Uzaya dair yapılan her yeni keşif, kozmostaki yerimizin küçük bir toz tanesinden farksız olduğunu bizlere tekrar hatırlatıyor. Araştırmacılar tarafından yeni keşfedilen bir galaksi de aslında sonsuz cihandaki yerimizin ne kadar kıymetsiz olduğunu gösteren bu keşiflerden birisi.
Yaklaşık 3 milyar ışık yılı uzaklıkta yer alan ve uzayda 5 megaparseklik bir alana yayılan bir radyo galaksisi olan Alcyoneus galaksisinin, 16,3 milyon ışık yılı uzunluğu ile şimdiye kadar keşfedilen en büyük galaktik yapı olduğu bildirildi. Bu devasa yapılar hakkındaki bilgi ve anlayışımızın ne kadar zayıf ve yetersiz olduğunu bir defa daha bizlere gösteren keşfin; yalnızca dev radyo galaksilerini değil, uzayın genişleyen boşluklarında sürüklenen başka galaksiler ortası ortamı da daha güzel anlamamamız için bir yol gösterici olabileceği de gelen haberler ortasında yer aldı.
20.000 radyo anteninden elde edilen bilgiler incelendi
Oldukça gizemli şeylere sahip olan cihandaki gizemlerden biri olan dev radyo galaksileri, harika kütleli bir kara delik içeren bir galaktik çekirdeğin yörüngesindeki yıldız kümesi olan mesken sahibi bir galaksiden ve ayrıyeten galaktik merkezden çıkan devasa jetler ile loblardan oluşur. Galaksiler ortası ortamla etkileşime giren bu jetler ve loblar, radyo emisyonu üreten elektronları hızlandırmak ismine bir senkrotron fonksiyonu görür.
Bir galaksinin merkezindeki etkin devasa kara delikler tarafından oluşturulan jetler, devasa radyo yayan loblara yayılmadan evvel çok büyük aralıklar kat edebilir. Bu süreç epeyce olağandır; hatta gezegenimizin içinde bulunduğu Samanyolu Galaksisi’nin bile radyo lobları vardır. Lakin bizlerin şimdilik tam olarak kavrayamadığı asıl şey, bunların neden birtakım galaksilerde megaparsek (astronomide uzaklık ölçmek için kullanılan birim) ölçeklerinde devasa boyutlara ulaştıklarıdır. Dev radyo galaksileri olarak isimlendirilen bu gökadaların en uç örnekleri ise, büyümelerine neyin yol açtığını anlamanın anahtarı olabilir.
Hollanda’da bulunan Leiden Gözlemevi’nden gökbilimci Martijn Oei liderliğinde yürütülen araştırma takımı, Avrupa genelinde 52 lokasyona konumlanmış yaklaşık 20.000 radyo anteninden oluşan interferometrik bir ağ olan Avrupa'daki LOW Frequency Array (LOFAR) tarafından toplanan datalarda üstte bahsetmiş olduğumuz aşırı değerleri aramaya başladı.
Elde edilen imajlar, şimdiye kadar yapılmış en hassas taramayı temsil ediyor
Verileri dağınık radyo loblarının algılanmasını engelleyebilecek kompakt radyo kaynaklarını ortadan kaldırarak ve optik bozulmayı düzelterek tekrar inceleyen araştırmacılar, radyo galaksi lobları için şimdiye kadar yapılmış en hassas aramayı temsil eden manzaraları elde ettiler. Sonrasında amaçlarının yerini belirlemek için mevcut en yeterli örüntü tanıma aracını, yani kendi gözlerini kullanan takım, sonuç olarak birkaç milyar ışık yılı uzaklıktaki bir galaksiden fışkıran Alcyoneus'u buldu.
Konuya dair yazdıkları makalede "Dev radyo gökada büyümesinin değerli bir nedeni olan mesken sahibi gökada özelliklerinin mevcut olması halinde, o vakit en büyük dev radyo gökadalarının mesken sahiplerinin bunlara sahip olması muhtemeldir" tabirlerini kullanan araştırmacılar; bu duruma benzeri bir formda, dev radyo galaksisi büyümesine son derece elverişli belli büyük ölçekli ortamların olması halinde en büyük dev radyo dalgalarının da bu etraflarda bulunmasının mümkün olduğunu belirtiyor.
Alcyoneus büyümeye devam ediyor
Galaksiyi inceleyen araştırmacılar, Alcyoneus’un Güneş'in yaklaşık 240 milyar katı hızda hareket eden ve merkezinde Güneş'in kütlesinin yaklaşık 400 milyon katı kadar üstün kütleli bir kara delik bulunan epeyce olağan bir eliptik galaksi olduğunu keşfettiler.
Alcyoneus kuşku uyandıracak kadar sıradan olduğunu belirten araştırmacılar; her ne kadar toplam düşük frekanslı parlaklık yoğunluğu, yıldız kütlesi ve harika kütleli kara delik kütlesinin orta dev radyo galaksilerininkisine misal olsa da Alcyoneus'un kıymetlerinin daha düşük olduğunu da kelamlarına eklediler. Bahse dair makalede yapılan açıklamalarda ise, "Dolayısıyla, büyük devleri büyütmek için çok büyük galaksiler yahut merkezi kara delikler gerekli değildir ve şayet gözlemlenen durum kaynağın ömrünün bir temsilcisiyse, yüksek radyo gücü de gerekli değildir." sözleri kullanıldı.
Öte yandan Alcyoneus'un bu derece büyümesinin arkasında yatan neden, uzayın ortalamadan daha düşük yoğunluğa sahip bir bölgesinde bulunması yahut kozmik ağ ile etkileşimi de olabilir. Nedeni ne olursa olursun, araştırmacıların inandığı bir şey var ki Alcyoneus, kozmik karanlıkta giderek büyümeye devam ediyor.