Sanayileşme ve modern teknolojinin gelişmesiyle ortaya cıkan cevre sorunlarından biri de ses kirliliğidir Gurultu de denilen ses kirliliği, istenmeyen ve dinleyene bir anlam ifade etmeyen sesler ya da insanı rahatsız eden duzensiz ve yuksek seslerdir
Ses kirliliğini yaratan onemli etmenler;
Sanayileşme
Plansız kentleşme
Hızlı nufus artışı
Ekonomik yetersizlikler
İnsanlara, gurultu ve gurultunun yaratacağı sonucları konusunda yeterli ve etkili eğitimin verilmemiş olmasıdır
Ses kirliliği, insan uzerinde cok onemli olumsuz etkiler yaratır Bu etkileri aşağıdaki gibi sıralayabiliriz
İşitme sistemine etkileri: Ses kirliliği işitme sistemi uzerinde, gecici ve kalıcı etkiler olmak uzere iki ceşit etki yapar Ses kirliliğinin gecici etkisi, duyma yorulması olarak da bilinen işitme duyarlılığındaki gecici kayıplar şeklinde olur Duyma yorulması duzelmeden tekrar gurultuden etkilenilmesi ve etkileşmenin cok fazla olması durumunda işitme kaybı kalıcı olur
Fizyolojik etkileri: İnsanlarda gorulen stresin onemli bir kaynağı ses kirliliğidir Ani olarak oluşan gurultu insanın kalp atışlarında (nabzında), kan basıncında (tansiyonunda), solunum hızında, metabolizmasında, gorme olayında bozulmalar yaratır Bunların sonucunda uykusuzluk, migren, ulser, kalp krizi gibi olumsuz durumlar ortaya cıkar Ancak en onemli olumsuzluk kulakta yaptığı tahribattır
Psikolojik etkileri: Belirli bir sınırı aşan gurultunun etkisinde kalan kişiler, sinirli, rahatsız ve tedirgin olmaktadır Bu olumsuzluklar, gurultunun etkisi ortadan kalktıktan sonra da surebilmektedir
İş yapabilme yeteneğine etkileri: Ozellikle beklenmeyen zamanlarda ortaya cıkan ses kirliliği, iş veriminin duşmesi, kendini işine verememe ve hareketlerin engellenmesi şeklinde performansı duşurucu etkiler yapar Gurultunun oğrenmeyi ve sağlıklı duşunmeyi de engellediği deneylerle saptanmıştır
Ulkemizde, insanları gurultunun zararlı etkilerinden korumak icin gerekli onlemleri iceren ve cevre yasasına gore hazırlanmış olan Gurultu kontrol yonetmeliğiuygulanmaktadır Ancak yonetmeleğin hedeflerine ulaşabilmesi icin insanların bu konuda eğitilmeleri ve bilinclendirilmeleri gerekir
Ses kirliliğinin saptanmasında ses şiddetini olcmek icin birim olarak desibel (dB) kullanılır İnsan icin 3565 dB sesler normaldir 6590 dB sesler, surekli işitildiğinde zarar verebilecek kadar risklidir 90 dB'in uzerindeki sesler tehlikelidir
Ses kirliliği aşağıdaki uygulamalarla onlenebilir:
Otomobil kullanımını azaltacak onlemler alınmalıdır
Ev ve iş yerlerinde ses gecirmeyen camlar (ısıcam gibi) kullanılmalıdır
Eğlence yerleri vb ortamlarda yuksek sesle muzik calınması engellenmelidir
Gurultu yapan kuruluşlar, şehirlerin dışında kurulmalıdır
Ses kirliliğinin nedenleri
Gurultu kirliliğinin en yaygın bicimlerinden biri, ozellikle motorlu aracların neden olduğu kirliliktir
Dunya capında en yaygın gurultu turu ulaşım sistemlerinden kaynaklanır Motorlu aracların yanısıra ucak ve demiryolu araclarının yarattığı gurultu de onemli bir yer tutar Şehir planlamacılığında yanlışlar yapılması sanayi ve yerleşim alanlarının birbirine bitişmesine neden olabilir ve sonuc olarak sanayi alanının yarattığı gurultu kirliği komşu yerleşim birimlerinde yaşayanların sağlığı uzerinde olumsuz etkiler yaratabilir Gurultu kirliği yaratan diğer etmenler arasında araba alarmları, acil durum sirenleri, ceşitli beyaz eşyalar ile ev aletleri, fabrika makineleri, yapım ve onarım calışmaları, ses cıkaran hayvanlar, ses sistemleri, hoparlorler ve konuşmakta olan insanlar sayılabilir
İnsan sağlığına etkileri
Gurultunun insan sağlığı uzerindeki etkileri hem sağlıksal hem davranışsal yonde ortaya cıkabilir Genel olarak, gurultudiye adlandırılan her turlu ses insan sağlığını fizyolojik ve psikolojik olarak etkiler İstenmeyen bu sesler sinir, saldırganlık, hipertansiyon, yuksek stres, kulak cınlaması ya da kulak uğuldaması, duyma kaybı, uyku bozuklukları gibi pek cok sonuc doğurabilir
Bu sonuclar icinde, stres ve hipertansiyon ciddi sağlık sorunlarına kapı acabilirken, kulak cınlamaları ve uğuldamaları unutkanlığa, ciddi ruhsal bunalımlara ve kimi zaman panik ataklara neden olabilir
Ornek:
Psikolojik dengesizlikler ortaya cıkar
Dikkat dağılır, iş verimi duşer
Sinir sistemi bozulur
Baş ağrısı ve baş donmesi olur
Yuksek sesle konuşma alışkanlığı oluşur
Ses kirliliğini yaratan onemli etmenler;
Sanayileşme
Plansız kentleşme
Hızlı nufus artışı
Ekonomik yetersizlikler
İnsanlara, gurultu ve gurultunun yaratacağı sonucları konusunda yeterli ve etkili eğitimin verilmemiş olmasıdır
Ses kirliliği, insan uzerinde cok onemli olumsuz etkiler yaratır Bu etkileri aşağıdaki gibi sıralayabiliriz
İşitme sistemine etkileri: Ses kirliliği işitme sistemi uzerinde, gecici ve kalıcı etkiler olmak uzere iki ceşit etki yapar Ses kirliliğinin gecici etkisi, duyma yorulması olarak da bilinen işitme duyarlılığındaki gecici kayıplar şeklinde olur Duyma yorulması duzelmeden tekrar gurultuden etkilenilmesi ve etkileşmenin cok fazla olması durumunda işitme kaybı kalıcı olur
Fizyolojik etkileri: İnsanlarda gorulen stresin onemli bir kaynağı ses kirliliğidir Ani olarak oluşan gurultu insanın kalp atışlarında (nabzında), kan basıncında (tansiyonunda), solunum hızında, metabolizmasında, gorme olayında bozulmalar yaratır Bunların sonucunda uykusuzluk, migren, ulser, kalp krizi gibi olumsuz durumlar ortaya cıkar Ancak en onemli olumsuzluk kulakta yaptığı tahribattır
Psikolojik etkileri: Belirli bir sınırı aşan gurultunun etkisinde kalan kişiler, sinirli, rahatsız ve tedirgin olmaktadır Bu olumsuzluklar, gurultunun etkisi ortadan kalktıktan sonra da surebilmektedir
İş yapabilme yeteneğine etkileri: Ozellikle beklenmeyen zamanlarda ortaya cıkan ses kirliliği, iş veriminin duşmesi, kendini işine verememe ve hareketlerin engellenmesi şeklinde performansı duşurucu etkiler yapar Gurultunun oğrenmeyi ve sağlıklı duşunmeyi de engellediği deneylerle saptanmıştır
Ulkemizde, insanları gurultunun zararlı etkilerinden korumak icin gerekli onlemleri iceren ve cevre yasasına gore hazırlanmış olan Gurultu kontrol yonetmeliğiuygulanmaktadır Ancak yonetmeleğin hedeflerine ulaşabilmesi icin insanların bu konuda eğitilmeleri ve bilinclendirilmeleri gerekir
Ses kirliliğinin saptanmasında ses şiddetini olcmek icin birim olarak desibel (dB) kullanılır İnsan icin 3565 dB sesler normaldir 6590 dB sesler, surekli işitildiğinde zarar verebilecek kadar risklidir 90 dB'in uzerindeki sesler tehlikelidir
Ses kirliliği aşağıdaki uygulamalarla onlenebilir:
Otomobil kullanımını azaltacak onlemler alınmalıdır
Ev ve iş yerlerinde ses gecirmeyen camlar (ısıcam gibi) kullanılmalıdır
Eğlence yerleri vb ortamlarda yuksek sesle muzik calınması engellenmelidir
Gurultu yapan kuruluşlar, şehirlerin dışında kurulmalıdır
Ses kirliliğinin nedenleri
Gurultu kirliliğinin en yaygın bicimlerinden biri, ozellikle motorlu aracların neden olduğu kirliliktir
Dunya capında en yaygın gurultu turu ulaşım sistemlerinden kaynaklanır Motorlu aracların yanısıra ucak ve demiryolu araclarının yarattığı gurultu de onemli bir yer tutar Şehir planlamacılığında yanlışlar yapılması sanayi ve yerleşim alanlarının birbirine bitişmesine neden olabilir ve sonuc olarak sanayi alanının yarattığı gurultu kirliği komşu yerleşim birimlerinde yaşayanların sağlığı uzerinde olumsuz etkiler yaratabilir Gurultu kirliği yaratan diğer etmenler arasında araba alarmları, acil durum sirenleri, ceşitli beyaz eşyalar ile ev aletleri, fabrika makineleri, yapım ve onarım calışmaları, ses cıkaran hayvanlar, ses sistemleri, hoparlorler ve konuşmakta olan insanlar sayılabilir
İnsan sağlığına etkileri
Gurultunun insan sağlığı uzerindeki etkileri hem sağlıksal hem davranışsal yonde ortaya cıkabilir Genel olarak, gurultudiye adlandırılan her turlu ses insan sağlığını fizyolojik ve psikolojik olarak etkiler İstenmeyen bu sesler sinir, saldırganlık, hipertansiyon, yuksek stres, kulak cınlaması ya da kulak uğuldaması, duyma kaybı, uyku bozuklukları gibi pek cok sonuc doğurabilir
Bu sonuclar icinde, stres ve hipertansiyon ciddi sağlık sorunlarına kapı acabilirken, kulak cınlamaları ve uğuldamaları unutkanlığa, ciddi ruhsal bunalımlara ve kimi zaman panik ataklara neden olabilir
Ornek:
Psikolojik dengesizlikler ortaya cıkar
Dikkat dağılır, iş verimi duşer
Sinir sistemi bozulur
Baş ağrısı ve baş donmesi olur
Yuksek sesle konuşma alışkanlığı oluşur
