Sindirim Sistemi Anatomisi
Gastrointestinal sistem olarak bilinen sindirim sistemi , besinlerin parcalanması, sindirim, emilimi ve katı atıkların vucuttan atılmasından sorumludur
Sindirim sistemi , ağızdan anuse kadar uzanan, 5 metre uzunluğunda bir kas tupudurYemek borusu,mide,ince barsak ve kalın barsak,anal kanal (rektum) ve anus (makat) tan oluşur
Yemek borusu,yutulan besinleri mideye ulaştırırBesinleri mideye ulaştırırBesinler midede kucuk parcalara yıkılır ve sindirime yardımcı olacak şekilde mide sıvılarıyla karışırDaha sonra besinler karaciğer ve pankreastan gelen sıvıların yardımıyla sindirimin tamamlanacağı ince barsağa gecerKalın barsağa gelen katı atıklar anal kanal ve anus yolula vucuttan atılır
Karaciğer,safra kesesi,safra kanalları ve pankreas sindirim sisteminin onemli birer parcasıdırBunlar ozellikle zararlı atık maddelerin yıkımında ve besinlerin sindiriminde onemli rol oynarlar
Sindirim sistemini etkileyen onemli hastalıklar; enfeksiyon ,iltihaplanma,sindirim sisteminin kas fonksiyon bozuklukları ve kanseridir
Ozofagus (Yemek Borusu)
Yemek Borusu (Ozofagus) yaklaşık 25 cm boyunda kas tabakasından yapılmış bir tup gibidirOzofagus un sonunda (alt ozofagus sfinkterikardio ozofajial sfinkterKOS) denilen bir kapak (aslında tam olarak kapak olmasa da iyi anlaşılabilmesi ve fonksiyon olarak kapak gibi gorev gormesinden dolayı bu adı alırOzofagus un gorevi yenilen ve icilen yiyeceklerin yutaktan mideye gecişini sağlamaktırOzofagus ta emilim (yiyeceklerin emilmesiabsorbsiyonu) olmazYutulan lokma ,ozofagusta meydana gelen itici hareketler sonucu (solucanvari, yada deniz dalgaları gibi) mideye doğru itilirOzofagus un bu hareketleri istemsiz kas hareketleridir ve normal olarak hissedilmez Lokma yemek borusundan gecirilemezse orada tutulur
Yemek borusunun 2 ucundaki sfinkterler (buzuk) normalde kapalıdır ve kapak gorevi de gorurUst sfinkter yutma işlevi sırasında acılır ve lokmanın ozofagus icine gecişini sağlarAlt ozofagus sfinkteri (KOS) sadece ,yemek borusu icinden yiyecek ve icecek gecişi halinde acılır,midenin hemen girişindedirKOS mide iceriğinin yemek borusuna gerikacması (refluxreflu) nı onlemede en onemi mekanizmayı oluştururOzofagus da uretilen mukus ( sıvı kaygan bir madde) midedeki mukus gibi aside karşı koruyucu değildirBu yuzden mide sıvısının zararlıhasar yapıcı etkisine daha duyarlıdır
Mide
Mide buyuk miktarda yiyeceğin gecici olarak depolandığı bir organdırMide rahatlıkla 15 litre sıvıyı icinde tutabildiği gibi, maksimum 4 litre sıvı tutma kapasitesi vardır
Midenin 3 ana bolumu vardır Fundus,korpus (govde) ve antrum (midenin son bolumu)Mide,icine giren yiyeceklerin kimyasal ve fiziksel olarak parcalandığı bir yerdir
Mide icini orten mukoza denilen ortu dokudan sindirim sıvıları salgılanırİcinde yiyecek varsa her 20 saniyede bir mixt dalgalar meydana gelerek mide icindeki sıvıkatı karışımı (kimus) karıştırırSonucta krem kıvamında yarı sıvı bir materyal meydana gelirMeydana gelen karışım ince barsaklar tarafından emilim oluşturacak seviyeye geldiyse ,azar azar miktarlarda ,pilor kanalı (sfinkter) nı gecerek 12 parmak barsağına (duodenum) gecerSıvıların mideyi terk etmesi katılardan daha hızlıdırSıvının mideyi boşaltması yaklaşık 20 dakikayı alırKatısıvı karışımı materyalin mideyi terk etmesi ise yaklaşık 15 saati bulur
Mide de salgı yapan salgılayan bir organdırMide duvarında bulunan hucre ve bezler bircok onemli salgılar uretirBunlar ; sindirim enzimleri, hormonlar, hidroklorik asit, intrensek faktor ( B12 vitamininin ince barsak son kısmından emilmesi icin bu faktorun varlığı şarttır) Kendi cıkardığı asitten kendini korumak icin yapışkan , alkalinbazik bir mukus da uretir
İnce Barsaklar
İnce barsaklar sindirim sisteminin en uzun kısmını oluştururYaklaşık boyu 6 metredirAncak sadece 25 cm capındadır bunun icin ince barsak denmiştirİnce barsakların ic yuzeyi emilimabsorbsiyonu dan sorumludurİc yuzundeki kıvrımlardan dolayı emilim yuzeyi bir tenis kortunu kaplayacak kadar geniştirHer ince kıvrım (villus) uzerinde daha ince kıvrımlardan (mikro villus) oluşurSindirimin iyi olabilmesi icin bu denli geniş bir yuzey alanı vardır
İnce barsaklarda buyuk miktarlarda besin ve sıvı emilmektedirGunluk olarak yaklaşık ornek vermek gerekirse birkac kilogram karbonhidrat (şeker,unlu yiyecekler vs) ; 1 kg kadar yağ , 500 gram protein ve 20 litre su ,her gun ince barsaklardan emilmektedir
İnce barsakların ici yuzeyi hucreleri besinler icin cok ozgunleşmiş sindirim ve emilim ozelliklerine sahiptirHemen hemen vucudun tum besin ihtiyacı ince barsaklardan emilim sayesinde karşılanırİnce barsaklar 3 bolumden oluşmuşturDuodenum (12 parmak barsağı), Jejunum, ileumBesinlere ozgu ince barsak kısımları mevcutturOrneğin ; demir (kan yapımı icin esas madde) duodenumda, Vitamin B12 ileumdan emilirYine de emilimin esas olduğu yer jejunum (orta bolum) durOzgulleşmiş hucreler ozgun enzim,taşıyıcı protein, diğer salgı maddeleri icerirlerKan damarları ince barsaklardan emilen besin maddelerini ilk once barsak tan karaciğere taşır
Diğer bazı ozellikleri;
İnce Barsak Kriptleri : buradan enzim, hormon, mukus salgılanır
Peyer Plakları : Lenf duğumleri ( barsaktan kan akımına bakterilerin girişini onlerler)
Brunner Bezleri : Mideden gelen mide asidinden ince barsağı korumak icin (ince barsağın ilk kısmında bulunur) alkalinbazik bir mukus salgılar
Karaciğer ve Safra Sistemi
Karaciğer vucudun en buyuk organıdırYaklaşık ağırlığı 15 kg dırVucudun ağırlığının yaklaşık % 25 unu oluştururKaraciğerin ana fonksiyonu barsaklardan gelen besi maddelerini ve diğer maddeleri tutmak , işleme tabi tutmak ( metabolize etmek gelen maddelerin vucuda zarar vermeyecek şekilde yeni maddeler oluşturmasıdır), depolamak veya kan damarı yada safraya vermek tir Ayrıca, karaciğer varlığı istenmeyen veya zararlı kimyasal maddeleri (ki bunlar vucut icinde uretilebilir yada dışarıdan alınan mazı maddeler ve ilaclar barsak yoluyla gelebilir) ortadan kaldırır ( detoksifiye edici ozelliği) Karaciğer vucudun “ guc evi “ dir
Karaciğer fonksiyonel olarak 2 loba ve alt segmentlere ayrılır,her biri kendini besleyen damarlara sahiptir İcerdiği aşırı bol miktarda kan damarlarından dolayı buyuk damarsal bir “ sunger “ gibidir Karaciğere giren kan icindeki besi maddeleri ve diğer maddeler tutularak prosese tabi tutulurSonuc olarak karaciğeri terk eden kan icinde daha az madde vardırKaraciğer hucreleri –hepatositler karaciğerin ana fonksiyonel uniteleridirBunlar safra uretir, besi maddelerinin dağıtımını yapar, yağda eriyen vitaminleri depolar, maddeleri toksik olmayan şekle donuşturmede detoksifikasyon onemli rol oynarlar
Karaciğerde uretilen safra , safra sistemi (safra kanalikulleri, safra kanalları, safra kesesi) ile ince barsağa taşınırSafra ; yiyeceklerle alınan yağ ve diğer maddelerin ince barsaklardan emilmesi icin ,emilebilecek buyukluğe kadar parcalanması icin gereklidirYaklaşık gunde 1 litre kadar safra uretilirKaraciğerden , karaciğer ana safra kanalı ile cıkan safra kanalı , safra kesinden gelen kanal ile birleşerek ana safra kanalı (koledok) oluştururarak ince barsağa girerSafranın aşırısı safra kesesinde depolanırYeşil renkli duz kastan yapılmış safra kesesi yaklaşık 10 cm dırKaraciğerin altında uzanırEğer safra kesesi herhangi bir nedenle alınırsa ,ana safra kanalı (koledok) genişleyerek safra kesesinin yokluğunu dengelemeye calışır
Gastrointestinal sistem olarak bilinen sindirim sistemi , besinlerin parcalanması, sindirim, emilimi ve katı atıkların vucuttan atılmasından sorumludur
Sindirim sistemi , ağızdan anuse kadar uzanan, 5 metre uzunluğunda bir kas tupudurYemek borusu,mide,ince barsak ve kalın barsak,anal kanal (rektum) ve anus (makat) tan oluşur
Yemek borusu,yutulan besinleri mideye ulaştırırBesinleri mideye ulaştırırBesinler midede kucuk parcalara yıkılır ve sindirime yardımcı olacak şekilde mide sıvılarıyla karışırDaha sonra besinler karaciğer ve pankreastan gelen sıvıların yardımıyla sindirimin tamamlanacağı ince barsağa gecerKalın barsağa gelen katı atıklar anal kanal ve anus yolula vucuttan atılır
Karaciğer,safra kesesi,safra kanalları ve pankreas sindirim sisteminin onemli birer parcasıdırBunlar ozellikle zararlı atık maddelerin yıkımında ve besinlerin sindiriminde onemli rol oynarlar
Sindirim sistemini etkileyen onemli hastalıklar; enfeksiyon ,iltihaplanma,sindirim sisteminin kas fonksiyon bozuklukları ve kanseridir
Ozofagus (Yemek Borusu)
Yemek Borusu (Ozofagus) yaklaşık 25 cm boyunda kas tabakasından yapılmış bir tup gibidirOzofagus un sonunda (alt ozofagus sfinkterikardio ozofajial sfinkterKOS) denilen bir kapak (aslında tam olarak kapak olmasa da iyi anlaşılabilmesi ve fonksiyon olarak kapak gibi gorev gormesinden dolayı bu adı alırOzofagus un gorevi yenilen ve icilen yiyeceklerin yutaktan mideye gecişini sağlamaktırOzofagus ta emilim (yiyeceklerin emilmesiabsorbsiyonu) olmazYutulan lokma ,ozofagusta meydana gelen itici hareketler sonucu (solucanvari, yada deniz dalgaları gibi) mideye doğru itilirOzofagus un bu hareketleri istemsiz kas hareketleridir ve normal olarak hissedilmez Lokma yemek borusundan gecirilemezse orada tutulur
Yemek borusunun 2 ucundaki sfinkterler (buzuk) normalde kapalıdır ve kapak gorevi de gorurUst sfinkter yutma işlevi sırasında acılır ve lokmanın ozofagus icine gecişini sağlarAlt ozofagus sfinkteri (KOS) sadece ,yemek borusu icinden yiyecek ve icecek gecişi halinde acılır,midenin hemen girişindedirKOS mide iceriğinin yemek borusuna gerikacması (refluxreflu) nı onlemede en onemi mekanizmayı oluştururOzofagus da uretilen mukus ( sıvı kaygan bir madde) midedeki mukus gibi aside karşı koruyucu değildirBu yuzden mide sıvısının zararlıhasar yapıcı etkisine daha duyarlıdır
Mide
Mide buyuk miktarda yiyeceğin gecici olarak depolandığı bir organdırMide rahatlıkla 15 litre sıvıyı icinde tutabildiği gibi, maksimum 4 litre sıvı tutma kapasitesi vardır
Midenin 3 ana bolumu vardır Fundus,korpus (govde) ve antrum (midenin son bolumu)Mide,icine giren yiyeceklerin kimyasal ve fiziksel olarak parcalandığı bir yerdir
Mide icini orten mukoza denilen ortu dokudan sindirim sıvıları salgılanırİcinde yiyecek varsa her 20 saniyede bir mixt dalgalar meydana gelerek mide icindeki sıvıkatı karışımı (kimus) karıştırırSonucta krem kıvamında yarı sıvı bir materyal meydana gelirMeydana gelen karışım ince barsaklar tarafından emilim oluşturacak seviyeye geldiyse ,azar azar miktarlarda ,pilor kanalı (sfinkter) nı gecerek 12 parmak barsağına (duodenum) gecerSıvıların mideyi terk etmesi katılardan daha hızlıdırSıvının mideyi boşaltması yaklaşık 20 dakikayı alırKatısıvı karışımı materyalin mideyi terk etmesi ise yaklaşık 15 saati bulur
Mide de salgı yapan salgılayan bir organdırMide duvarında bulunan hucre ve bezler bircok onemli salgılar uretirBunlar ; sindirim enzimleri, hormonlar, hidroklorik asit, intrensek faktor ( B12 vitamininin ince barsak son kısmından emilmesi icin bu faktorun varlığı şarttır) Kendi cıkardığı asitten kendini korumak icin yapışkan , alkalinbazik bir mukus da uretir
İnce Barsaklar
İnce barsaklar sindirim sisteminin en uzun kısmını oluştururYaklaşık boyu 6 metredirAncak sadece 25 cm capındadır bunun icin ince barsak denmiştirİnce barsakların ic yuzeyi emilimabsorbsiyonu dan sorumludurİc yuzundeki kıvrımlardan dolayı emilim yuzeyi bir tenis kortunu kaplayacak kadar geniştirHer ince kıvrım (villus) uzerinde daha ince kıvrımlardan (mikro villus) oluşurSindirimin iyi olabilmesi icin bu denli geniş bir yuzey alanı vardır
İnce barsaklarda buyuk miktarlarda besin ve sıvı emilmektedirGunluk olarak yaklaşık ornek vermek gerekirse birkac kilogram karbonhidrat (şeker,unlu yiyecekler vs) ; 1 kg kadar yağ , 500 gram protein ve 20 litre su ,her gun ince barsaklardan emilmektedir
İnce barsakların ici yuzeyi hucreleri besinler icin cok ozgunleşmiş sindirim ve emilim ozelliklerine sahiptirHemen hemen vucudun tum besin ihtiyacı ince barsaklardan emilim sayesinde karşılanırİnce barsaklar 3 bolumden oluşmuşturDuodenum (12 parmak barsağı), Jejunum, ileumBesinlere ozgu ince barsak kısımları mevcutturOrneğin ; demir (kan yapımı icin esas madde) duodenumda, Vitamin B12 ileumdan emilirYine de emilimin esas olduğu yer jejunum (orta bolum) durOzgulleşmiş hucreler ozgun enzim,taşıyıcı protein, diğer salgı maddeleri icerirlerKan damarları ince barsaklardan emilen besin maddelerini ilk once barsak tan karaciğere taşır
Diğer bazı ozellikleri;
İnce Barsak Kriptleri : buradan enzim, hormon, mukus salgılanır
Peyer Plakları : Lenf duğumleri ( barsaktan kan akımına bakterilerin girişini onlerler)
Brunner Bezleri : Mideden gelen mide asidinden ince barsağı korumak icin (ince barsağın ilk kısmında bulunur) alkalinbazik bir mukus salgılar
Karaciğer ve Safra Sistemi
Karaciğer vucudun en buyuk organıdırYaklaşık ağırlığı 15 kg dırVucudun ağırlığının yaklaşık % 25 unu oluştururKaraciğerin ana fonksiyonu barsaklardan gelen besi maddelerini ve diğer maddeleri tutmak , işleme tabi tutmak ( metabolize etmek gelen maddelerin vucuda zarar vermeyecek şekilde yeni maddeler oluşturmasıdır), depolamak veya kan damarı yada safraya vermek tir Ayrıca, karaciğer varlığı istenmeyen veya zararlı kimyasal maddeleri (ki bunlar vucut icinde uretilebilir yada dışarıdan alınan mazı maddeler ve ilaclar barsak yoluyla gelebilir) ortadan kaldırır ( detoksifiye edici ozelliği) Karaciğer vucudun “ guc evi “ dir
Karaciğer fonksiyonel olarak 2 loba ve alt segmentlere ayrılır,her biri kendini besleyen damarlara sahiptir İcerdiği aşırı bol miktarda kan damarlarından dolayı buyuk damarsal bir “ sunger “ gibidir Karaciğere giren kan icindeki besi maddeleri ve diğer maddeler tutularak prosese tabi tutulurSonuc olarak karaciğeri terk eden kan icinde daha az madde vardırKaraciğer hucreleri –hepatositler karaciğerin ana fonksiyonel uniteleridirBunlar safra uretir, besi maddelerinin dağıtımını yapar, yağda eriyen vitaminleri depolar, maddeleri toksik olmayan şekle donuşturmede detoksifikasyon onemli rol oynarlar
Karaciğerde uretilen safra , safra sistemi (safra kanalikulleri, safra kanalları, safra kesesi) ile ince barsağa taşınırSafra ; yiyeceklerle alınan yağ ve diğer maddelerin ince barsaklardan emilmesi icin ,emilebilecek buyukluğe kadar parcalanması icin gereklidirYaklaşık gunde 1 litre kadar safra uretilirKaraciğerden , karaciğer ana safra kanalı ile cıkan safra kanalı , safra kesinden gelen kanal ile birleşerek ana safra kanalı (koledok) oluştururarak ince barsağa girerSafranın aşırısı safra kesesinde depolanırYeşil renkli duz kastan yapılmış safra kesesi yaklaşık 10 cm dırKaraciğerin altında uzanırEğer safra kesesi herhangi bir nedenle alınırsa ,ana safra kanalı (koledok) genişleyerek safra kesesinin yokluğunu dengelemeye calışır
