İnsan omurgasına yandan bakıldığında tam düz değildir. Boyun ve bel bölgesinde hafif çukurluk (lordoz) ve sırt bölgesinde hafif kamburluk (kifoz) vardır. Arkadan bakıldığında ise tam düz olmalıdır. Skolyoz, omurganın göğüs veya bel bölgelerinde görülebilen, yana doğru eğriliğidir. Normal ve sağlıklı omurgada omurlar arkadan
bakıldığında yukardan aşağıya yani boyun, sırt ve bel bölgelerinde düz bir hat şeklinde uzanır. Skolyozda ise omurlar sağa veya sola doğru yer değiştirir ve aynı zamanda kendi eksenleri etrafında döner.
Omurgaya arkadan bakıldığında eğrilik düz durulduğunda bile fark edilebildiği gibi bazen bu denli net değildir ve ancak öne eğilme durumunda, kontroller ve röntgen filmlerinde anlaşılabilir. Skolyoz aslında bir hastalık değil bir bulgudur. Nasıl ki farklı hastalıklara
bağlı olarak ateş ya da ağrı gibi bulgular ortaya çıkabiliyorsa, çeşitli hastalıklar da skolyoza neden olabilir. Bu nedenle skolyoz, sağlıklı bir omurga yapısında oluşan biçimsel bir deformite olarak tanımlanabilir.
Başın bir tarafa doğru eğimli olması, göğüs kafesinde asimetri, kürek kemiklerinden birinin diğerine göre daha tümsek şeklinde olması, kalçalar ve omuz seviyeleri eşit olmaması, bacak eşitliklerinin aynı olmadığından şikayet edilmesi gibi durumlar skolyoz habercisi olabileceğinin beliren Prof. Dr. Bahadır, “Skolyozun ilerleyişi kişinin yaşı, cinsiyeti, eğriliğin tipi ve büyüklüğüyle farklılık gösterir. Skolyoz kız çocuklarında daha fazla görülmektedir. Hızlı büyümenin olduğu ergenlikte eğrilik hızlı ilerler.
Skolyozun tanısı için dikkatli bir muayene ve basit bir röntgen filmi yeterlidir. Yalnız her eğrilik skolyoz değildir. Skolyozda vertebra eğimi 10 derecenin üzerinde olmaldır. Bunun altındaki eğrilikler skolyoz olarak sınıflandırılmaz.
FTR VE EGZERSİZ NE KADAR ÖNEMLİ?
Hangi vakalarda fizik tedavi-rehabilitasyon ve egzersiz önerilir?
Hastanın kemik gelişiminin tamamlanmamış olması çok önemli bir kriterdir. 3 boyutlu skolyoz egzersizleri denilen Schroth yöntemi 7’de 70’e uygulanabilen bir yöntemdir. Çok yaşlı hastalarda kas asimetrisine karşı kısır döngüyü kırmaya yönelik kullanılır. Schroth yöntemi, omurgayı sağlıklı tutmak adına yapılabilir. Hasta bu yöntemi öğrenebilir; evde tekrar kendi başına uygulayabilir. Ameliyat öncesi ve ameliyat sonrası uygulanabilir bir yöntemdir.
Skolyozun şiddeti, Cobb açısı yöntemi ile belirlenir. 10 dereceye kadar skolyoz normal kabul edilir. 10 derece üzerindeki hastalara, 25 derecelere kadar egzersiz şiddetle tavsiye edilir. 20-25 ile ameliyat düzeyi 40-45 derecelere kadar daegzersiz tedavileri hem de korseleme tedavisi uygun görülür.
Bu egzersizler aslında pozisyonlama gibidir. Aktif ve dinamik egzersizler vardır ama solunum hep bu işe dahildir. Hastaya önce rotasyonel solunum tekniği öğretilir. Rotasyonel solunum tekniğinde solunum kapasitesini geliştirmeye yönelik hastaya çeşitli uyaranlar verilir. Bu dışarıdan vibrasyon yöntemiyle bizim yaptığımız bir şey olabilir ya da hastanın evde kullanması için havlu egzersiz yöntemleri vardır. Nefes ne kadar uzun süre verirse bizim için o kadar aktif kasılma sağlıyor demektir. Tek burundan nefes almak, saniye nefesi dediğimiz her seferinde daha uzun süreyle nefes vermek öğretilir.
Skolyozu, ister erişkin ister çocuk olsun egzersiz, fizik tedavi-rehabilitasyon ve korseyle düzelebilecek bir kişinin ne kadar sıklıkla merkeze gelmesi gerekir? Bir egzersiz süresi ne kadardır?
Egzersiz süresi hastanın yaş grubuna göre değişir. Küçük bir çocuğun haftada en az 2-3 kere gelmesi gerekir. Hasta en az 5-6 seans görülüp bir buçuk ay sonrasında da tekrar takip edilerek eğriliğin ne noktada olduğuna, ilerlemenin önlenip önlenemediğine bakılır. Şehir dışından gelen hastalara egzersiz programı maalesef bir buçuk saatte öğretilmek zorunda kalınır.
Ameliyatsız düzelebilecek bir skolyozu tedavi etmek mümkün müdür?
Hastanın yaşı, omurgasının ne kadar hareketli olduğu, ne kadar sıklıkla egzersiz yaptığı, ev ödevlerini ne kadar yaptığı önemli faktörlerdir. 45 derecelerde olup ameliyat olmak istemeyen ve egzersiz tedavisi alan birçok hasta vardır. Kemik gelişimi tamamlanmamış, özellikle 10-12 yaşlarındaki hastalarda hem egzersiz hem korseyle beraber 45-50 dereceler 30 dereceye kadar düşebilmektedir.