Spina bifida ikiye ayrılmış veya acık omurilik demektir Omuriliğin herhangi bir bolgesinin bozuk gelişimine verilen isimdir: Ana rahminde bebeğin omurgası gelişirken bir yanlışlık sonucu bir ya da daha fazla omur kemiği ve omuriliğin bir kısmı iyi gelişemez, omurilik ve sinir sisteminde değişik derecelerde hasar oluşur Bacaklara, idrar kesesine ve kalın barsaklara giden sinirlerin calışmaması nedeni ile yaşam boyu surecek kısmi bir felc gorulur
Omurilik bir cok sinirden oluşan bir boru gibidir Bu sinirler beyinden kaslara giderek hareketleri kontrol eder; ayrıca govde, kol ve bacaklardan gelen hisleri de beyne taşır Spina bifidalı bebeklerde omuriliğin arkası kapanmamıştır ve sinirler kesintiye uğramıştır Bebek sırtında bir acıklıkla doğar ve mesajlar sinirlerinden gecemez Beyinden bacaklara giden sinirler hedefe ulaşamayınca felc (hareket edememe ve hissetmeme) oluşur
Hangi sinirlerin etkilendiği sırttaki kesenin yerine bağlıdır Kese ne kadar yukarda ise o kadar fazla sinir etkilenmiş demektir Bu nedenle bazı spina bifidalı cocuklar normale yakın yururken bazılarının tekerlekli sandalye kullanması gerekir
Spina bifidanın İki ana turu vardır:
1 Spina bifida okulta ( kapalıgizli)
Bu en hafif ve sık gorulen turudur ve cok nadiren ozurluluk yaratır Coğu zaman başka bir amacla cekilen rontgen filmlerinde rastlantısal olarak saptanır Bazen sırtta bir benek ya da kıllanma da olabilir Bircok kişide olabilir ve genellikle hicbir sorun yaratmaz
Bazı durumlarda omurgadaki bu onemsiz arıza omuriliğin sıkışmasına ve gerilmesine yol acabilir Buna gergin omurilik (tethered cord) sendromu denmektedir Omuriliğin gerilmesi sinir sisteminin calışmasını bozar : bacak hareketlerinde zayıflık ve idrar kacırma gorulebilir
2 Spina bifida sistika (keseli spina bifida)
Sırtta ince bir deri tabakası ile ortulu bir kese ya da kist gozlenir İki turu vardır:
a Meningosel
Bu turunde kesenin icinde omuriliği ve omurilik sıvısını saran dokular vardır Omurilik sıvısı omuriliği ve beyni yıkar ve korur Bu durumda sinirler fazla hasar gormediklerinden cok az ozurluluk vardır En nadir gorulen şekil budur
b Myelomeningosel (Meningomyelosel)
Daha sık gorulen ve daha ciddi olan turu budur Burada kese icinde sadece omurilik sıvısı değil, omurilik kısımları ve sinirler de bulunur Omurilik hasar gormuştur veya iyi gelişmemiştir Sonucta hasarlı omur altında her zaman kısmi bir felc ve his kaybı mevcuttur Ozurluluk derecesi spina bifidanın yerine ve etkilenen sinir miktarına bağlıdır Cocukların coğunda aynı zamanda mesane ve barsak problemleri de gozlenir
Oluşumu:
Spina bifida gebeliğin ilk ayında, anne henuz hamileliğinin farkında değilken meydana gelmektedir Ana rahminde oluştuğu icin bu soruna doğumsal anomali denilir Nedeni bilinmemektedir Nedenlerin arasında annenin hamilelikte folik asit isimli vitamini (Folbiol) yeterli miktarda almaması gosterilebilir Bazen de genetik nedenlerle bazı ailelerde spina bifida daha sık gorulur Ayrıca annenin epilepsi ilacları kullanması da spina bifidaya neden olabilmektedir
Gebeliğin ikinci ayından sonra ultrason tetkikinde bebekte spina bifida varlığı saptanabilir Riskli ailelerde yani onceden spina bifidalı bebek doğurmuş annelerde veya ailesinde spina bifida olanlarda rahim sıvısı alınıp tetkik yapılabilir Ayrıca her anne adayının gebe kalmadan once başlamak şartı ile bir sure folik asit (folbiol) vitamini kullanmasının bebekte spina bifida oluşma olasılığını azalttığı bilinmektedir
Ultrason ile gebeliğin ilk aylarında spina bifida saptanırsa gebeliğe ailenin rızası ile son verilebilir (tıbbi kurtaj) Gebeliğin son aylarında spina bifida saptandıysa veya aile kurtaj istemiyorsa bebek sezaryen ile doğurtularak kesenin zarar gormesi ve felcin artması engellenebilir
Spina bifida cocuğu nasıl etkiler ?
Anne babaların ilk sorusu genellikle budur Spina bifidalı cocuklar birbirlerinden cok farklı olabilirler Genelde felc seviyesi omurilikteki hasarın yerine bağlıdır Hekimler cocuklara L2 veya T10 gibi adlar koyarlar Buradaki harf bozukluğun olduğu en yuksek bolgeyi gosterirken numara da etkilenen omurgayı belirtir Orneğin bir L2 spina bifidalı cocukta lomber yani bel omurlarının ikincisi duzeyinde hasar var demektir Bu da ileride cocuğun ayakta durma ve yurumesi konusunda bize fikir verir Spina bifidalı cocukların %75'inde lombersakral duzeyde yani bel bolgesinde bozukluk vardır %25'inde torakal duzeyde yani sırt bolgesinde arıza vardır
Genelde lezyon ne kadar aşağıda ise etkilenen kas miktarı da o kadar azdır Ornegin L2 seviyeli bir cocukta (bel), T8 seviyeli bir cocuğa gore daha hafif kas zayıflığı olur Sakral spina bifidalı cocuklarda ise felc hemen hic gorulmez
Felcin seviyesi seviyesi belirlenerek cocuğa uygulanacak tedavi planlanmalıdır Farklı seviyelerde felci olan cocukların oturma, yurume konusundaki yardım ihtiyacları da farklıdır Belirleyici olan felcin ve duyu kaybının sınırının başladığı yuksek bolgedir Ancak govdenin her iki yanında farklı duzeylerde hasar gorulebilir Cocuğun bacaklarında his kaybı olduğu, yani bacaklarını nomalden az hissettiği de unutulmamalıdır
Zeka gelişimi
Spina bifidalı cocukların zekası normal hatta bazen normalin ustundedir Ancak beyinde su birikmesi ( hidrosefali ) olan cocuklar tedavisiz bırakılırsa bir sure sonra zeka gelişimi geri kalabilir Cocuğun toplum hayatına katılmayıp ev ortamına mahkum edilmesi de uzun vadede zekasını koreltecektir
Yurume ve toplum hayatına katılma
Spina bifidalı cocukların coğunluğu yuruyebilir Bazı cocuklar yardımsız yururken bazıları cihaz, yurutec ve koltuk değnekleri ile gezebilir Bazen kucukken yuruyebilen cocukların erişkinliğe yaklaştıkca tekerlekli iskemle kullanmayı tercih ettikleri gorulur Kucukken elle kullanılan tekerlekli iskemleye binebilen cocuklar buyuduklerinde elektrikli tekerlekli iskemleyi tercih edebilirler Bunlar hastalığın ilerlemesine değil, cocuğun kilo almasına ve toplum hayatındaki engellerin ( binalara girişteki zorluklar, merenler, ulaşım vasıtalarında ve yollarda bedensel engellilere yonelik hazırlıklar olmaması ) spina bifidalı insanları zorlaması nedeni ile gozlenir
Spina bifidalı cocukların da diğer tum cocuklar gibi normal hisleri, duşunceleri ve ihtiyacları olduğunu unutmamalıyız Oyun oynamak, arkadaş edinmek, okula gitmek diğer tum cocuklar gibi onların da hakkıdır Tum spina bifidalı cocukların yaşıtları gibi sevilmeye, okşanmaya ve oyun oynamaya ihtiyacları vardır
Eğitim ve meslek hayatı
Batı ulkelerinde spina bifidalı cocuklar normal okullara gidebilmekte ve bedensel engelli olmayan akranlarıyla birlikte eğitim hayatlarını surdurmektedirler Maalesef bizim ulkemizde ulaşım gucluğu, ailelerin imkanlarının kısıtlı olması, sınıfların kalabalıklığı, bazı oğretmenlerin ilgisizliği gibi nedenlerle spina bifidalı cocuklarımızın bir kısmı okula başlasalar bile orta ve yuksek oğrenime devam edememektedirler Cocuklarımızın yarınını duşunerek tahsilsiz kalmalarını engellemek icin elimizden geleni yapmalı, gerekirse kısa surede meslek sahibi olabilecekleri kurslara başvurulmalıdır Spina bifidalı genclerimiz modern toplum hayatında ayakta calışmayı gerektirmeyen işlerde başarılı olarak gecimlerini temin edebilirler
Alıntı
Omurilik bir cok sinirden oluşan bir boru gibidir Bu sinirler beyinden kaslara giderek hareketleri kontrol eder; ayrıca govde, kol ve bacaklardan gelen hisleri de beyne taşır Spina bifidalı bebeklerde omuriliğin arkası kapanmamıştır ve sinirler kesintiye uğramıştır Bebek sırtında bir acıklıkla doğar ve mesajlar sinirlerinden gecemez Beyinden bacaklara giden sinirler hedefe ulaşamayınca felc (hareket edememe ve hissetmeme) oluşur
Hangi sinirlerin etkilendiği sırttaki kesenin yerine bağlıdır Kese ne kadar yukarda ise o kadar fazla sinir etkilenmiş demektir Bu nedenle bazı spina bifidalı cocuklar normale yakın yururken bazılarının tekerlekli sandalye kullanması gerekir
Spina bifidanın İki ana turu vardır:
1 Spina bifida okulta ( kapalıgizli)
Bu en hafif ve sık gorulen turudur ve cok nadiren ozurluluk yaratır Coğu zaman başka bir amacla cekilen rontgen filmlerinde rastlantısal olarak saptanır Bazen sırtta bir benek ya da kıllanma da olabilir Bircok kişide olabilir ve genellikle hicbir sorun yaratmaz
Bazı durumlarda omurgadaki bu onemsiz arıza omuriliğin sıkışmasına ve gerilmesine yol acabilir Buna gergin omurilik (tethered cord) sendromu denmektedir Omuriliğin gerilmesi sinir sisteminin calışmasını bozar : bacak hareketlerinde zayıflık ve idrar kacırma gorulebilir
2 Spina bifida sistika (keseli spina bifida)
Sırtta ince bir deri tabakası ile ortulu bir kese ya da kist gozlenir İki turu vardır:
a Meningosel
Bu turunde kesenin icinde omuriliği ve omurilik sıvısını saran dokular vardır Omurilik sıvısı omuriliği ve beyni yıkar ve korur Bu durumda sinirler fazla hasar gormediklerinden cok az ozurluluk vardır En nadir gorulen şekil budur
b Myelomeningosel (Meningomyelosel)
Daha sık gorulen ve daha ciddi olan turu budur Burada kese icinde sadece omurilik sıvısı değil, omurilik kısımları ve sinirler de bulunur Omurilik hasar gormuştur veya iyi gelişmemiştir Sonucta hasarlı omur altında her zaman kısmi bir felc ve his kaybı mevcuttur Ozurluluk derecesi spina bifidanın yerine ve etkilenen sinir miktarına bağlıdır Cocukların coğunda aynı zamanda mesane ve barsak problemleri de gozlenir
Oluşumu:
Spina bifida gebeliğin ilk ayında, anne henuz hamileliğinin farkında değilken meydana gelmektedir Ana rahminde oluştuğu icin bu soruna doğumsal anomali denilir Nedeni bilinmemektedir Nedenlerin arasında annenin hamilelikte folik asit isimli vitamini (Folbiol) yeterli miktarda almaması gosterilebilir Bazen de genetik nedenlerle bazı ailelerde spina bifida daha sık gorulur Ayrıca annenin epilepsi ilacları kullanması da spina bifidaya neden olabilmektedir
Gebeliğin ikinci ayından sonra ultrason tetkikinde bebekte spina bifida varlığı saptanabilir Riskli ailelerde yani onceden spina bifidalı bebek doğurmuş annelerde veya ailesinde spina bifida olanlarda rahim sıvısı alınıp tetkik yapılabilir Ayrıca her anne adayının gebe kalmadan once başlamak şartı ile bir sure folik asit (folbiol) vitamini kullanmasının bebekte spina bifida oluşma olasılığını azalttığı bilinmektedir
Ultrason ile gebeliğin ilk aylarında spina bifida saptanırsa gebeliğe ailenin rızası ile son verilebilir (tıbbi kurtaj) Gebeliğin son aylarında spina bifida saptandıysa veya aile kurtaj istemiyorsa bebek sezaryen ile doğurtularak kesenin zarar gormesi ve felcin artması engellenebilir
Spina bifida cocuğu nasıl etkiler ?
Anne babaların ilk sorusu genellikle budur Spina bifidalı cocuklar birbirlerinden cok farklı olabilirler Genelde felc seviyesi omurilikteki hasarın yerine bağlıdır Hekimler cocuklara L2 veya T10 gibi adlar koyarlar Buradaki harf bozukluğun olduğu en yuksek bolgeyi gosterirken numara da etkilenen omurgayı belirtir Orneğin bir L2 spina bifidalı cocukta lomber yani bel omurlarının ikincisi duzeyinde hasar var demektir Bu da ileride cocuğun ayakta durma ve yurumesi konusunda bize fikir verir Spina bifidalı cocukların %75'inde lombersakral duzeyde yani bel bolgesinde bozukluk vardır %25'inde torakal duzeyde yani sırt bolgesinde arıza vardır
Genelde lezyon ne kadar aşağıda ise etkilenen kas miktarı da o kadar azdır Ornegin L2 seviyeli bir cocukta (bel), T8 seviyeli bir cocuğa gore daha hafif kas zayıflığı olur Sakral spina bifidalı cocuklarda ise felc hemen hic gorulmez
Felcin seviyesi seviyesi belirlenerek cocuğa uygulanacak tedavi planlanmalıdır Farklı seviyelerde felci olan cocukların oturma, yurume konusundaki yardım ihtiyacları da farklıdır Belirleyici olan felcin ve duyu kaybının sınırının başladığı yuksek bolgedir Ancak govdenin her iki yanında farklı duzeylerde hasar gorulebilir Cocuğun bacaklarında his kaybı olduğu, yani bacaklarını nomalden az hissettiği de unutulmamalıdır
Zeka gelişimi
Spina bifidalı cocukların zekası normal hatta bazen normalin ustundedir Ancak beyinde su birikmesi ( hidrosefali ) olan cocuklar tedavisiz bırakılırsa bir sure sonra zeka gelişimi geri kalabilir Cocuğun toplum hayatına katılmayıp ev ortamına mahkum edilmesi de uzun vadede zekasını koreltecektir
Yurume ve toplum hayatına katılma
Spina bifidalı cocukların coğunluğu yuruyebilir Bazı cocuklar yardımsız yururken bazıları cihaz, yurutec ve koltuk değnekleri ile gezebilir Bazen kucukken yuruyebilen cocukların erişkinliğe yaklaştıkca tekerlekli iskemle kullanmayı tercih ettikleri gorulur Kucukken elle kullanılan tekerlekli iskemleye binebilen cocuklar buyuduklerinde elektrikli tekerlekli iskemleyi tercih edebilirler Bunlar hastalığın ilerlemesine değil, cocuğun kilo almasına ve toplum hayatındaki engellerin ( binalara girişteki zorluklar, merenler, ulaşım vasıtalarında ve yollarda bedensel engellilere yonelik hazırlıklar olmaması ) spina bifidalı insanları zorlaması nedeni ile gozlenir
Spina bifidalı cocukların da diğer tum cocuklar gibi normal hisleri, duşunceleri ve ihtiyacları olduğunu unutmamalıyız Oyun oynamak, arkadaş edinmek, okula gitmek diğer tum cocuklar gibi onların da hakkıdır Tum spina bifidalı cocukların yaşıtları gibi sevilmeye, okşanmaya ve oyun oynamaya ihtiyacları vardır
Eğitim ve meslek hayatı
Batı ulkelerinde spina bifidalı cocuklar normal okullara gidebilmekte ve bedensel engelli olmayan akranlarıyla birlikte eğitim hayatlarını surdurmektedirler Maalesef bizim ulkemizde ulaşım gucluğu, ailelerin imkanlarının kısıtlı olması, sınıfların kalabalıklığı, bazı oğretmenlerin ilgisizliği gibi nedenlerle spina bifidalı cocuklarımızın bir kısmı okula başlasalar bile orta ve yuksek oğrenime devam edememektedirler Cocuklarımızın yarınını duşunerek tahsilsiz kalmalarını engellemek icin elimizden geleni yapmalı, gerekirse kısa surede meslek sahibi olabilecekleri kurslara başvurulmalıdır Spina bifidalı genclerimiz modern toplum hayatında ayakta calışmayı gerektirmeyen işlerde başarılı olarak gecimlerini temin edebilirler
Alıntı