Sosyal örgütler nelerdir? Neler yaparlar?
Hepimiz bir toplum içerisinde yaşıyoruz. Toplu yaşamanın bir sonucu olarak ihtiyaçlar ve bazı sorunlar yaşanabilir. ihtiyaç ve sorunların ortaya çıkmasının nedenlerinden bazıları toplumların ekonomik, kültürel, sosyal yapılarıdır.
Sosyal problemlerden bazıları şunlardır:
Resmî kurumların yanı sıra sosyal örgütler de sosyal problemleri çözmeye yönelik çalışmalar yaparlar. Sosyal örgüt, toplumla ilgili amaç ya da işi gerçekleştirmek için bir araya gelmiş kurumların, kişilerin oluşturduğu birliktir. Sosyal örgütlerde gönüllülük esastır ve gelirleri vatandaşların bağışlarından oluşur.
Sosyal örgüt ve kurumlar toplum için çalışırlar. Farklı alanlarda hizmet ederler. Bazıları eğitim, bazıları çevre konularında çalışmalar yaparlar. Sosyal örgütlerden birkaçının çalışma alanlarını, amaçlarını inceleyelim:
Türkiye Kızılay Derneği
Savaş alanlarında yaralanan ya da hastalanan askerlere hiçbir ayırım gözetmeden yardım etme arzusundan doğan Kızılay, taraf olduğumuz bütün savaşlarda bu doğrultuda çok başarılı hizmetler vermiştir. Cephe gerisinde kurduğu seyyar ve sabit hastaneler, hasta taşıma servisleri, donattığı hastane gemileri, yetiştirdiği hemşireler ve gönüllü hasta bakıcılar aracılığıyla savaş alanlarında yaralanan ya da hastalanan on binlerce Mehmetçikin, dost ve düşman askerinin bakım ve tedavisine yardımcı olmuş; Türk olsun, düşman olsun savaş esirlerine gereken insancıl yardımları yapmış; savaştan etkilenen sivil halkın bakımı ve korunması için çaba göstermiştir. Ülkemizde, sağlık ve sosyal yardım alanlarında birçok hizmete öncülük etmiş ve uluslararası insancıl yardım faaliyetlerine de katılmıştır.
Kızılay etkin bir şekilde katıldığı Kurtuluş Savaşının zaferle sonuçlanması ve cumhuriyetin ilanından sonra ülkemizin içinde bulunduğu pek çok sorunun çözümü için bütün imkânlarını seferber etmişti.
Cumhuriyetimizin ilk yıllarında, art arda girdiği savaşlardan yorgun düşmüş ulusumuz, açlık, kuraklık ve salgın hastalıklarla karşı karşıyaydı. Kızılay bir yandan bu sorunlarla uğraşırken, diğer yandan da esir ve göçmenlerin giyecek, yiyecek, barınma ve sağlık ihtiyaçlarını karşılamış, imkânları oranında da meydana gelen afetlerin yaralarını sarmaya çalışmıştır.
Mevcut sorunların yanı sıra hızla gelişen ve değişen toplumumuzda, doğal olarak yeni istek ve ihtiyaçlar da belirlemeye başlamıştı. Kızılay bu gelişmelerin gerisinde kalmamış, sağlık ve sosyal alanlardaki sorunların çözümü doğrultusunda amaçların ufkunu ve faaliyet alanlarını sürekli genişletmiştir.
Kızılayının zamanla yöneldiği faaliyet ve hizmet alanları şunlardır:
1967 yılından bu yana hizmet veren vakıf, eğitime gönül vermiş aydın kişiler ve iş adamlarının katkılarıyla kurulmuştur.Vakfın amacı, maddi desteğe ihtiyacı olan başarılı öğrencilere burs vermek, okul, öğrenci yurdu ve merkezleri açmak, eğitim ve öğretim alanında araştırmalar yapmak, millî eğitime destek olmaktır.
LÖSEV (Lösemili Çocuklar Vakfı)
LÖSEVin ilk amacı, lösemili ve kan hastası çocukların eğitim ve sağlık başta olmak üzere her türlü ihtiyaçlarının sağlanmasına yardımcı olmaktır.Vakfın diğer önemli amacı ise kan hastalıkları konusunda ulusal düzeydetedavi, eğitim ve araştırma kurumları kurmak ve işletmektir. LÖSEV, gerçekleştirdiği tüm faaliyetlerde; lösemi hastalığını tanıtmayı, lösemili çocukların ve ailelerinin sıkıntılarını topluma aktarmayı ve toplumu bilinçlendirmeyi amaçlamaktadır.
Türk Kalp Vakfı
Bir grup hayırseverin 1975 yılında kalp sağlığını geliştirme düşüncesi ile kurduğu bir vakıftır. Vakıf, sağlık sigortasından mahrum olan insanlara ucuz veya ücretsiz kalp muayeneleri yapmaktadır.
Eğitim Gönüllüleri Vakfı
Vakfın kuruluş nedeni, devlet tarafından verilen temel eğitime katkıda ^| bulunmaktır. Buradan yola çıkarak oluşturdukları donanımlı eğitim ortamlarına kendi isteği ile gelen 7-16 yaş grubu çocukları gönüllüleri ile eğitmektedirler.
Çocukları geleceğe hazırlar. Bağışçılarının katkılarıyla sürdürdüğü bu faaliyetler hakkında kamuoyunu düzenli olarak bilgilendirir. Eğitim Gönüllüleri Vakfının misyonu şudur:
Çocuklarımızın; cumhuriyet temel ilke ve değerlerine bağlı, akılcı, sağduyulu, öz güven sahibi, düşünen, sorgulayan, kendi iç yaratıcılığını harekete geçirebilen, barışçı, farklı, düşünce ve inançlara saygılı, insan ilişkilerinde cinsiyet, ırk, din, dil farkı gözetmeyen bireyler olarak yetişmelerine katkıda bulunacak okul dışı eğitim programları oluşturmak ve uygulamaktır.
İlkyar (İlköğretim Okullarına Yardım Vakfı)
Özellikle köy çocuklarına okuma heyecanı ve eğitimini daha ileri düzeyde sürdürme motivasyonu kazandırmak, eğitimlerine katkıda bulunmak ve bu faaliyetin her aşamasını, hiçbir politik kaygı taşımadan ve insanların eşit olduğu ilkesinden yola çıkarak uygulamak, Köylere kitap yardımı yapmak, Öğretmenler için programlar düzenlemek.
AKUT (Arama Kurturma Derneği)
Başlangıçta temel hedefi dağ ve diğer doğa koşullarında doğru ve etkin arama ve kurtarma faaliyetleri düzenlemekti. 1997 yılı Ocak ayında deprem eğitimini, haziran ayında ise ilk sel eğitimini almaya başlayan AKUT, böylece talep edildiği takdirde doğal afetlerde de ilgili resmî kurumlara yardımcı olabilir hâle geldi.
AKUT, gönüllü çalışanlarıyla yardıma ihtiyacı olan kişilere en kısa sürede ulaşmak, yardım için gereken en uygun koşulları sağlamak, kazazedenin temel ilk yardım desteğini sağlamak ve can kaybını en aza indirmeyi amaçlamıştır.
ÇEKÜL (Çevre ve Kültür Değerlerini Koruma ve Tanıtma Vakfı)
Ülkemizin doğal ve kültürel mirasını korumak amacıyla kurulmuş bir sivil toplum kuruluşudur. ÇEKÜL, doğal ve kültürel çevreyi korumak için kent, havza, bölge, ülke ölçeğinde projeler geliştirmektedir.
DHKD (Doğal Hayatı Koruma Derneği)
DHKDnin amacı Türkiyenin olağanüstü zengin bitki ve hayvan türleri ile bunların doğal yaşam alanlarının değerinin farkına varılması, koruma altına alınmasıdır. DHKD bu koruma projeleri yürütmekte, ilgili yasaların uygulanabilmesi için lobi faaliyetleri sürdürmektedir. Kamuoyu, yerel ve merkezî yöneticiler ve şirketlerle iş birliği yapmaktadır.
Genel olarak sosyal örgütlere bunları örnek verebiliriz.
Hepimiz bir toplum içerisinde yaşıyoruz. Toplu yaşamanın bir sonucu olarak ihtiyaçlar ve bazı sorunlar yaşanabilir. ihtiyaç ve sorunların ortaya çıkmasının nedenlerinden bazıları toplumların ekonomik, kültürel, sosyal yapılarıdır.
Sosyal problemlerden bazıları şunlardır:
- İşsizlik
- Yaşlı, kimsesiz, bakıma muhtaç insanlar
- Okuryazar oranının düşüklüğü
- Doğal çevrenin yok olması ve çevre kirliliği
- Bakıma muhtaç ya da kimsesiz çocuklar
- Doğal afetlerden sonra yardıma ihtiyacı olan insanlar
Resmî kurumların yanı sıra sosyal örgütler de sosyal problemleri çözmeye yönelik çalışmalar yaparlar. Sosyal örgüt, toplumla ilgili amaç ya da işi gerçekleştirmek için bir araya gelmiş kurumların, kişilerin oluşturduğu birliktir. Sosyal örgütlerde gönüllülük esastır ve gelirleri vatandaşların bağışlarından oluşur.
Sosyal örgüt ve kurumlar toplum için çalışırlar. Farklı alanlarda hizmet ederler. Bazıları eğitim, bazıları çevre konularında çalışmalar yaparlar. Sosyal örgütlerden birkaçının çalışma alanlarını, amaçlarını inceleyelim:
Türkiye Kızılay Derneği
Savaş alanlarında yaralanan ya da hastalanan askerlere hiçbir ayırım gözetmeden yardım etme arzusundan doğan Kızılay, taraf olduğumuz bütün savaşlarda bu doğrultuda çok başarılı hizmetler vermiştir. Cephe gerisinde kurduğu seyyar ve sabit hastaneler, hasta taşıma servisleri, donattığı hastane gemileri, yetiştirdiği hemşireler ve gönüllü hasta bakıcılar aracılığıyla savaş alanlarında yaralanan ya da hastalanan on binlerce Mehmetçikin, dost ve düşman askerinin bakım ve tedavisine yardımcı olmuş; Türk olsun, düşman olsun savaş esirlerine gereken insancıl yardımları yapmış; savaştan etkilenen sivil halkın bakımı ve korunması için çaba göstermiştir. Ülkemizde, sağlık ve sosyal yardım alanlarında birçok hizmete öncülük etmiş ve uluslararası insancıl yardım faaliyetlerine de katılmıştır.
Kızılay etkin bir şekilde katıldığı Kurtuluş Savaşının zaferle sonuçlanması ve cumhuriyetin ilanından sonra ülkemizin içinde bulunduğu pek çok sorunun çözümü için bütün imkânlarını seferber etmişti.
Cumhuriyetimizin ilk yıllarında, art arda girdiği savaşlardan yorgun düşmüş ulusumuz, açlık, kuraklık ve salgın hastalıklarla karşı karşıyaydı. Kızılay bir yandan bu sorunlarla uğraşırken, diğer yandan da esir ve göçmenlerin giyecek, yiyecek, barınma ve sağlık ihtiyaçlarını karşılamış, imkânları oranında da meydana gelen afetlerin yaralarını sarmaya çalışmıştır.
Mevcut sorunların yanı sıra hızla gelişen ve değişen toplumumuzda, doğal olarak yeni istek ve ihtiyaçlar da belirlemeye başlamıştı. Kızılay bu gelişmelerin gerisinde kalmamış, sağlık ve sosyal alanlardaki sorunların çözümü doğrultusunda amaçların ufkunu ve faaliyet alanlarını sürekli genişletmiştir.
Kızılayının zamanla yöneldiği faaliyet ve hizmet alanları şunlardır:
- Afete Hazırlık ve Müdahale
- Savaş durumunda
- Doğal afetlerde
- Olağan dönemlerde
- Nakdi ve ayni yardım hizmetleri
- Sağlık ve Sosyal Yardım Hizmetleri
- Tıp merkezleri
- Psiko-Sosyal destek hizmetleri
- ilk yardım kursları
- Gençlik ve Gönüllülük hizmetleri
- Gençlik kampları
- Burslar
- Yurtlar
- Gönüllülük hizmetleri
- Kan Hizmetleri
- Uluslararası ilişkiler
- Savaşta felakete uğrayanları koruyan, 12 Ağustos 1949 tarihli Cenevre Sözleşmeleriyle Türkiye Cumhuriyeti Devletinin taraf bulunduğu uluslararası anlaşmaların kendisine yüklediği hizmetleri görmek, bunların yerine getirilmesine yardımcı olmak,
- Barışta yurt içinde ve yurt dışında meydana gelen her türlü afet ve felaketlere karşı tüzük dahilinde üzerine düşen hizmetleri yerine getirmek,
- İnsaniyetçi hukuk ilkelerine bağlı kalmak, sağlık ve sosyal dayanışmayı desteklemek, sosyal refahın geliştirilmesine yardımcı olmak,
- Uluslararası Kızılhaç Komitesi, Uluslararası Kızılay-Kızılhaç Dernekleri Federasyonu ve bu federasyona dahil ulusal kuruluşlarla amaç ve iş birliği yapmaktır.
- Kızılay, savaşta ve barışta amacının gerektirdiği hizmetlerle kanunların yüklediği görevleri yapar.
- Savaşta veya hükümetin ilan ettiği olağanüstü hâllerde; Kızılay, hükümetin gösterdiği lüzum ve ihtiyaca göre cephede ve cephe gerisinde Türk Milleti ve Silahlı Kuvvetlerine amacına uygun yardımlarda bulunur.
- Savaş görevlerini yerine getirecek araç ve gereçlerle ilaçları sürekli kontrol altında bulundurur, bozulma ve eksilmeye mahal bırakmadan gerekenleri elden çıkarır, yerine tazelerini, yenilerini koymak suretiyle stok seviyesini korumaya çalışır.
- Silahlı Kuvvetlerde görülecek bulaşıcı hastalıklara karşı açılacak mücadeleye katılır.
- Tehlikeli bölgelerde bulunan çocukların ve korunmaları gerekenlerin hükümetin göstereceği yerlere taşınmalarına ve yerleştirmelerine yardım eder.
- Hükümetin isteği üzerine göstereceği yerlerde hastaneler açar.
- Hemşireler, gönüllü hemşireler ve hasta bakıcılar, ilk yardım ve acil bakım, laboratuvar, radyoloji ve gereksinim duyulacak diğer branşlarda sağlık meslek elemanı yetiştirir. Dispanserler, sağlık merkezleri ve hastaneler, amaçlarına uygun eğitim öğretim merkez ve kurumları, rehabilitasyon merkezleri açar ve yönetir.
- Kan yardımı ile kan türevlerini sağlayacak teşkilatı kurar, yönetir ve teşkilatın yurt düzeyinde gelişmesi için gereken önlemleri alır.
- Salgın hastalıklara, halk sağlığını ilgilendiren benzer afetlere ve çocuk ölümlerine karşı mücadeleye katılır ve yardım eder.
- Barışta ve savaşta görevlerini yerine getirebilmek için gereken araç ve gereçleri hazırlar.
- Yoksullara yardımda bulunur.
- Muhtaç hastalara tedavi yardımı yapar; güçsüz ve fiziksel özürlülere noksan veya arızalı organlarının fonksiyonlarını tamamlayıcı, destekleyici veya rehabilite edici nitelikte araç temin etmeye çalışır.
- Kaybolan geleceği kurtarmak, açlık ve yoksulluğu gidererek J PHJ^ ^ topraktan gelen toplumsal barışı sağlamak için:
- Erozyon, çoraklaşma, çölleşme, kirlilik, hatalı tarım teknikleri ve amaç dışı arazi kullanımını önlemek,
- Doğal varlıkların tahribine yönelik ulusal ve uluslararası her türlü idari, siyasi ve ekonomik baskılara karşı mücadele etmek ve sorunlara çözüm önermek,
- Doğal varlıkların korunmasına yönelik politikaların hükümetlerce üretilmesini, gerekli yasal düzenlemelerin yapılmasını, uygulanmasını ve uluslararası anlaşmalara uyulmasını sağlayacak bilinçli ve etkin kamuoyu oluşturmak,
- Biyolojik çeşitlilik, toprak, su ve diğer doğal kaynakların korunması, verimli kılınması ve sürdürülebilir yönetimini gerçekleştirmeyi amaçlamıştır.
1967 yılından bu yana hizmet veren vakıf, eğitime gönül vermiş aydın kişiler ve iş adamlarının katkılarıyla kurulmuştur.Vakfın amacı, maddi desteğe ihtiyacı olan başarılı öğrencilere burs vermek, okul, öğrenci yurdu ve merkezleri açmak, eğitim ve öğretim alanında araştırmalar yapmak, millî eğitime destek olmaktır.
LÖSEV (Lösemili Çocuklar Vakfı)
LÖSEVin ilk amacı, lösemili ve kan hastası çocukların eğitim ve sağlık başta olmak üzere her türlü ihtiyaçlarının sağlanmasına yardımcı olmaktır.Vakfın diğer önemli amacı ise kan hastalıkları konusunda ulusal düzeydetedavi, eğitim ve araştırma kurumları kurmak ve işletmektir. LÖSEV, gerçekleştirdiği tüm faaliyetlerde; lösemi hastalığını tanıtmayı, lösemili çocukların ve ailelerinin sıkıntılarını topluma aktarmayı ve toplumu bilinçlendirmeyi amaçlamaktadır.
Türk Kalp Vakfı
Bir grup hayırseverin 1975 yılında kalp sağlığını geliştirme düşüncesi ile kurduğu bir vakıftır. Vakıf, sağlık sigortasından mahrum olan insanlara ucuz veya ücretsiz kalp muayeneleri yapmaktadır.
Eğitim Gönüllüleri Vakfı
Vakfın kuruluş nedeni, devlet tarafından verilen temel eğitime katkıda ^| bulunmaktır. Buradan yola çıkarak oluşturdukları donanımlı eğitim ortamlarına kendi isteği ile gelen 7-16 yaş grubu çocukları gönüllüleri ile eğitmektedirler.
Çocukları geleceğe hazırlar. Bağışçılarının katkılarıyla sürdürdüğü bu faaliyetler hakkında kamuoyunu düzenli olarak bilgilendirir. Eğitim Gönüllüleri Vakfının misyonu şudur:
Çocuklarımızın; cumhuriyet temel ilke ve değerlerine bağlı, akılcı, sağduyulu, öz güven sahibi, düşünen, sorgulayan, kendi iç yaratıcılığını harekete geçirebilen, barışçı, farklı, düşünce ve inançlara saygılı, insan ilişkilerinde cinsiyet, ırk, din, dil farkı gözetmeyen bireyler olarak yetişmelerine katkıda bulunacak okul dışı eğitim programları oluşturmak ve uygulamaktır.
İlkyar (İlköğretim Okullarına Yardım Vakfı)
Özellikle köy çocuklarına okuma heyecanı ve eğitimini daha ileri düzeyde sürdürme motivasyonu kazandırmak, eğitimlerine katkıda bulunmak ve bu faaliyetin her aşamasını, hiçbir politik kaygı taşımadan ve insanların eşit olduğu ilkesinden yola çıkarak uygulamak, Köylere kitap yardımı yapmak, Öğretmenler için programlar düzenlemek.
AKUT (Arama Kurturma Derneği)
Başlangıçta temel hedefi dağ ve diğer doğa koşullarında doğru ve etkin arama ve kurtarma faaliyetleri düzenlemekti. 1997 yılı Ocak ayında deprem eğitimini, haziran ayında ise ilk sel eğitimini almaya başlayan AKUT, böylece talep edildiği takdirde doğal afetlerde de ilgili resmî kurumlara yardımcı olabilir hâle geldi.
AKUT, gönüllü çalışanlarıyla yardıma ihtiyacı olan kişilere en kısa sürede ulaşmak, yardım için gereken en uygun koşulları sağlamak, kazazedenin temel ilk yardım desteğini sağlamak ve can kaybını en aza indirmeyi amaçlamıştır.
ÇEKÜL (Çevre ve Kültür Değerlerini Koruma ve Tanıtma Vakfı)
Ülkemizin doğal ve kültürel mirasını korumak amacıyla kurulmuş bir sivil toplum kuruluşudur. ÇEKÜL, doğal ve kültürel çevreyi korumak için kent, havza, bölge, ülke ölçeğinde projeler geliştirmektedir.
DHKD (Doğal Hayatı Koruma Derneği)
DHKDnin amacı Türkiyenin olağanüstü zengin bitki ve hayvan türleri ile bunların doğal yaşam alanlarının değerinin farkına varılması, koruma altına alınmasıdır. DHKD bu koruma projeleri yürütmekte, ilgili yasaların uygulanabilmesi için lobi faaliyetleri sürdürmektedir. Kamuoyu, yerel ve merkezî yöneticiler ve şirketlerle iş birliği yapmaktadır.
Genel olarak sosyal örgütlere bunları örnek verebiliriz.
