Sesin Kaydı ve Çalınması;
İçinde yaşadığımız yüzyılın başlangıcında, herhangi bir müzik parçasını pianola kâğıdına kaydedip, yeniden çalma olanağı vardı Ama deyimin bugünkü anlamıyla, ses kaydının ve yeniden üretiminin öyküsü, sesli sinemaya, gramfona ve Teyp’e dayanır
Thomas Edison (1847–1931), 1877’de elle kurulan fonografı buldu Araç, ses dalgalarının hava basıncındaki değişimlerini, bir silindirin çevresini saran kalay levha üzerine, mekanik olarak kaydediyordu Söz konusu kayıt, değişik derinlikteki yivlerden oluşmaktaydı Levhanın yerini kısa bir süre sonra sert balmumundan yapılmış silindir aldı 1894’de Charles Pathe (1863–1957) ve kardeşi Emile (1880–1937) Fransa’da bir fonograf fabrikası açtılar
İlk Ses sistemlerinin Gelişimi
1887’de Washington’da yaşayan alman Emile Berliner (1851–1929) bir “gramofon patenti aldı Bu aygıttı, silindir yerine, ses yivlerinin sarmal biçimde açıldığı düz bir disk vardı 1900’e gelindiğinde, iniş çıkışlı kaydın yerini, gramofon iğnesini yanlara doğru titreştiren yivler almıştı İlk kaydın “negatif kalıbından basılarak elde edilen vernikli plakaların ortaya çıkışıyla, Amerika’da viktola olarak bilinen gramofon, büyük ölçüde yaygınlaştır
Önceleri, sesin kaydı ve yeniden çalınması bütünüyle mekanik yöntemlerle gerçekleştiriyordu ve bu yolla elde edilen sesin kalitesi düşüktü 198’da üç elektrotlu lambanın bulunmasıyla, elektriksel olarak kaydetme yolu açıldı ve 1930’larda (dakikada 78 devirle çalışan vernikli plakalarla) oldukça iyi kalitede müzik, elektronik olarak yeniden üretilebiliyordu
1948’de Amerikan Columbia Şirketi, vinil plastikten “kırılmaz plak yapmayı başarıyla gerçekleştirdi Çok geçmenden 33,5 devirli yüksek kaliteli plaklar yaygınlaştı Bunlar küçük yivliydi ve 25–30 dakika çalıyordu 1958’lerde stereo plaklar ortaya çıktı Bu plaklarda tek bir yivin içinde, ayrı ayrı iki eş ses çizgisi vardı (her ses çizgisi dinleyenin sağ ya da sol kulağıyla algılayacağı biçimdeydi) Böylece ses kaydında o zamana kadar bilinmeyen bir müzik kalitesi sağlandı
1920’lerde sessiz filmler geliştirilmiş ve eşzamanlı ses sistemleriyle donatılmıştı İlk sesli filmler yaygınlaşmış olan vernikli plakaların bir uyarlamasını kullanıyordu En başarılı sistem, film makinesine mekanik olarak bağlanmış motorla, 33,5 devirde çalışan 40 sm’lik bir plaktan oluşuyordu 1930 yılına gelindiğinde mühendisler, sesi, filmin bir kenarına yoğunluğu ya da genişliği değişen saydam bir çizgi biçiminde, optik olarak kaydeden çok daha iyi bir sistem geliştirdiler İnce bir ışık ışını, hareket halindeki çizginin içinden geçirilerek bir fotoselin üstüne düşürüldü ve değişken elektrik çıkışı büyütülüp hoparlörle verildi
Sesin Magnetik Kaydı,
Ses dalgalarının değişen basıncını, kesintisiz bir çelik telin üzerindeki mağnetik kuvvete dönüştürme düşüncesi, 1920’lerde geliştirildi Aynı programları değişik bölgelerine ulaştırabilmek için, İngiliz yayın kurumu (BBC) 1931’de geliştirilmiş bir araç kurdu Bu araçta, 20 dakikaya kadar olan programları kaydetmek ve sonra çalmak için, saniyede 1,5 m hızla çalışan 6 mm enindeki çelik bir banttan yararlanılıyordu
1929’da fritz Pfleumer, esnek ve yalıtmış olan magnetik kaplamalı bir kaydedici bant patenti aldı Alman AEG Firması bu buluşu geliştirdi ve 1935’de, Berlin’de mağnetofon’u sergiledi Bu aygıt ilk modern teyp idi Mediroksit kaplamalı 0,5 smlik plastik tabanlı bant kullanan, iki makaralı teybin geliştirilmesi ancak II Dünya savaşından sonra gerçekleşebildi Bant, değişik hızlarda dönerek, yüksek hızlarda sesin daha doğru (fidelity) alınmasını sağlıyordu
Evlerde kullanılan teyplerde en yaygın hızlar 4,8 smsn, 9,5 sm’sn ve 19 smsn’dir Stero kayıt için, iki mikrofon kullanarak iki stereo kayıt yapılmasını olanaklı kılar: birinci ve üçüncü kanallarda bir yönde, ikinci ve dördüncü kanallarda ters yönde
Kartuş ve Kaset;
İki makaralı bir teybin başlıca sakıncaları, sarma sırasında şeridin zedelenmesi ve sararak saklanmasının kullanışsızlığıdır Teyp kartuşu ve kaset, bu sakıncaların önlemi olarak yapılmıştır Kartuşta, kesintisiz bandın gevşek olarak sarıldığı tek makara vardır Bant ortadan belirli bir açıyla çıkar, silindirler tarafından aygıtın kafasına dokunduğu (evdeki kayıtlar için tasarlanmamıştır) girişe yöneltilir ve sonra gene makaranın dış kısmına döner,
Kasetli teyp’te iki makaralı teyp gibi, iki bobin vardır Ancak bunlar çok daha küçüktür Kaset, kayıt, yeniden otomatik sarma ve çalma işlemleri için uygundur Bant sadece 3,8 mm genişliğindedir ve 4,88 smsn hızla döner 60, 90, 120 dakikalık çalış süreli bant, plastik koruyucu kaset içindedir Bant, aygıta sarılmadan kolayca yerleştirilir Son derece dar olan banda, alçak hızda dört ayrı kanalın kaydedilmesi sonucu ortaya çıkan ve “teyp ıslığı adı verilen yüksek frekanslı gürültüler, kaset kaydının kalitesini bozabilir Ama bu, hem kayıt, hem çalma işlemlerinde bir elektronik gürültü azaltıcı devre kullanılarak tümüyle giderilebilir
İçinde yaşadığımız yüzyılın başlangıcında, herhangi bir müzik parçasını pianola kâğıdına kaydedip, yeniden çalma olanağı vardı Ama deyimin bugünkü anlamıyla, ses kaydının ve yeniden üretiminin öyküsü, sesli sinemaya, gramfona ve Teyp’e dayanır
Thomas Edison (1847–1931), 1877’de elle kurulan fonografı buldu Araç, ses dalgalarının hava basıncındaki değişimlerini, bir silindirin çevresini saran kalay levha üzerine, mekanik olarak kaydediyordu Söz konusu kayıt, değişik derinlikteki yivlerden oluşmaktaydı Levhanın yerini kısa bir süre sonra sert balmumundan yapılmış silindir aldı 1894’de Charles Pathe (1863–1957) ve kardeşi Emile (1880–1937) Fransa’da bir fonograf fabrikası açtılar
İlk Ses sistemlerinin Gelişimi
1887’de Washington’da yaşayan alman Emile Berliner (1851–1929) bir “gramofon patenti aldı Bu aygıttı, silindir yerine, ses yivlerinin sarmal biçimde açıldığı düz bir disk vardı 1900’e gelindiğinde, iniş çıkışlı kaydın yerini, gramofon iğnesini yanlara doğru titreştiren yivler almıştı İlk kaydın “negatif kalıbından basılarak elde edilen vernikli plakaların ortaya çıkışıyla, Amerika’da viktola olarak bilinen gramofon, büyük ölçüde yaygınlaştır
Önceleri, sesin kaydı ve yeniden çalınması bütünüyle mekanik yöntemlerle gerçekleştiriyordu ve bu yolla elde edilen sesin kalitesi düşüktü 198’da üç elektrotlu lambanın bulunmasıyla, elektriksel olarak kaydetme yolu açıldı ve 1930’larda (dakikada 78 devirle çalışan vernikli plakalarla) oldukça iyi kalitede müzik, elektronik olarak yeniden üretilebiliyordu
1948’de Amerikan Columbia Şirketi, vinil plastikten “kırılmaz plak yapmayı başarıyla gerçekleştirdi Çok geçmenden 33,5 devirli yüksek kaliteli plaklar yaygınlaştı Bunlar küçük yivliydi ve 25–30 dakika çalıyordu 1958’lerde stereo plaklar ortaya çıktı Bu plaklarda tek bir yivin içinde, ayrı ayrı iki eş ses çizgisi vardı (her ses çizgisi dinleyenin sağ ya da sol kulağıyla algılayacağı biçimdeydi) Böylece ses kaydında o zamana kadar bilinmeyen bir müzik kalitesi sağlandı
1920’lerde sessiz filmler geliştirilmiş ve eşzamanlı ses sistemleriyle donatılmıştı İlk sesli filmler yaygınlaşmış olan vernikli plakaların bir uyarlamasını kullanıyordu En başarılı sistem, film makinesine mekanik olarak bağlanmış motorla, 33,5 devirde çalışan 40 sm’lik bir plaktan oluşuyordu 1930 yılına gelindiğinde mühendisler, sesi, filmin bir kenarına yoğunluğu ya da genişliği değişen saydam bir çizgi biçiminde, optik olarak kaydeden çok daha iyi bir sistem geliştirdiler İnce bir ışık ışını, hareket halindeki çizginin içinden geçirilerek bir fotoselin üstüne düşürüldü ve değişken elektrik çıkışı büyütülüp hoparlörle verildi
Sesin Magnetik Kaydı,
Ses dalgalarının değişen basıncını, kesintisiz bir çelik telin üzerindeki mağnetik kuvvete dönüştürme düşüncesi, 1920’lerde geliştirildi Aynı programları değişik bölgelerine ulaştırabilmek için, İngiliz yayın kurumu (BBC) 1931’de geliştirilmiş bir araç kurdu Bu araçta, 20 dakikaya kadar olan programları kaydetmek ve sonra çalmak için, saniyede 1,5 m hızla çalışan 6 mm enindeki çelik bir banttan yararlanılıyordu
1929’da fritz Pfleumer, esnek ve yalıtmış olan magnetik kaplamalı bir kaydedici bant patenti aldı Alman AEG Firması bu buluşu geliştirdi ve 1935’de, Berlin’de mağnetofon’u sergiledi Bu aygıt ilk modern teyp idi Mediroksit kaplamalı 0,5 smlik plastik tabanlı bant kullanan, iki makaralı teybin geliştirilmesi ancak II Dünya savaşından sonra gerçekleşebildi Bant, değişik hızlarda dönerek, yüksek hızlarda sesin daha doğru (fidelity) alınmasını sağlıyordu
Evlerde kullanılan teyplerde en yaygın hızlar 4,8 smsn, 9,5 sm’sn ve 19 smsn’dir Stero kayıt için, iki mikrofon kullanarak iki stereo kayıt yapılmasını olanaklı kılar: birinci ve üçüncü kanallarda bir yönde, ikinci ve dördüncü kanallarda ters yönde
Kartuş ve Kaset;
İki makaralı bir teybin başlıca sakıncaları, sarma sırasında şeridin zedelenmesi ve sararak saklanmasının kullanışsızlığıdır Teyp kartuşu ve kaset, bu sakıncaların önlemi olarak yapılmıştır Kartuşta, kesintisiz bandın gevşek olarak sarıldığı tek makara vardır Bant ortadan belirli bir açıyla çıkar, silindirler tarafından aygıtın kafasına dokunduğu (evdeki kayıtlar için tasarlanmamıştır) girişe yöneltilir ve sonra gene makaranın dış kısmına döner,
Kasetli teyp’te iki makaralı teyp gibi, iki bobin vardır Ancak bunlar çok daha küçüktür Kaset, kayıt, yeniden otomatik sarma ve çalma işlemleri için uygundur Bant sadece 3,8 mm genişliğindedir ve 4,88 smsn hızla döner 60, 90, 120 dakikalık çalış süreli bant, plastik koruyucu kaset içindedir Bant, aygıta sarılmadan kolayca yerleştirilir Son derece dar olan banda, alçak hızda dört ayrı kanalın kaydedilmesi sonucu ortaya çıkan ve “teyp ıslığı adı verilen yüksek frekanslı gürültüler, kaset kaydının kalitesini bozabilir Ama bu, hem kayıt, hem çalma işlemlerinde bir elektronik gürültü azaltıcı devre kullanılarak tümüyle giderilebilir