1299 yılında evvel bir beylik, sonra devlet, sonra da bir imparatorluk haline gelen Osmanlı; son olarak 1922 yılında ortadan kalktı ve yerini bugün içinde yaşamakta olduğumuz Türkiye Cumhuriyeti devletine bıraktı. Osmanlı İmparatorluğu Türk - İslam dünyası için kıymetli olduğu kadar dünya tarihi için de kıymetli bir devlettir zira Osmanlı padişahlarının attıkları her adım, dünya siyasetinde bir iz bırakmıştır.
Yüzlerce yıl boyunca dünyanın neredeyse bilinen her noktasında karar sürmüş Osmanlı İmparatorluğu periyodu boyunca onlarca farklı padişah tahta çıktı. Bu padişahlardan kimilerini düzgün, kimilerini makus özellikleriyle anıyoruz lakin kimilerini pek bilmiyoruz. Devri itibariyle kimileri fetihlere imza atan kimileri ise pek etkin olamayan Osmanlı padişahlarını sırasıyla tanıyalım ve tarihte bıraktıkları değerli izleri görelim.
Sırasıyla tüm Osmanlı padişahları:
Osman Gazi
Orhan Gazi
I. Murad
I. Bayezid
I. Mehmed
II. Murad
Fatih Sultan Mehmed
II. Bayezid
Yavuz Sultan Selim
Kanuni Sultan Süleyman
II. Selim
III. Murad
III. Mehmed
I. Ahmed
I. Mustafa
Genç Osman
IV. Murad
İbrahim
IV. Mehmed
II. Süleyman
II. Ahmed
II. Mustafa
III. Ahmed
I. Mahmud
III. Osman
III. Mustafa
I. Abdülhamid
III. Selim
IV. Mustafa
II. Mahmud
Abdülmecid
Abdülaziz
V. Murad
II. Abdülhamid
Mehmed Reşad
Mehmed Vahdettin
Her şeyin başlangıcı: Osman Gazi
1299 – 1326 yılları ortasında padişah olan Osman Gazi, Osmanlı Devleti’nin kurucusudur. Güçlü kuvvetli bir adam olarak bilinen Osman gazi, Kayı Boyu’unun başına geçtiğinde şimdi 23 yaşındaydı. 1326 yılında Bursa’da gut hastalığı nedeniyle öldü.
Halk ortasına karışırdı: Orhan Gazi
1326 – 1359 ortasında padişah olan Orhan Gazi, sarı sakallı ve mavi gözlüydü. Bizans İmparatorunun kızıyla evlendi. Adalet sahibi ve merhametli olarak bilinir.
Murad Hüdavendigâr olarak anılır: I. Murad
1359 – 1389 yılları ortasında padişah olan I. Murad; uzun uzunluklu, iri burunlu ve iri bir adamdı. “Derviş Gazilerin, Pirlerinin, Hükümdarı Murad Gazi” olarak anılırdı. 1382 yılında “Murad Hüdavendigâr” olarak anılmaya başlandı. Savaş alanında şehit oldu.
Ankara Savaşı ile biliyoruz: I. Bayezid
1389 – 1402 yılları ortasında padişah olan I. Bayezid, Yıldırım Bayezid olarak da bilinir. Süratli hareketleri nedeniyle yıldırım lakabını alan Bayezid, Timur ile yaptığı Ankara Savaşı ile bilinir. Bu savaşta esir düşmüş ve hayatını kaybetmiştir.
İkinci kurucu: I. Mehmed
1413 – 1421 yılları ortasında padişah olan I. Mehmed, Fetret Periyodu sonrası tahta çıkmış ve Anadolu beyliklerini tekrar bir ortaya getirmiştir. Bu nedenle I. Mehmed için Osmanlı Devleti’nin ikinci kurucusu diyenler vardır.
Huzurlu bir hayat: II. Murad
1421 – 1451 ortasında padişah olan II. Murad, sakin ve huzurlu bir ömür sürmüş fakat gözüpek bir başkan olduğu için Avrupalıların gözünü korkutmayı başarmıştır.
Devrin en büyük adamı: Fatih Sultan Mehmed
1451 – 1481 yılları ortasında padişah olan Fatih Sultan Mehmed, 7 lisan bilirdi ve vaktin en büyük alimlerinden biri olarak kabul edilir. İstanbul’u fethederek Doğu Roma İmparatorluğu’nu ortadan kaldırmış ve dünya için yeni bir devrin kapılarını aralamıştır.
Tecrübeli bir devlet adamı: II. Bayezid
1481 – 1512 yılları ortasında padişah olan II. Bayezid, şimdi 7 yaşında Amasya Valisi olarak atandığı için devlet idaresi konusunda deneyimliydi. Bilimle de ilgili olan II. Bayezid, matematik ve ideoloji alanında da eğitim almıştır.
Korkusuz bir asker: Yavuz Sultan Selim
1512 – 1520 yılları ortasında padişah olan Yavuz Sultan Selim, düzgün silah kullanan güçlü bir adamdı. Kars, Erzurum, Artvin ve etraf vilayetleri fethederek bölgenin Müslüman olmasını sağladı. Savaş sırasında tutulmaması için sakal bırakmaz, Türk kültürüne uygun olarak uzun bıyık bırakırdı.
Türk hakimiyetinin en güçlü vakitleri: Yasal Sultan Süleyman
1520 – 1566 yılları ortasında padişah olan Yasal Sultan Süleyman periyodunda Türk hakimiyetinin en güçlü vakitleri yaşanmıştır. Sayısız fetih yapmış, Avrupa’ya Türk korkusu salmış, bilimle ve sanatla yakından ilgilenmiştir. Adalet konusundaki hassasiyeti nedeniyle Yasal olarak anılmıştır.
Silik kaldı: II. Selim
1566 – 1574 yılları ortasında padişah olan II. Selim, Yavuz ve Kanuni’den sonra tahta çıktığı için daha silik bir hükümdar olarak bilinir. İnebahtı yenilgisi bu devirde yaşanmıştır.
Babası üzereydi: III. Murad
1574 – 1595 yılları ortasında padişah olan III. Murad, babası üzere o da devlet işleriyle pek ilgilenmemiş ve hiç İstanbul’dan dışarı çıkmamıştır.
Annesinin tesirinde kaldı: III. Mehmed
1595 – 1603 yılları ortasında padişah olan III. Mehmed, Safiye Sultan’ın oğluydu ve annesinin tesirinde kaldı. Dindar bir sultan olarak bilinir.
Devlet işleriyle yakından ilgilendi: I. Ahmed
1603 – 1617 yılları ortasında padişah olan I. Ahmed, askeri bahiste yetenekli bir sultandı. Kanuni’den sonra gelen devlet işleriyle en ilgili padişahlardan biridir.
Zorlu bir hayat: I. Mustafa
1617 – 1618 yılları ortasında ve daha sonra tekrar 1622 – 1623 yılları ortasında padişah olan I. Mustafa, uzun yıllar sarayın bir odasında mahpus hayatı yaşamıştır. Birinci tahta çıktığında istikrarsız hareketleri nedeniyle indirilse de daha sonra tekrar tahta çıkmak zorunda kalmıştır.
Çıkan isyanlarla hatırlıyoruz: Genç Osman
1618 – 1622 yılları ortasında padişah olan Genç Osman, zeki ve yenilikçi bir padişahtı lakin öteki yöneticilerin isteklerini kabul etmediği için tahttan indirilmiş ve Yedikule zindanlarında boğdurulmuştur.
Sayısız isyan bastırdı: IV. Murad
1623 – 1640 yılları ortasında padişah olan IV. Murad, içki ve tütünü yasaklamasıyla tanınır. Genç yaşta hayatını kaybetmiş olmasına karşın İstanbul’da yaşanan pek çok isyanı şahsen bastıracak kadar güçlüydü.
Deli olarak anılan: İbrahim
1640 – 1648 yılları ortasında padişah olan İbrahim, Meczup olarak anılır. Bunun nedeni ağabeyi IV. Murad’ın tüm kardeşlerini öldürtmesi ve sıranın kendisine geleceği kaygısıyla uzun yıllar sarayın bir odasında mahpus hayatı yaşamasıdır.
Av meraklısı: IV. Mehmed
1648 – 1687 yılları ortasında padişah olan IV. Mehmed, ava meraklı bir sultan olarak bilinir. İkinci Viyana bozgunu bu periyotta yaşanmıştır.
Rüşvete karşı: II. Süleyman
1687 – 1691 yılları ortasında padişah olan II. Süleyman, rüşvet ve sefahat düşmanı olarak bilinir. Dindar bir adamdı.
Hat ustası: II. Ahmed
1691 – 1695 yılları ortasında padişah olan II. Ahmed, çizgi sanatında usta bir sultandı ve kendi eliyle pek çok Kur'an-ı Kerim yazdı.
Keyfine düşkün değildi: II. Mustafa
1695 – 1703 yılları ortasında padişah olan II. Mustafa, uygun bir eğitim görmüştür. Bir yazısındaki “Zevk, sefa ve rahatı kendimize haram eylemişizdir” cümlesi ile bilinir.
Lale Evresi sultanı: III. Ahmed
1703 – 1730 yılları ortasında padişah olan III. Ahmed, Lale Zamanı boyunca padişahlık yapmıştır. Rahat ve sefahat dolu bir hayat sürmüştür.
Devlet işlerini ihmal etmedi: I. Mahmud
1730 – 1754 yılları ortasında padişah olan I. Mahmud, uzun yıllar kafes hayatı yaşamasına karşın akıl sıhhatini korumuş ve tahta çıktığı vakit devlet işleriyle yakından ilgilenmiştir.
Siniri meşhur olan: III. Osman
1754 – 1757 yılları ortasında padişah olan III. Osman, uzun yıllar yaşadığı kafes hayatı nedeniyle hudutlu bir adamdı. Müzisyenleri saraydan kovdurdu. Ayakkabılar demir ökçeler taktırdı ve geldiği duyan tüm cariyelerin yolundan çekilmesini istedi.
Sıkı tedbirler aldı: III. Mustafa
1757 – 1774 yılları ortasında padişah olan III. Mustafa, dindar bir adam olarak bilinir. Devlet işleriyle yakından ilgilenmiş ve mümkün savaşlara karşı kıymetli tedbirler almıştı.
Islahatçı bir sultan: I. Abdülhamid
1774 – 1789 yılları ortasında padişah olan I. Abdülhamid, pek çok siyasi ve askeri ıslahat yaparak ülkede Avrupai biçimde okullar açmıştır.
Şairdi: III. Selim
1789 – 1807 yılları ortasında padişah olan III. Selim, uygun bir eğitim aldı. Kendisi şâir, tamburî, neyzen ve hânendeydi.
Tavizler vermek zorunda kaldı: IV. Mustafa
1807 – 1808 yılları ortasında padişah olan IV. Mustafa periyodunda sayısız isyan çıkmış ve kendisi pek çok taviz vermek zorunda kalmıştır.
Adalet sistemini geliştirdi: II. Mahmud
1808 – 1839 yılları ortasında padişah olan II. Mahmud, adalet konusunda hassas bir sultandı. Pek çok yeni kanun ve tüzük hazırlatmıştı.
Tanzimat devrini başlattı: Abdülmecid
1839 – 1861 yılları ortasında padişah olan Abdülmecid, ıslahatçı fikirlere sahipti. Gülhane Hatt-ı Hümâyûnu ilan ederek Tanzimat periyodunu başlatmıştır.
Sade bir hayat sürdü: Abdülaziz
1861 – 1876 yılları ortasında padişah olan Abdülaziz, şiire ve müziğe ilgili bir sultandı. Müsrif olarak bilinir lakin kendisi sade bir ömür sürerdi.
Avrupa’ya seyahat düzenledi: V. Murad
30 Mayıs 1876 – 31 Ağustos 1876 ortasında kısa bir müddet padişah olan V. Murad; yeterli bir eğitim görmüş, Fransızca öğrenmiş ve Avrupa’ya birinci kere bir seyahat düzenlemiştir.
Güçlü siyasetler uyguladı: II. Abdülhamid
1876 – 1909 yılları ortasında padişah olan II. Abdülhamid, Osmanlı Devleti’ni yıkılmaktan kurtaran bir dizi siyaset uygulamıştır.
Şiirle ve kitapla ilgilendi: Mehmed Reşad
1909 – 1918 yılları ortasında padişah olan Mehmed Reşad, günlerini haremde şiir yazarak ve kitap okuyarak geçirmiştir.
Son padişah: Mehmed Vahdettin
1918 – 1922 yılları ortasında padişah olan Mehmed Vahdettin, Osmanlı Devleti’nin son padişahıdır. Nazik biri olarak bilinir.
Yüzlerce yıl boyunca dünyanın dört bir yanında karar sürmüş Osmanlı İmparatorluğu’nun tüm padişahlarını listeledik ve kısaca tarihte bıraktıkları izlerden bahsettik. Osmanlı padişahları hakkındaki fikirlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.