Günlük hayatta, herhangi biri ile konuşurken, sırada beklerken ya da iş yaşamımızda genellikle birkaç dakikadan daha uzun süre ayakta durmak zorunda kalırız. Bu gibi doğal duruşlar sırasında, vücut sürekli düşük genlikli, yavaş salınımlı ve tüm vücut hareketleri ile karakterize edilen postural değişimler göstermektedir. Vücut postürü; birkaç vücut segmentinin esnek eklemler tarafından bir araya gelerek sinir-kas sistemi ile kontrol edilmesinin ürünüdür. Postür ile ilgili diğer tanımlar incelendiğinde, postür; gerilme refleksi ile sağlanan ve yerçekimine karşı korunan vücut duruşunu ifade etmektedir.
Postürdeki bozukluklar nelere sebep olur?
Postural bozukluklardan en sık rastlananları arasında omurganın yana eğriliği olan skolyoz, omurganın öne doğru eğriliği olan kifoz, ayak uzun kavisinin azalması olarak ifade edilen pes planus(taban çökmesi) sayılabilir.
Skolyoz nedir?
Skolyoz, omurga veya omurgada anormal bir eğriye neden olan bir bozukluktur. Omurga, yandan bakıldığında normal eğrilere sahiptir, ancak önden bakıldığında düz görünmelidir. Kifoz, omurganın öne doğru eğildiği taraftaki omurgada bir eğridir. Orta omurgada normal bir kifoz vardır. Lordoz, omurganın geriye doğru büküldüğü taraftan görülen bir eğridir. Üst (servikal) omurgada ve alt (lomber) omurgada normal bir lordoz vardır. Skolyozlu insanlarda, vücudun her iki tarafına eğriler ve omurga bükülmeleri ile, omurgada bir “C” veya bir “S” şekli oluşturarak birbirleri üzerinde gelişirler.
Skolyoz belirtileri nelerdir?
Skolyozun en sık görülen semptomu, omurganın anormal bir eğrisidir. Çoğunlukla bu hafif bir değişikliktir ve ilk olarak bir arkadaş ya da aile üyesi ya da çocuğun okul ya da spor için rutin taraması yapmasıyla farkedilebilir. Omurganın eğrisindeki değişim tipik olarak çok yavaş gerçekleşir, bu yüzden daha ağır bir fiziksel deformite olana kadar gözden kaçırılması kolaydır. Ayrıca skolyoz için rutin bir okul tarama muayenesinde de bulunabilir. Etkilenenler, giysilerinin daha önceki gibi uymadıklarını fark edebilir, pantolon paçalarının biri diğer tarafa göre daha uzun olabilir. Bunun yanı sıra başın orta hattan dışarı çıkmasına, bir tarafa yaslanmasına veya bir kalçanın, omuzun karşı taraftan daha yüksek olduğunu fark etmesine neden olabilir. Sırtının, göğüs kafesinin bir tarafında omurga ve kaburgaların bükülmesinden daha belirgin bir eğriye sahip olabilir. Skolyoz daha şiddetli ise, kalp ve akciğerlerin düzgün çalışması için daha zor hale getirebilir. Bu, nefes darlığına ve göğüs ağrısına neden olabilir. Çoğu durumda, skolyoz ağrılı değildir. Ancak sırt ağrısı, kaburga ağrısı, boyun ağrısı, kas spazmları ve karın ağrısına neden olabilen bazı skolyoz türleri vardır. Ek olarak, bir doktorun diğer hastalıkları dışlamak için de bakmak isteyeceği bu spesifik olmayan ağrıların başka nedenleri vardır. Skolyoz’da fizik tedavi, korse ve ameliyat gibi 3 temel tedavi yöntemi bulunmaktadır. Ağrılar genellikle düzenli spor ve egzersiz programlarına cevap verirler, ama eğer artık cevap alınamıyorsa ya da görünümden memnun olmama, hayatın zorlaşması vb. bir durum söz konusu ise o zaman cerrahi uygulanması önerilir.
Pes Planus nedir?
Pes planus yani düz tabanlılık, ayağın normalde olması gereken iç uzun kavsinin (medial longitudinal arkın) kaybolarak topuğun dışa doğru kayması ile karakterize bir ayak deformitesidir. Esnek(fleksible), sert(rijit) ve fizyolojik olmak üzere üç tipi vardır. Esnek düz tabanlılıkta ayağın iç uzun kavsi(medial longitudinal ark) üzerine ağırlık verildiğinde ark çökerken, ağırlık kaldırılınca arkın kavsi tekrar ortaya çıkar. Sert düz tabanlılıkta ise ağırlık taşırken de ağırlık ortadan kalktığında da arkın şekli değişmez ve arkın yüksekliği normalin altındadır. Çocuklarda ayak altındaki yağ dokusuna bağlı olarak 5-6 yaşına kadar doğal bir düz tabanlılık görünümü mevcuttur bu da üçüncü tipi yani çocuklarda fizyolojik düz tabanlılığı oluşturur ve 7. yaşa kadar bu görünümün kaybolması gerekmektedir. Eğer bu yaşlarda ayağın iç uzun kavsi oluşmaya başlamıyorsa pes planus eğilimi olduğunu göstermektedir. Yapılan çalışmalara göre; pes planus erkeklerde kızlara göre daha fazla görülmüştür. Ayrıca obezler normal kilolulara göre, ailesel geçmişinde eklem 27 bağlarında gevşeklik olanlar olmayanlara göre daha çok pes planus belirtileri göstermiştir. Bunun yanında Hint’li ve Kongo’lu çocuklarda yapılan bir araştırmada erken çocukluk döneminde ayakkabı giyenler ayakkabı giymenlere oranla pes planus sıklığı daha fazladır.
TEDAVİ
• Düz tabanlılığın tedavisinde ilk basamak ayakkabı modifikasyonudur. Öncelikle geniş burunlu ve alçak topuklu ayağın arklarını destekleyen ortopedik ayakkabıların seçilmesi gerekir.
• Tabanlık kullanımının ayağı düzeltici veya deformite oluşumunu engelleyici hiçbir etkisi yoktur. Bu bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Fakat düztabanlığa bağlı ağrısı olan bireylerde kişiye özel tabanlık verilebilir.
• Aşil tendonunu germe tedavinin önemli bir parçasıdır.
• Düz tabanlılıkta egzersiz ve diğer tedavi yöntemleri arkı yükseltmez. Bu tedavilerin amacı ağrıyı azaltmak ikincil ayak problemlerini önlemek, kas – iskelet ve omurgada ikincil problemlerin oluşmasını engellemektir.
• Bunlar dışında kinezyolojik bantlama, elektroterapi yöntemleri ve fiziktedavide kullanılan çeşitli tedavi modaliteleri vardır.