde bunu yapamaz
Piyonun Vezir Olması Son yatık sıraya ulaşan piyon, piyon olarak kalamaz, oyuncu onu kendi renginden şahtan başka bir taşa yukseltir Bu şekilde bir oyuncu birden fazla vezire, ikiden fazla kaleye, ata ya da file sahip olabilir
Rok Rok yapma, şah ile kalelerden bir arasındaki bir harekettir, şahın tek hamlesi olarak kabul edilir ve şoyle yapılır Şah, kalelerden birine doğru iki kare ilerletilir, kale de şahın uzerinden atlatılarak bitişiğindeki kareye konur Rokun amacı, şahı rakip taşların saldırısından uzak bir yere goturmek ve kaleyi oyuna sokmaktır
Rok yapmak, aşağıda sayılan hallerde mumkun değildir:
a) Şah ya da kale ile daha once hamle yapılmışsa,
b) Şahın bulunduğu, gececeği ve gideceği kareler rakip taşların tehdidi altında bulunuyorsa,
c) Şah ile kale arasında bir taş varsa, Bir oyuncu rok yaparken once kaleye dokunursa bu hareket hatalıdır, ancak rok gecerlidir; şah ve kaleye aynı zamanda dokunur ve rokun mumkun olmadığı anlaşılırsa, oyuncu şah ile hamle yapmak zorundadır Bu durumda şahın kurala uygun bir hamlesi yoksa, yapılan hata gecersizdir
Mat
Satrancta amac şahı mat etmektir Şah mat edilince oyun sona erer Rakip şahın bulunduğu kareyi taşlarından biri ile tehdit eden oyuncu rakibini şah! diyerek uyarır Şahı tehdit edilen oyuncu, şahın yerini değiştirmek, tehdit eden taşı almak ya da tehdidi yapan taş ile şah arasında kendi taşlarından birini getirmek zorundadır Kısaca, şah tehdidi yapılacak ilk hamlede etkisiz hale getirilmelidir Bu yapılamadığı takdirde şah mat olur ve oyun biter Kendi şahını şah tehdidinden koruyan bir taş, rakip şahı şah ile tehdit edebilir
Beraberlik Aşağıdaki hallerden birinin meydana gelmesi ile, oyun berabere sonuclanmış sayılır:
1 Hamle sırası kendisinde olan oyuncu, şahı tehdit altında olmadığı halde, kurallara uygun hic bir hamle yapamıyorsa, (Pat durumu)
2 Her iki oyuncu aralarında anlaşmışlarsa,
3 Oyunculardan biri, aynı durumun uc defa tekrarlandığını ileri surmuşse,
4 Oyunculardan biri taş almadan ya da piyon hamlesi yapmadan arka arkaya en az 50 hamle oynandığını kanıtlamışsa, Turnuvalarda zaman sıkışması nedeniyle oyunlarını yazamamış olan bir oyuncu son iki maddeye dayanarak beraberlik isteğinde bulunamaz Tutulan Taş Oynanır Hamle sırası kendisinde olan oyuncu taşlarından birine dokunursa onu oynamak, rakibin taşlarından birine dokunursa onu almak zorundadır Eğer tutulan taş oynanamıyorsa ya da alınamıyorsa, bunun bir sonucu yoktur Oyuncu tuttuğu taşı elinden bırakmadıkca onu herhangi bir kareye koyabilir Taşları duzeltmek amacıyla tutmak isteyen oyuncu rakibine onceden duzeltiyorum diyerek haber vermelidir Oyunların Yazılması Satrancta oyunların nasıl yazıldığını bilmek bazı yararlar sağlar: Turnuvalarda oyunların yazılması zorunludur İlerlemek icin kitap ve dergilerde yayınlanan bilgileri ve oyunları izlemek gerekir Her oyuncu kendi oyunlarını zaman zaman inceleyerek hatalarını oğrenmelidi
Satranc iki kişi arasında ve kare şeklinde bir satranc tahtası uzerinde oynanır
Satranc tahtası beyaz (acık renk) ve siyah (koyu renk) eşit buyuklukte ve bir beyaz, bir siyah sıralanmış 64 kareden oluşur
Satranc tahtası her oyuncunun sağına beyaz gelecek şekilde konulur Her oyuncunun 16 taşı vardır: Bir Şah, bir Vezir, iki Kale, iki Fil, iki At ve sekiz piyon
Oyunun amacı rakip şahı almak yani mat etmektir Oyuna beyazlar başlar, fakat once taşların nasıl hareket ettiğini gorelim
Taşların Hareketi
Satranc taşlarının her birinin ayrı hareketi vardır Taşların hareket yonleri, gidebilecekleri kareler aşağıda boş satranc tahtasını temsil eden diyağramlarda ayrı ayrı gosterilmiştir
imagessatrancoyunusatrancnasiloynanirsatranctaslarihakkindabilgi5afd2faa1374f
ŞAH, bitişiğindeki karelere gidebilir
KALE, yatay ve dikey olarak ilerler
FİL, capraz hareket eder Filler oyun boyunca aynı renk karelerde
kalırlar
VEZİR, dikey, yatay ve capraz gider
AT, L şeklinde bir hareketle uc kare sıcrama şeklinde gider Taşların uzerinden atlayabilir
PİYON, bulunduğu sutunda ileriye doğru bir kare hareket eder Ancak başlangıc yerlerinde bulunan piyonlar istenirse iki kare ilerletilebilir
Taş Alma
Taş alma, alınan taşın satranc tahtası dışına cıkarılması ve alan taşın onun yerine konulmasıdır Bir taşın gidebileceği karelerde rakip bir taş varsa, onu alabilir Taş alma zorunlu değildir Taşlar, (at haric) kendi taşlarının ve rakip taşların uzerinden atlamazlar
Piyonlar capraz olarak taş alır Dikey olarak ilerlemekte olan piyon onundeki karenin sağ ve solundaki karelerde bulunan taşları alabilir
Gecerken alma, piyonlara ozgu bir taş alma şeklidir Başlangıc yerinde bulunan bir piyon iki hamle ilerletildiğinde rakip piyonun taş alma alanından gecerse, rakip piyon bu piyonu, hemen yapmak şartıyla, alabilir Gecerken alma, diyagramda c ve d sutunlarında gosterilmiştir c sutununda başlangıc yerinde bulunan piyon iki kare ilerletildiğinde d sutununda bulunan beyaz piyon onu alabilir ve ok işareti ile belirtilen kareye gecer Beyaz, hamle sırası kendisine
geldiğinde gecerken alma hakkını kullanmazsa sonraki hamlelerde bunu yapamaz
Piyonun Vezir Olması Son yatık sıraya ulaşan piyon, piyon olarak kalamaz, oyuncu onu kendi renginden şahtan başka bir taşa yukseltir Bu şekilde bir oyuncu birden fazla vezire, ikiden fazla kaleye, ata ya da file sahip olabilir
Rok Rok yapma, şah ile kalelerden bir arasındaki bir harekettir, şahın tek hamlesi olarak kabul edilir ve şoyle yapılır Şah, kalelerden birine doğru iki kare ilerletilir, kale de şahın uzerinden atlatılarak bitişiğindeki kareye konur Rokun amacı, şahı rakip taşların saldırısından uzak bir yere goturmek ve kaleyi oyuna sokmaktır
Rok yapmak, aşağıda sayılan hallerde mumkun değildir:
a) Şah ya da kale ile daha once hamle yapılmışsa,
b) Şahın bulunduğu, gececeği ve gideceği kareler rakip taşların tehdidi altında bulunuyorsa,
c) Şah ile kale arasında bir taş varsa, Bir oyuncu rok yaparken once kaleye dokunursa bu hareket hatalıdır, ancak rok gecerlidir; şah ve kaleye aynı zamanda dokunur ve rokun mumkun olmadığı anlaşılırsa, oyuncu şah ile hamle yapmak zorundadır Bu durumda şahın kurala uygun bir hamlesi yoksa, yapılan hata gecersizdir
Mat
Satrancta amac şahı mat etmektir Şah mat edilince oyun sona erer Rakip şahın bulunduğu kareyi taşlarından biri ile tehdit eden oyuncu rakibini şah! diyerek uyarır Şahı tehdit edilen oyuncu, şahın yerini değiştirmek, tehdit eden taşı almak ya da tehdidi yapan taş ile şah arasında kendi taşlarından birini getirmek zorundadır Kısaca, şah tehdidi yapılacak ilk hamlede etkisiz hale getirilmelidir Bu yapılamadığı takdirde şah mat olur ve oyun biter Kendi şahını şah tehdidinden koruyan bir taş, rakip şahı şah ile tehdit edebilir
Beraberlik Aşağıdaki hallerden birinin meydana gelmesi ile, oyun berabere sonuclanmış sayılır:
1 Hamle sırası kendisinde olan oyuncu, şahı tehdit altında olmadığı halde, kurallara uygun hic bir hamle yapamıyorsa, (Pat durumu)
2 Her iki oyuncu aralarında anlaşmışlarsa,
3 Oyunculardan biri, aynı durumun uc defa tekrarlandığını ileri surmuşse,
4 Oyunculardan biri taş almadan ya da piyon hamlesi yapmadan arka arkaya en az 50 hamle oynandığını kanıtlamışsa, Turnuvalarda zaman sıkışması nedeniyle oyunlarını yazamamış olan bir oyuncu son iki maddeye dayanarak beraberlik isteğinde bulunamaz Tutulan Taş Oynanır Hamle sırası kendisinde olan oyuncu taşlarından birine dokunursa onu oynamak, rakibin taşlarından birine dokunursa onu almak zorundadır Eğer tutulan taş oynanamıyorsa ya da alınamıyorsa, bunun bir sonucu yoktur Oyuncu tuttuğu taşı elinden bırakmadıkca onu herhangi bir kareye koyabilir Taşları duzeltmek amacıyla tutmak isteyen oyuncu rakibine onceden duzeltiyorum diyerek haber vermelidir Oyunların Yazılması Satrancta oyunların nasıl yazıldığını bilmek bazı yararlar sağlar: Turnuvalarda oyunların yazılması zorunludur İlerlemek icin kitap ve dergilerde yayınlanan bilgileri ve oyunları izlemek gerekir Her oyuncu kendi oyunlarını zaman zaman inceleyerek hatalarını oğrenmelidi