Hünnaplar, bilimsel ismi Ziziphus jujuba olan ve Çin hurması olarak da bilinen, yaklaşık 3-4 metre yüksekliğinde, lakin tipine nazaran 15 metreye kadar ulaşabilen bir çalı olan hünnap bitkisinin meyveleridir.
Bu meyveler, küçük ve oval formu, ince ve pürüzsüz kabuğu, kırmızı-kahverengi rengi ve sivri çekirdeği ile ve tıpkı vakitte kurutulduklarında şekerli tatlarıyla hurmayı çok andırır. Taze toplanmış meyve elmanınkine misal tatlı ve ekşi bir tada sahiptir.
Hünnap bitkisi sıcak, kuru iklimleri ve güneş ışığını tam almayı tercih eder. Bu gür çalı ekseriyetle süs gayeli yetiştirilir, yapraklar oval ve tırtıklıdır, parlak yeşil renktedir ve kısımlarında küçük dikenler vardır. Küçük ve sarı çiçekler 2-4 cm genişliğinde salkımlarda toplanır. Çiçeklenme ilkbaharda, mayıs ayında, meyveler ise sonbaharda hasat edilir. Geç olgunlaşması sayesinde, bu bitki parazit ve hastalık akınlarına karşı çok dirençlidir ve bu nedenle organik ekime çok uygundur.
Bitkinin kimi kısımları bitkisel ilaçlarda kullanılmaktadır. Meyveler taze olarak yahut kurutulduktan sonra yenebilir. Kurutma süreci bu meyvenin beslenme özelliklerini değiştirir.
Hünnap meyvesinin besin değerleri
Hünnaplar, hurma ve incir üzere çok şekerli meyvelerdir, fakat birebir vakitte pektinler, tanenler, vitaminler ve mineraller içerirler.
100 gr taze hünnap yaklaşık 80 kalori içerir. İçerdiği besinler şu formdadır:
- 20 gr karbonhidrat
- 1 gr protein
- A vitamini,
- B vitaminleri (B1, B2 ve B6 vitaminleri gibi),
- C vitamini,
- Demir,
- Kalsiyum,
- Manganez,
- Potasyum,
- Fosfor.
Ancak kurutulduklarında besin kıymetleri kıymetli ölçüde değişir. 100 gr kurutulmuş hünnap yaklaşık 287 kalori içerir. Karbonhidrat içeriği 74 grama çıkarken, protein içeriği ise 4 grama ulaşır.
Kalori ve şekerlerdeki artış kıymetli olmasına karşın, hünnapların kurutulduğunda yahut pişirildiğinde yararlı tesirlerinin arttığı bilinmektedir.
Hünnaplar, eksiksiz antioksidan özelliklere sahip, hücreleri oksidatif gerilimden koruyan, bağışıklık ve hudut sistemini destekleyen, kolajen oluşumuna katılan ve besin demirinin emilimini destekleyen bir molekül olan C vitamini açısından bilhassa zengindir.
Hünnaplar âlâ bir fosfor kaynağıdır, kalsiyum ile birlikte sağlıklı dişlerin, kemiklerin ve hücrelerin yapısında ve korunmasında rol oynayan temel bir elementtir.
Hünnapta en bol bulunan vitaminler ortasında sindirim sıhhatinde, kalp ve damar ve dermatolojik hastalıkların azaltılmasında rol oynayan bir mikro element olan niasin (B3 vitamini) de bulunur.
Sağlığa faydaları
Hünnapların özellikleri eski vakitlerden beri bilinmektedir. Çin ve Hindistan'da binlerce yıldır tıbbi maksatlar için bilinmekte ve yetiştirilmektedir. Klâsik Çin tıbbına nazaran, bu meyveler yüzyıllardır çeşitli rahatsızlıkların tedavisinde ve genel olarak sıhhati geliştirmek için kullanılmıştır.
Detoks edici
Saponinler ve alkaloidlerin varlığı sayesinde hünnaplar, kanın temizlenmesi ve bedende biriken ziyanlı toksinlerin atılmasına direkt yardımcı olur. Bu da bağışıklık ve lenfatik sistemler üzerindeki baskının azalmasını sağlar.
Güçlü antioksidan etki
Hünnaplar eksiksiz bir antioksidan kaynağıdır. Bu meyveleri özgür radikallerin tesirine karşı uğraşta harika yardımcı yapan C vitamini, flavonoidler, polisakkaritler ve triterpen asitleri içerirler.
Araştırmalar, hünnap polisakkaritlerinin, yani antioksidan özelliklere sahip şekerlerin, birçok rahatsızlığın temelindeki durum olan hür radikallerin oluşumunu durdurabildiğini, ziyanlı hücreleri etkisiz hale getirdiğini ve iltihabı azaltabildiğini göstermektedir.
Bağırsak sıhhatini artırır
İyi antioksidan gücüne ek olarak bu küçük meyveler bağırsak sıhhatini da dayanaklar. Bu yararı temel olarak faydalı sindirim tesirleri ile bilinen yüksek lif varlığından kaynaklanır.
Lifler bağırsaklar için düzgündür zira dışkıyı yumuşatmaya ve hacmini artırmaya yardımcı olur, yiyeceklerin bağırsakta hareketini ve tahliyesini kolaylaştırır. İshal durumunda da yardımcı olurlar.
Ek olarak, hünnap özleri mide ve bağırsakların astarını güçlendirmeye yardımcı olarak bağırsaklarda bulunabilecek ülser, lezyon ve ziyanlı bakterilerden kaynaklanan hasar riskini azaltır.
Sindirimi iyileştirir
Hünnapların en yeterli bilinen özelliklerinden biri besinlerin emilimini güzelleştirmede ve besinlerin hareketine yardımcı olmada kıymetli bir rol oynayan liflerin, saponinlerin ve triterpenoidlerin varlığı ile ortaya çıkan bir özellik olan sindirim süreçlerinin güzelleştirilmesini sağlamasıdır.
Hünnap tüketimi kabızlık, kramplar, mide şişkinliği ve çok gazın önlenmesinde yararlıdır.
Uyku-uyanıklık ritmini geliştirirler
Hünnaplar ayrıyeten uyku kalitesini uygunlaştırmak ve korkuyu azaltmak için kullanılır. Uykusuzluk yahut huzursuzluk çeken bireyler, bu meyvenin içinde bulunan bedeni ve zihni rahatlatabilen organik bileşiklerin sakinleştirici özelliği sayesinde, uykusuzluk için harika bir deva olan hünnap suyunu tüketebilir.
Kemik sıhhatini iyileştirir
Kalsiyum, fosfor ve demirin varlığı sayesinde hünnapların nizamlı tüketimi daha uygun kemik sıhhati verir.
Kanseri önleyebilir
Hünnap tüketimi ile kanser gelişimi ortasındaki sistemler ve ilgiler hala araştırılıyor olsa da, çeşitli çalışmaların sonuçları bu meyvelerde bulunan biyoaktif bileşiklerin, özgür radikallerin aktivitesinin azaltılması ve kanser hücrelerinin yayılması ortasında bir bağ olduğunu göstermektedir.
Stres giderici
Hünnap çayının sıcak, sakinleştirici ve rahatlatıcı bir tesiri vardır. Anksiyete ve depresyon durumlarını hafifletebilir. Ayrıyeten yatıştırıcı bir tesire de sahiptir ve uykusuzluk, asteni ve sonluluk durumlarında yardımcı olur.
Günde kaç hünnap yenir?
Hünnaplar meyve kategorisine girer ve bu nedenle bir porsiyon yaklaşık 150 gramdır. Bir porsiyon hünnap bir avuç meyveye karşılık gelir. Mevsimindeyken, öbür mevsim meyveleriyle dönüşümlü olarak günde bir yahut iki porsiyon hünnap tüketmek mümkündür.
Taze hünnaplar ağustos sonu ile kasım ortasındaki devirde piyasada bulunur ve bu nedenle tipik sonbahar meyveleridir. Olgun meyveler oda sıcaklığında 3-4 gün ve buzdolabında birkaç hafta saklanabilir. Kuru hünnaplar ise birkaç ay boyunca hava geçirmez kaplarda saklanabilir.
Açlık hissini kırmak için orta öğün olarak tüketebilir. Hurmalara çok benzeri bir formda kek ve mesken imali ekmek üzere tanımlara eklenebilir. Hünnaplardan enfes reçeller elde etmek mümkündür ve ayrıyeten bu meyveleri şeker yerine tatlandırıcı olarak kullanabilirsiniz.
Bu meyve ile bir çay yapmak da mümkündür. Hünnapların demlenmesi, bir avuç çekirdeksiz meyve kaynar suya atılarak hazırlanır, 2 yahut 3 dakika kaynatılır, akabinde ocak kapatılır ve içilmeden evvel 10 dakika daha dinlenmeye bırakılır. Balın eklenmesiyle hünnap çayı güzel bir öksürük ilacı da olur.
