Serebral Palsi (SP) gelişimini sürdüren beyinde oluşan bir hasara bağlı kalıcı hareket ve postür bozukluğudur. Beyindeki lezyon kas tonusu ve koordinasyonunda sorunlar yaratır, zamanla kas iskelet sisteminde ikincil bozukluklar da gelişir. SP tablosu doğum öncesinde, doğum sırasında veya doğum sonrası erken dönemde oluşan beyin lezyonlarında görülür. Beynin erken gelişim dönemi ilk 18 ay olmakla birlikte 6 yaşa kadar oluşan ve ilerleyici olmayan beyin lezyonları’nın tümü SP olarak tanımlanabilir. Nöromotor kontrol bozukluğu dışında SP’de ayrıca görme, konuşma, yutma ve bilişsel işlev bozuklukları da olabilir. Epidemiyoloji Dünyada ülkelere göre farklılıklar göstermekle birlikte görülme sıklığı ortalama 2-3 /1000 şeklindedir. Türkiye’de yapılan dar kapsamlı çalışmalarda bu rakam 8/1000 olarak bildirilmektedir. SP insidansı ülkelerin gelişmişlik düzeyi ve tıp teknolojisindeki ilerlemelere rağmen son otuz yıida pek azalmamıştır. Bu durum daha önceleri sağ kalım oranı az olan prematür ve düşük doğum ağırlıklı bebeklerin günümüzde yaşatılıyor olmasına bağlanmaktadır.
Sorunlar hafiften ağıra değişiklikler gösterebilir.
Hastalığı tamamen tedavi eden bir yöntem yoktur. Ancak etkilenen hastaların etkilenme derecelerine göre kendi ihtiyaçlarını karşılaması, oturması, yürüyebilmesi, okuluna kendi başına gidebilmesi ve iş sahibi olması amaçlanır.
Serebral Palside Görülebilecek Sorunlar:
Hareket güçlüğü
Spastisite (kaslarda aşırı gerginlik)
Kaslarda güçsüzlük
Denge kusuru
İsten dışı hareketler
Zeka sorunları
Dikkat ve algı bozuklukları
Havale (nöbet)
Görme bozukluğu ve şaşılık
İşitme sorunları
Konuşma güçlüğü
Beslenme bozukluğu ve büyüme geriliği
Bedensel engel (denge ve hareket güçlüğü) Sosyal ve Ruhsal bozukluklar ( Arkadaş edinme, moral bozukluğu, davranış bozuklukları)
ERKEN BELİRTİLER
0-1AY ARASINDA
- Emme bozukluğu, aşırı kusma
- Havaleler.
2. ay
-Adelelerde anormal kasılmalar.
3.ay
-Sırtüstü konulduğunda baş ve topuklar üzerinde yay gibi durma.
4. ay
-Başını tutamama
-Başparmağın avuç içinden çıkarılması ve elin çok sert bir yumruk tutulması
-devamlı şaşılık.
8.ay
-Dönme ve oturma olmayışı
-Baş tutamama
-Otururken bacakların birbirini çaprazlaması
-Tekme atarken iki bacağı birden itme.
10 ay.
- Tutunarak ayağa kalkma becerisi olmayışı
- İsmiyle çağırınca yanıt vermeme
- Ayağa kalkarken bacakları çaprazlama
- Ağızdan fazla salya akıtma.
1 Yaş
- Teşhisin en kolay olduğu devredir.
Kaslarda Güçsüzlük
Hareket güçlüğü ile birlikte hemen her zaman kaslarda güçsüzlük de vardır. Özellikle gövde kasları zayıf olan çocuklar başlarını tutamaz, otururken öne doğru yıkılırrlar. Kol ve bacak kaslarında aşırı gerginliğin yanısıra güçsüzlük ve zayıflık da vardır.
Spastisite
Kaslardaki aşırı gerginlik ve kasılmaya spastisite adı verilir. Spastik çocuk halk arasında bilindiği gibi zeka geriliği olan çocuk değil, kaslarındaki gerginlikten dolayı hareketini kontrol edemeyen çocuktur. Spastisite çocuğun bakımını zorlaştır veya hareketi güçleştirir.
Tedavi Planı:
Tanı konulduğu andan itibaren fizik tedavi başlanmalıdır. Amaç; kas, eklem denge ve koordinasyon gelişimini artırmak, oluşabilecek kontraktürleri engellemektir.
Tedavi de beraberinde olan patolojiler (konvülzyon, görme problemleri, işitme problemleri, beslenme bozukluğu, diş problemleri açısından kontrol ve tedavileri düzenli olarak yapılmalıdır.
Beyin cerrahisi tarafından bazı seçilmiş hastalarda rizotomi yapılarak kaslardaki kasılmaların azaltılmasının sağlanması.
Fizik tedavi tanı konulduğu andan itibaren devamlı aile, fizyoterapist ve çocuk uyumu ile birlikte devam etmelidir.
Ortopedik müdehaleler;
5 yaş dolana kadar
-
Gerekli durumlarda botox uygulaması -
Eğer kemik ve eklem bozukluğu varsa muayene ve röntgen sonuçlarına göre ameliyat yapılabilir.
-
Yumuşak doku gevşetme ameliyatları ( Kas ve tendon uzatmaları) -
Tendon transferleri (eklemi hareket ettiren tendonların başka bir yere transfer edilmesi ile kas dengesinin ayarlanması -
Osteotomiler (kemiklerin istenilen pozisyona getirilebilmesi için kemiğin kesilerek istenilen pozisyonda yeniden tespit edilir) -
Çıkık ameliyatları (kalça ve dirsekte radyus başı çıkığına yönelik ameliyatlar) -
Artrodezler ( eklemlerde ki bozulma ve düzgün kullanamaması nedeni ile sadece etkilenen eklemin sabitlenmesi için yapılan ameliyatlar)
Serebral palsili çocuğun etkilenme durumuna göre, postürünü düzeltmek, bakımını kolaylaştırmak daha iyi hareket kabiliyetini artırmak ve bağımsız hareketini sağlamak ve toplum içinde sosyal ilişkilerini geliştirebilmektir. Bu ancak ekip çalışması ile bir çok branşın ( fizik tedavi, ortopedi, psikoloji, çocuk nörolojisi vs), çocuğun ailesi ve çocuğun kendisininde katılımıyla beraber olmalıdır.