1LİRİK ŞİİR
Duygu ve duşuncelerin coşkulu bir dille anlatan şiire lirik şiir denir
Eski Yunan edebiyatında şairler şiirlerini Lyra (lir) denilen bir sazla soyledikleri icin bu tur şiirlere lirik denilmiştirLirik şiir, dunya edebiyatında en cok işlenen ve sevilen şiir turudurLirik şiirler insan yureğine seslenen , okunduğunda insanı duygulandıran , coşkulandıran şiirlerdirBatı edebiyatında Ronesans devrim şairlerinin(PETRERCA,RONSARD) daha sonra da ilke olarak ice donukluğu benimseyen romantik şairlerin(Lamartine ,Hugo, Goethe, Schiller) duygusal ve oznel bir nitelik gosteren şiirlerin bu turun başarılı ornekleridir
Lirik Şiir Ornek1
Ne zaman seni duşunsem
Bir ceylan su icmeye iner
Cayırları buyurken gorurum
Her akşam seninle
Yeşil bir zeytin tanesi
Bir parca mavi deniz
Alır beni
Seni duşundukce
Gul dikiyorum elimin değdiği yere
Atlara su veriyorum
Daha bir seviyorum dağları
( İlhan BERK)
Lirik Şiir Ornek2
Kara dutum, catal karam ,cingenem
Nar tanem , nur tanem , bir tanem,
Ağac isem dalımsın salkım sacak
Petek isem balımsın oğulum
Gunahımsın vebalimsin
Dili mercan , dizi mercan, dişi mercan
Yoluna bir can koyduğum,
Gokte ararken yerde bulduğum
Karadutum ,catal karam cingenem
Daha nem olacaktın bir tanem? (BRAHMİ EYUBOĞLU)
Lirik Şiir Ornek3
Geceleyin bir ses boler uykumu
İcim urpermeyle dolar: Nerdesin?
Arıyorum yıllar var ki ben onu,
Aşıkıyım beni cağıran bu sesin
Gun olur suruyup beni derbeder,
Bu ses ruzgarlara karışır gider
Gun olur peşimden yurur beraber,
Ansızın haykırır bana: Nerdesin?
Butun sevgileri atıp icimden,
Varlığımı yalnız ona verdim ben,
Elverir ki bir gun bana derinden
Ta derinden bir gun bana Geldesin (Ahmet Kutsi TECER)
Lirik Şiir Ornek4
Zil, şal ve gul Bu bahcede raksın butun hızı
Şevk akşamında endulus uc defa kırmızı
Aşkın sihirli şarkısı yuzlerce dildedir
İspanya neş'esi ile bu akşam bu zildedir
Yelpaze cevrilir gibi birden donuşleri,
İşveyle devriliş, ortunuşleri
Her rengi istemez, gozumuz şimdi aldadır
İspanya dalga dalga bu akşam bu şaldadır
Alnında halka halka aşufte kakulu
Gogsunde yosma gırnatanın en guzel gulu
Raks ortasında bir durup oynar, yurur gibi;
Bir baş cevirmesiyle bakar oldurur gibi
Gul tenli, kor dudaklı, komur gozlu surmeli,
Şeytan diyor ki, sarmalı yuz kere opmeli
Gozler kamaştıran şala, meftun eden gule
Her kalbi dolduran zile, her sineden Ole!(Yahya Kemal BEYATLI)
2PASTORAL ŞİİR
Coban ve kır yaşamını,doğa guzelliklerini anlatan şiirlere pastoral şiir denir
Pastoral şiirlerin her turlu susten , yapmacıktan ,gosteriş ve soz oyunlarından uzak bir yapısı vardırBunlara bukolik şiir ( coban şiiri) de denir
Pastoral şiirin iki bicimi vardır:
İDİL: Bir ozanın ya da cobanın ağzından yazılıp kır yaşamının cekiciliğini , guzelliğini anlatan cobanıl aşkı yansıtan kısa şiirlere denir
EGLOG: BİR kac cobanın karşılıklı konuşmaları yoluyla oluşturulan , aşk , kır yaşamı uzerine duygu ve duşuncelerini yansıtan pastoral şiirlere denir
Pastoral şiir Ornek1
Avludan gectiğini gordu gelinin
Suya gidiyordu oğle guneşinde
Ardında bebesi yalınayak
Geride Karabaş
Tozlu yoldan
Soğutlerin oradaki ceşmeye
Yalağında bulutlar yıkanan ceşmeye
(oktay RIFAT)
Pastoral şiir Ornek2
Gumuş bir dumanla kapandı her yer
Yer ve gok bu akşam yayla dumanı
Suruler , ceşmeler , sarı cicekler
Beyaz kar, yeşil cam, yayla dumanı ( Omer Bedrettin UŞAKLI)
Pastoral şiir Ornek3
Daha deniz gormemiş bir coban cocuğuyum
Bu dağların eskiden aşinasıdır soyum
Bekcileri gibiyiz ebenced buraların,
Bu tenha derelerin, bu vahşi kayaların
Gormediği gun aynı pınardan doldurup testimizi
Kırlara acılırız cıngıraklarımızla
Okuma yok,yazma yok, bilmeyiz eski yeni,
Kuzular bize soyler yılların gectiğini,
Arzu, başlarımızdan yıldızlar gibi yuksek;
Onumuzde bir suru, yanımızda bir kopek,
Dolaştırıp dururuz aynı daussılayı
Anam bir yaz gecesi doğurmuş beni burda,
Bu camlıkta soylemiş son sozlerini babam;
Şu karşıki bayırda verdim kuzuyu kurda,
Sumamın başka koye gelin gittiği akşam,
Gun biter, suru yatar ve sararsan bir ayla,
Coban hicranlarını basar bağrına yayla
Kuru bir yaprak gibi kalbini eline al,
Diye hıckırır kaval:
Bir coban parcasısın, olmasan bile koyun,
Daima eğeceksin başkalarına boyun;
Hulyana karışmasın ne şehir, ne de carşı,
Yamaclarda her akşam batan guneşe karşı
Ucan kuşları duşun, gecen kervanları an,
Mademki kara bahtın adını koydu coban!
Nasıl yaşadığından, ne icip yediğinden,
Cıngırak seslerinin dağlara dediğinden
Anlattı uzun uzun
Şehrin uğultusundan usanmış ruhumuzun
Nadir duyabildiği taze bir heyecanla,
Karıştım o gun bugun bu zavallı cobanla
Bingol yaylalarının mavi dumanlarına,
Gonlumu yayla yaptım Bingol cobanlarına (Kemalettin Kamu)
Pastoral şiir Ornek:4
Derinden derine ırmaklar ağlar,
Uzaktan uzağa coban ceşmesi,
Ey suyun sesinden anlıyan bağlar,
Ne soyler su dağa coban ceşmesi
Goynunu Şirin'in aşkı sarınca
Yol almış hayatın ufuklarınca,
O hızla dağları Ferhat yarınca
Başlamış akmağa coban ceşmesi
O zaman başından aşkındı derdi,
Mermeri oyardı, taşı delerdi
Kac yanık yolcuya soğuk su verdi
Değdi kac dudaga coban cesmesi
Vefasız Aslı'ya yol gosteren bu,
Kerem'in sazına cevap veren bu,
Kuruyan gozlere yaş gonderen bu
Sızmadı toprağa coban ceşmesi
Leyla gelin oldu,
Mecnun mezarda,
Bir susuz yolcu yok şimdi dağlarda,
Ateşten kızaran bir gul ararda,
Gezer bağdan bağa coban ceşmesi,
Ne şair yaş doker, ne aşık ağlar,
Tarihe karıştı eski sevdalar
Beyhude seslenir, beyhude cağlar,
Bir sola, bir sağa coban ceşmesi (Faruk Nafiz CAMLIBEL)
3EPİK ŞİİR
Epik sozcuğu , Yunancada destan anlamındaki epope den gelmektedir Yazının bulunuşundan onceki donemlerde ulusların hayatında derin izler bırakan tarihsel olayları dile getiren destanlar epik şiir sayılırEpik şiirlerde yiğitlik, kahramanlık, savaş temaları işlenirHer epope ( destan) ya da epik şiirlerde tarihsel bir gercek vardır Epik şiir bu gercekten kaynaklanırEpik şiirlerin coğu , okuyucuyu coşkulandırdığı icin lirik ozellikler de taşır
Epik şiir Ornek1
Durduk , sungu takmış kafir ayakta
Bizde sungu yok
Bir hayret kızıllığı akardı ustumuzden
Dehşetten daha cok
Durduk , sungusu duşmanın pırıl pırıl ,
Onumuze cıktı bir gunduz,bir gece
Korku değil haşa
Bir buyuk duşunce
( FHusnu DAĞLARCA)
Epik şiir Ornek2
Kalktı goc eyledi Avşar elleri,
Ağır ağır giden eller bizimdir
Arap atlar yakın eder ırağı,
Yuce dağdan aşan yollar bizimdir
Belimizde kılıcımız Kirmani,
Taşı deler mızrağımın temreni
Hakkımızda devlet etmiş fermanı,
Ferman padişahın,dağlar bizimdir
Dadaloğlu'm birgun kavga kurulur,
Oter tufek davlumbazlar vurulur
Nice kocyiğitler yere serilir,
yenilen olur, kalan sağlar bizimdir (DADALOĞLU)
Duygu ve duşuncelerin coşkulu bir dille anlatan şiire lirik şiir denir
Eski Yunan edebiyatında şairler şiirlerini Lyra (lir) denilen bir sazla soyledikleri icin bu tur şiirlere lirik denilmiştirLirik şiir, dunya edebiyatında en cok işlenen ve sevilen şiir turudurLirik şiirler insan yureğine seslenen , okunduğunda insanı duygulandıran , coşkulandıran şiirlerdirBatı edebiyatında Ronesans devrim şairlerinin(PETRERCA,RONSARD) daha sonra da ilke olarak ice donukluğu benimseyen romantik şairlerin(Lamartine ,Hugo, Goethe, Schiller) duygusal ve oznel bir nitelik gosteren şiirlerin bu turun başarılı ornekleridir
Lirik Şiir Ornek1
Ne zaman seni duşunsem
Bir ceylan su icmeye iner
Cayırları buyurken gorurum
Her akşam seninle
Yeşil bir zeytin tanesi
Bir parca mavi deniz
Alır beni
Seni duşundukce
Gul dikiyorum elimin değdiği yere
Atlara su veriyorum
Daha bir seviyorum dağları
( İlhan BERK)
Lirik Şiir Ornek2
Kara dutum, catal karam ,cingenem
Nar tanem , nur tanem , bir tanem,
Ağac isem dalımsın salkım sacak
Petek isem balımsın oğulum
Gunahımsın vebalimsin
Dili mercan , dizi mercan, dişi mercan
Yoluna bir can koyduğum,
Gokte ararken yerde bulduğum
Karadutum ,catal karam cingenem
Daha nem olacaktın bir tanem? (BRAHMİ EYUBOĞLU)
Lirik Şiir Ornek3
Geceleyin bir ses boler uykumu
İcim urpermeyle dolar: Nerdesin?
Arıyorum yıllar var ki ben onu,
Aşıkıyım beni cağıran bu sesin
Gun olur suruyup beni derbeder,
Bu ses ruzgarlara karışır gider
Gun olur peşimden yurur beraber,
Ansızın haykırır bana: Nerdesin?
Butun sevgileri atıp icimden,
Varlığımı yalnız ona verdim ben,
Elverir ki bir gun bana derinden
Ta derinden bir gun bana Geldesin (Ahmet Kutsi TECER)
Lirik Şiir Ornek4
Zil, şal ve gul Bu bahcede raksın butun hızı
Şevk akşamında endulus uc defa kırmızı
Aşkın sihirli şarkısı yuzlerce dildedir
İspanya neş'esi ile bu akşam bu zildedir
Yelpaze cevrilir gibi birden donuşleri,
İşveyle devriliş, ortunuşleri
Her rengi istemez, gozumuz şimdi aldadır
İspanya dalga dalga bu akşam bu şaldadır
Alnında halka halka aşufte kakulu
Gogsunde yosma gırnatanın en guzel gulu
Raks ortasında bir durup oynar, yurur gibi;
Bir baş cevirmesiyle bakar oldurur gibi
Gul tenli, kor dudaklı, komur gozlu surmeli,
Şeytan diyor ki, sarmalı yuz kere opmeli
Gozler kamaştıran şala, meftun eden gule
Her kalbi dolduran zile, her sineden Ole!(Yahya Kemal BEYATLI)
2PASTORAL ŞİİR
Coban ve kır yaşamını,doğa guzelliklerini anlatan şiirlere pastoral şiir denir
Pastoral şiirlerin her turlu susten , yapmacıktan ,gosteriş ve soz oyunlarından uzak bir yapısı vardırBunlara bukolik şiir ( coban şiiri) de denir
Pastoral şiirin iki bicimi vardır:
İDİL: Bir ozanın ya da cobanın ağzından yazılıp kır yaşamının cekiciliğini , guzelliğini anlatan cobanıl aşkı yansıtan kısa şiirlere denir
EGLOG: BİR kac cobanın karşılıklı konuşmaları yoluyla oluşturulan , aşk , kır yaşamı uzerine duygu ve duşuncelerini yansıtan pastoral şiirlere denir
Pastoral şiir Ornek1
Avludan gectiğini gordu gelinin
Suya gidiyordu oğle guneşinde
Ardında bebesi yalınayak
Geride Karabaş
Tozlu yoldan
Soğutlerin oradaki ceşmeye
Yalağında bulutlar yıkanan ceşmeye
(oktay RIFAT)
Pastoral şiir Ornek2
Gumuş bir dumanla kapandı her yer
Yer ve gok bu akşam yayla dumanı
Suruler , ceşmeler , sarı cicekler
Beyaz kar, yeşil cam, yayla dumanı ( Omer Bedrettin UŞAKLI)
Pastoral şiir Ornek3
Daha deniz gormemiş bir coban cocuğuyum
Bu dağların eskiden aşinasıdır soyum
Bekcileri gibiyiz ebenced buraların,
Bu tenha derelerin, bu vahşi kayaların
Gormediği gun aynı pınardan doldurup testimizi
Kırlara acılırız cıngıraklarımızla
Okuma yok,yazma yok, bilmeyiz eski yeni,
Kuzular bize soyler yılların gectiğini,
Arzu, başlarımızdan yıldızlar gibi yuksek;
Onumuzde bir suru, yanımızda bir kopek,
Dolaştırıp dururuz aynı daussılayı
Anam bir yaz gecesi doğurmuş beni burda,
Bu camlıkta soylemiş son sozlerini babam;
Şu karşıki bayırda verdim kuzuyu kurda,
Sumamın başka koye gelin gittiği akşam,
Gun biter, suru yatar ve sararsan bir ayla,
Coban hicranlarını basar bağrına yayla
Kuru bir yaprak gibi kalbini eline al,
Diye hıckırır kaval:
Bir coban parcasısın, olmasan bile koyun,
Daima eğeceksin başkalarına boyun;
Hulyana karışmasın ne şehir, ne de carşı,
Yamaclarda her akşam batan guneşe karşı
Ucan kuşları duşun, gecen kervanları an,
Mademki kara bahtın adını koydu coban!
Nasıl yaşadığından, ne icip yediğinden,
Cıngırak seslerinin dağlara dediğinden
Anlattı uzun uzun
Şehrin uğultusundan usanmış ruhumuzun
Nadir duyabildiği taze bir heyecanla,
Karıştım o gun bugun bu zavallı cobanla
Bingol yaylalarının mavi dumanlarına,
Gonlumu yayla yaptım Bingol cobanlarına (Kemalettin Kamu)
Pastoral şiir Ornek:4
Derinden derine ırmaklar ağlar,
Uzaktan uzağa coban ceşmesi,
Ey suyun sesinden anlıyan bağlar,
Ne soyler su dağa coban ceşmesi
Goynunu Şirin'in aşkı sarınca
Yol almış hayatın ufuklarınca,
O hızla dağları Ferhat yarınca
Başlamış akmağa coban ceşmesi
O zaman başından aşkındı derdi,
Mermeri oyardı, taşı delerdi
Kac yanık yolcuya soğuk su verdi
Değdi kac dudaga coban cesmesi
Vefasız Aslı'ya yol gosteren bu,
Kerem'in sazına cevap veren bu,
Kuruyan gozlere yaş gonderen bu
Sızmadı toprağa coban ceşmesi
Leyla gelin oldu,
Mecnun mezarda,
Bir susuz yolcu yok şimdi dağlarda,
Ateşten kızaran bir gul ararda,
Gezer bağdan bağa coban ceşmesi,
Ne şair yaş doker, ne aşık ağlar,
Tarihe karıştı eski sevdalar
Beyhude seslenir, beyhude cağlar,
Bir sola, bir sağa coban ceşmesi (Faruk Nafiz CAMLIBEL)
3EPİK ŞİİR
Epik sozcuğu , Yunancada destan anlamındaki epope den gelmektedir Yazının bulunuşundan onceki donemlerde ulusların hayatında derin izler bırakan tarihsel olayları dile getiren destanlar epik şiir sayılırEpik şiirlerde yiğitlik, kahramanlık, savaş temaları işlenirHer epope ( destan) ya da epik şiirlerde tarihsel bir gercek vardır Epik şiir bu gercekten kaynaklanırEpik şiirlerin coğu , okuyucuyu coşkulandırdığı icin lirik ozellikler de taşır
Epik şiir Ornek1
Durduk , sungu takmış kafir ayakta
Bizde sungu yok
Bir hayret kızıllığı akardı ustumuzden
Dehşetten daha cok
Durduk , sungusu duşmanın pırıl pırıl ,
Onumuze cıktı bir gunduz,bir gece
Korku değil haşa
Bir buyuk duşunce
( FHusnu DAĞLARCA)
Epik şiir Ornek2
Kalktı goc eyledi Avşar elleri,
Ağır ağır giden eller bizimdir
Arap atlar yakın eder ırağı,
Yuce dağdan aşan yollar bizimdir
Belimizde kılıcımız Kirmani,
Taşı deler mızrağımın temreni
Hakkımızda devlet etmiş fermanı,
Ferman padişahın,dağlar bizimdir
Dadaloğlu'm birgun kavga kurulur,
Oter tufek davlumbazlar vurulur
Nice kocyiğitler yere serilir,
yenilen olur, kalan sağlar bizimdir (DADALOĞLU)