Değer biçilemez 100 milyon tarihi evrakın bulunduğu arşivi kurtarmak için “susuzlaştırma” ihalesi açıldı. 13.7 milyon lira harcanarak yapılacak çalışmanın işe yarayıp yaramayacağı muhakkak değil.
2013 yılında hizmete açılan Osmanlı Arşivi Külliyesi, çabucak yanı başındaki dere yatağı nedeniyle alarm veriyor.
Uzmanların olumsuz görüşlerine karşın, Bâb-ı Âli'deki tarihi binasından alınarak, TOKİ tarafından Siyahkalem Mühendislik'e inşa ettirilen Kağıthane'deki Ulusal Arşiv Sitesi'ne taşınan yaklaşık 100 milyon evrak ve 370 bin defterlerden oluşan tarihi dokümanları kurtarmak için çalışma başlatıldı.
“Cumhurbaşkanlığı Ulusal Arşiv Sitesi için Ek Etraf Düzenlemesi İmalatları ile Temel Altı Susuzlaştırma Önlemleri alınması ve Uygulamasının Yapılması İşi” ihalesi 13.7 milyon liraya Özülke İnşaat'a verildi. İhaleyi alan Özülke İnşaat 11 ayı geride bıraktı.
Sözcü, Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi Külliyesi'ndeki çalışmaları yerinde inceledi.9 hektarlık arazinin birçok noktasında dozerler ve kepçelerle hafriyatlar yapıldığı ve kanallar açıldığı gözlenirken, bahçe ve cadde tarafında inşaat çalışmaları sürüyor. Susuzlaştırma çalışmasıyla dere yatağındaki Külliye'nin temelinin güçlendirilmesi ve tarihi evrakların rutubetten korunması hedefleniyor.
ERDOĞAN'DAN MİMARA: HESABINI VERİRSİN
Cumhurbaşkanı Erdoğan, 2 Haziran 2013 günü gerçekleştirilen açılışta projenin dere yatağında yer almasını eleştirenlere sert cevap vermişti. Erdoğan şunları söylemişti: “‘Nereden çıktı Kağıthane’deki bu yeni bina, burayı su basar, şu olur, bu olur' üzere birçok olumsuz kampanyaların içerisine girenler oldu. ,'Bu ecdada saygısızlıktır' diyenler oldu. (…) Gerek mimarımız, gerek mühendislerimiz buranın rastgele bir problem yaşamaması için bu projeyi o hassasiyet içerisinde ele aldı. Ve Allah'ın müsaadesiyle bu türlü bir şey de kelam konusu değil. Şayet bu türlü bir şey olursa, Hilmi Şenalp (projenin mimarını işaret ederek), indi ilahide bunun hesabını sen verirsin. Biz evvel Allah'a, sonra da sana inandık, yola çıktık. Bu dokümanlar, bu tarih, bizim bayrağımız kadar pahalıdır mübarektir. Şu anda biz bu çok bedelli dokümanları en uygun ortamda koruma edecek bir merkezi Türkiye'ye kazandırıyoruz.”
RUTUBET, NEM…
Arşiv binasının sızan sudan etkilendiği, depolardan rutubet kokusu yayıldığı, birtakım dokümanların araştırmacıların önüne ıslak geldiği argümanları daha geçtiğimiz yıllarda basına yansımıştı.
İnşaat Mühendisleri Odası, taşkın alanı içine arşiv üzere özellik taşıyan binaların yapılmasının yanlış olduğunu açıklamıştı. Dönemin TOKİ Lideri Erdoğan Bayraktar, Cendere Vadisi'nin art kısmındaki kayalık alanın oyulmasıyla elde edilen bölgede inşa edilen Ulusal Arşiv Külliyesi'nin sarsıntı ve sel başta olmak üzere her türlü doğal afete karşı güçlü olarak tasarlandığı, koruma altına alınacak evrakların nükleer, biyolojik ve kimyasal hücumlardan en düzgün formda korunacağı tez etmişti.
DEĞER BİÇİLEMEZ EVRAKLAR
165 milyon lira yatırım bedeliyle TOKİ tarafından Siyahkalem Mühendislik'e inşa ettirilen Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi Külliyesi'nde 13 blok yer alıyor.
Projede, 800 kişilik kongre merkezi, 200 çalışma odası, 120 depo alanı, üç büyük genel hedefli toplantı salonu, 5 seminer odası ve 10 toplantı odası da bulunuyor. Komplekste bin işçi çalışabiliyor. Fatih’in Bosna Fermanı, Karlofça Antlaşması’nı, Baltalimanı Mukavelesi üzere değer biçilemez evrakların yer aldığı arşiv 800 kamera ile izleniyor.
İLBER ORTAYLI DENSİZLİK DEMİŞTİ
Yaklaşık 100 milyon evrak ve 370 bin defterin bulunduğu Osmanlı Arşivi için Cendere Vadisi'nde İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ne ilişkin yerin bir kısmı ile hazine tarafından Ulusal Eğitim Bakanlığı'na tahsisli yerin bir kısmından oluşan toplam 55 bin 809 metrekarelik alan ayrıldı.
Hassa Mimarlık tarafından projesi hazırlanan arşiv sitesinin dere yatağında inşa edilmesine uzmanlar karşı çıkmış, Devlet Su İşler Bölge Müdürlüğü de bölgede sel tehlikesi bulunduğunu söz etmişti.
Kent Plancıları Odası, yapılaşma nedeniyle toprağın emme gücünün kalmayacağını belirterek, su baskını riskine dikkat çekerken, akademisyenler, nem nedeniyle arşivde de bozulmalar görülülebileceği konusunda ikazda bulunmuştu.
Prof. Dr. İlber Ortaylı da “Başbakanlık Osmanlı Arşivi'nin yeri Bab-ı Ali'dir. Kâğıthane arşivlerinin fenni olmadığı tartışılıyor. Dünyadaki arşivlerin durumunu biraz biliyorum. İmparatorluk Arşivi'ni Kâğıthane'ye taşımak, Babıâli'den uzak tutmak densizliktir, saygısızlıktır ve de gereksiz bir görüştür” diyerek keskin bir hal koymuştu.
Bab-ı Âli'deki tarihi Osmanlı Arşivi binası, 2013 Haziran ayında boşaltılır boşaltılmaz tadilata alındı. Tabelaya “Başbakanlık Osmanlı Arşivi onarım çalışması” yazıldı. Lakin onarım çalışması lüks bir otelle sonuçlandı.
Yusuf Demir/Sözcü