İstanbul'da Süleymancılar'a ilişkin öğrenci yurdunda yaşanan şiddet olayının akabinde gözler bir defa daha tarikat ve cemaat yurtlarına çevrildi. Sayıları artık binlerle söz edilen bu yurtlardan belirli aralıklarla şiddet, istismar ve intihar üzere sarsıcı haberler geliyor. Son birkaç yılda buralardan gelen ve unutulmaması gereken birtakım olayları derledik.
Sosyal medyada yayılan manzaralarla birlikte Türkiye'deki tarikat ve cemaat yurtları gerçeği bir kere daha kamuoyunun gündemine geldi.
Süleymancılar'ın yurdunda kalan 7 çocuğun bir eğitmen tarafından zalimce darp edilmesi reaksiyonlara neden oldu. Gözaltına alınan eğitmen 'Pişmanım' demesine karşın tutuklanarak cezaevine gönderildi.
O imajlar
Tarikat ve cemaatlerin altın çağı
Fotoğraf: DHA
Daha çok kırsal alanlarda ve sıkıntı ekonomik koşullar altında yaşayan ailelerin çocuklarının kaldığı bu yurtlardan ülke genelinde kaç tane olduğu tam olarak bilinmiyor.
Basına yansıyan haberlere göre bu yapılanmaların kayıtlı yurt sayısı son beş yılda yüzde 93 artarak 3 bin 331'e ulaşmış durumda. Kayıtlı olanların dışında kaçak olarak faaliyet yürüten yurtların da bulunduğu tekrar basına yansıyan birtakım haberlerden anlaşılıyor. Bunların sayısının ise bini aştığı varsayım ediliyor.
AKP iktidarının ortaya çıkan bu tablodan rahatsızlık duyduğunu gösteren en ufak bir emare bulunmuyor. Aksine 'dindar nesil' yetiştirme dileği nedeniyle bu yapılanmalara her türlü dayanağın verildiği herkesin bildiği bir gerçeğe dönüşmüş durumda.
Tüm tenkitlere rağmen Milli Eğitim de birebir hedef doğrultusunda din merkezli bir çizgiye gerçek çekiliyor.
"1 milyon çocuk tarikatların elinde"
Fotoğraf: AA / Arşiv
İktidarın tam manasıyla hür bıraktığı tarikat ve cemaatler, tahminen de tekke ve zaviyelerin kapatıldığı 1925 yılından bu yana en güçlü devirlerini yaşıyor.
Eğitim siyaseti uzmanı Prof. Dr. Esergül Balcı’nın 2018’de hazırladığı bir rapora nazaran, Türkiye'de aktif 30 tarikat ve cemaat ve onlara bağlı 400 kol bulunuyor. Bunlarla organik bağı olan vatandaşların sayısı ise 2,6 milyona ulaşıyor.
Balcı, o devirde Sözcü gazetesine verdiği bir röportajda 'Türkiye'de 1 milyon öğrenci tarikatların elinde; aileler, fakirlikten çocuklarını cemaatlere teslim ediyor' ifadelerini kullanıyordu.
Taşradaki durumun kentlerden daha da vahim olduğunu belirten Balcı ayrıyeten, 'Devlet eğitimden kademe kademe çekilmiş. Kimi bölgelerde okullar kapatılmış. Yoksulluk ve sahipsizlik nedeniyle aileler çocuklarını tarikatlara teslim etmiş durumda. Yarın bu çocukların hangi emel için, nasıl kullanılacağı meçhul. Her türlü istismara açıklar. Bu durum terör kadar önemli bir ulusal güvenlik problemidir.” diyordu.
Laik ve demokratik rejim için oluşturduğu tehdit nedeniyle tartışılan tarikatlar, cinsel istismar, şiddet ve intihar gibi trajik olaylarla da ülke gündeminden düşmüyor.
Hafızaları tazelemek ismine yakın geçmişte hangi olaylara tanıklık ettik birlikte bakalım.
Mart 2016: Ensar Vakfı skandalı
Fotoğraf: AA / Arşiv
2016'nın başlarında patlak veren Ensar Vakfı'ndaki istismar skandalı, olayın boyutları ve iktidardan isimlerin de vakfın idare kademesinde bulunmasından dolayı büyük ses getirdi.
Karaman’da bir ilkokulda sınıf öğretmeni olan Muharrem Büyüktürk'ün 2012-2015 yılları arasında Ensar Vakfı ile KAİMDER yurtlarında yaşları 8 ila 10 ortasında değişen 45 öğrenciye cinsel istismarda bulunduğu tarafında haberler çıktı.
Olay, bir çocuğun okula gitmek istemeyişi üzerine ablasının psikiyatriste götürmesi, çocuğun kendisine hayvan pornoları izletildiğini söylemesi ve psikiyatristin savcıyı araması üzerine duyuldu. Cinsel istismara maruz kalan çocuklar tabirlerinde Büyüktürk'ün kendilerini dövdüğünü, tehdit ettiğini, korktukları için direnemediklerini ve utandıkları için yaşadıklarını kimseye anlatamadıklarını söylemişti.
Yapılan yargılama sonucunda Büyüktürk, 10 çocuğa cinsel istismarda bulunduğu için 508 yıl 3 ay mahpus cezasına çarptırılmıştı.
Devrin Aile ve Toplumsal Siyasetler Bakanı Sema Ramazanoğlu'nun vakfı savunmak için söylediği kelamlar de reaksiyonlara yol açmıştı: "Buna bir sefer rastlanmış olması hizmetleri ile ön plana çıkmış bir kurumumuzu karalamak için münasebet olamaz"
Temmuz 2016: Kuran kursunda 4 çocuğa cinsel istismar
Fotoğraf: Serra Akcan / csgorselarsiv.org
Kahramanmaraş vilayet merkezindeki 'Hamidiye Yaz Kuran Kursu Toplumsal Tesisi'nde sigortasız olarak çalıştırılan bir öğretmenin, kursa kayıtlı 4 çocuğa cinsel istismarda bulunduğu ortaya çıktı.
10 yaşındaki B.Z isimli erkek çocuğunun yaşadıklarını arkadaşına ve ailesine anlatması ile ortaya çıkan skandalın akabinde kurs öğretmeni yakalandı.
B.Z.'nin maruz kaldığı istismar tabip raporu ile kanıtlanırken toplamda 4 çocuğa cinsel istismarda bulunduğu belirlenen öğretmen tutuklanarak cezaevine gönderildi.
Kasım 2016: Aladağ'daki yurt faciası
Fotoğraf: AA
Türkiye, Ensar Vakfı skandalının şokunu atlatamamışken bu sefer de Adana Aladağ'dan gelen haberle sarsıldı.
Bu kere Süleymancılar'a ilişkin bir kız yurdunda çıkan yangın sonucu 10 öğrenci, yurt yetkilisinin 6 yaşındaki kızı ve bir eğitmen olmak üzere 12 kişi yaşamını yitirmişti.
Yurdun yangın merdivenlerinin kilitli olduğu olduğu ortaya çıkmıştı.
Yangınla ilgili dernek lideri ve yurt müdürünün de ortalarında bulunduğu 18 sanıktan 12’si, 7 ay 15 gün ile 12 yıl 2 ay 20 gün ortasında değişen mahpus cezalarına çarptırılmıştı.
Aralık 2017: Paklık görevlisinden 7 öğrenciye cinsel istismar
Fotoğraf: DHA
Aladağ faciasından bir yıl sonra yeniden Süleymancılar'a ilişkin bir yurt istismar skandalıyla gündemdeydi.
İzmir Dikili'de Miyase Çocuk Yurdu'nda kalan ve yaşları 9 ile 12 ortasında değişen 7 erkek öğrenci paklık görevlisi Ömer Faruk E. tarafından cinsel istismara uğradı. Olayında akabinde yurt mühürlenirken evraka jet süratiyle zımnilik kararı getirildi.
Ömer Faruk E., geçtiğimiz yıl 53 yıl 1 ay 15 gün mahpus cezasına mahkûm edildi.
Ağustos 2018: Cemaatin gizlemeye çalıştığı ölüm
Fotoğraf: DHA
Antalya’nın Alanya ilçesinde Süleymancılar'a ait yurtta kalan 14 yaşındaki İsmail Kerem Topal, yurtta kalan M.E.U. isimli çocukla arbede ettikten sonra istikrarını kaybederek merdivenlerden yuvarlandı. Başını beton yere çarpan Topal, ağır yaralandı. Tedaviye alınan Topal 5 gün sonra ömrünü yitirdi.
Yurt yöneticileri aileye yalnızca çocuğun merdivenlerden düştüğü 17 saniyelik kamera kaydını verdi.
Olayla ilgili başlatılan soruşturma kapsamında ulaşılan kamera kayıtlarında Topal’ın, M.E.U. tarafından darp edildiği anlar saniye saniye kaydedildi.
Aralık 2019: İstismar, çocuğun hazırladığı intihar notuyla ortaya çıktı
Fotoğraf: DHA
Denizli’de Süleymancılar'a ait yurtta kalan 12 yaşındaki erkek öğrenci, bir belletmenin tekraren cinsel istismarına uğradı, yurt müdürü olayın üstünü kapatmaya çalıştı.
Yaşananlar, çocuğun hazırladığı intihar notunun bulunmasıyla ortaya çıktı.
Aralık 2021: Mehmet Sami Tuğrul'un kan donduran ölümü
Fotoğraf: DHA
2021'in son günlerinde tüm ülkeyi derinden sarsan bir olay yaşandı.
Antalya Kepez'de Antalya İlim ve Kültür Derneği adındaki dini derneğin öğrenci yurdunda aşçı olarak çalışan İhsan Güney, Akdeniz Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Kısmı öğrencisi Mehmet Sami Tuğrul'u yurdun yemekhanesinde vahşice katletti.
Katilin şizofren olduğu tez edilirken olayla ilgili 'gizlilik ve yayın yasağı' kararı verilmişti.
Temmuz 2021: Kuran kursunda kapıya asılı halde bulunan Mehmet Halit
Fotoğraf: Gazete Duvar
2021'in temmuz ve aralık aylarında ülke gündemine gelen iki olay, direkt tarikatlarla kontaklı olmasa da kamuoyunda yankı uyandırdığı için bu derlemede yer aldı.
Bunlardan birincisi Muş'taki Karşıyaka Kuran Kursu'nda kemeriyle tuvalet kapısının koluna asılmış bir halde bulunan 12 yaşındaki Mehmet Halit Yavuz isimli bir çocuğun haberiydi.
İntihar olarak duyurulan kuşkulu vefatla ilgili soruşturmaya saklılık kararı getirildi.
Yavuz’un vefatından sonra yalnızca bir kişi kursun hocalarından M.Ç. gözaltına alınmıştı.
Eylül 2021: Nakşibendi kursundaki istismar, yardım çığlığıyla ortaya çıktı
Fotoğraf: AA / Arşiv
Kahramanmaraş’ın Türkoğlu ilçesindeki Arınç Kuran Kursu’nda Ruhullah Çelik adındaki kurs hocasının birden fazla çocuğu istismar ettiği ortaya çıktı.
Skandal, 11 yaşındaki B.T.’nin Şubat 2020’de babasını arayarak yaşadıklarını anlatmasıyla duyuldu.
Cumhuriyet müellifi Barış Pehlivan'ın aktardığı ayrıntılara göre Nakşibendi tarikatına bağlı bu kursta yaşananlarla ilgili savcılık da devreye girdi. Ruhullah Çelik tutuklandı.
İstismara uğrayan çocukların yaşadıkları savcılık tabirlerine yansıdı.
Aralık 2021: Kuran kursunda istismar edilen 7 çocuk ve sonuçsuz kalan soruşturmalar
Fotoğraf: AA / Arşiv
Tarikatlarla direkt kontaklı olmayan öteki olay ise Erzurum’da Diyanet İşleri Başkanlığına bağlı Hacı Bahattin Evgi yatılı Kuran kursunda 7 çocuğun istismar edilmesiydi.
Çocukları istismar eden 22 yaşındaki belletmen H.A, Yozgat'ta yakalandı. Yetkililerin duyulmaması için büyük gayret sarf ettiği olay sonrası hiçbir sorumlu hakkında yanlışsız düzgün süreç yapılmaması da yansılara neden oldu.
Ocak 2022: Maruz kaldığı baskılar yüzünden canına kıyan Enes Kara
Fotoğraf: Twitter
Elazığ Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi 2. sınıf öğrencisi Enes Kara'nın kaldığı Nur Cemaati'ne bağlı yurtta ömrüne son vermesi Türkiye'de şok tesiri yarattı.
Kara, intiharından evvel maruz kaldığı baskılar ve yaşadığı telaşları anlattığı bir görüntüyü toplumsal medyadan paylaştı.
Baba Mehmet Kara ise oğlunun Işık Cemaati'ne ilişkin yurtta kalmasını kendisinin istediğini belirterek 'Ben bu cemaatin 25 yıldır içindeyim. Kaldığı yerde hiçbir sorun yoktu' dedi. Babanın bu kelamları de kamuoyunda reaksiyon çekti.
Ocak 2022: İstismar edip "Şeytana uydum, tövbe ettim" diyen 'hoca'
Fotoğraf: SoL
Ordu Fatsa’da bulunan ve yine Süleymancılar'a ilişkin olan Özel Madenler Erkek Öğrenci Yurdu'nda 12 yaşındaki bir çocuk, kurs hocası Yusuf K. tarafından cinsel istismara uğradı.
Çocuğun ailesiyle görüşen ve kabahatini itiraf eden kurs hocası Yusuf K., 'Şeytana uydum. Dün gece tövbe ettim. Secdeye kapandım' dedi.
Açılan dava sonunda Yusuf K.'ya iki farklı hatadan 48 yıl mahpus cezası verildi.