Tarif: Omurgaların primer kendisinin, etrafındaki kas dokularının, ligamentlerinin, omuriliğin içerisindeki had hücrelerinin ve zarlarından kaynaklanan düzgün yahut bed huylu lezyonlara omurilik tümörleri ismi verilmektedir.
Marazın umumî karekteristikleri ve görülme sıklığı;
Omurik tümörleri (OT) santral had sistemi tümörlerinin yaklaşık olarak %10-25 ini oluşum ederler. Toplulukta görülme sıklığı ise 100000/2-10. Gerek omurgaların gerekse omurilik tümörlerinin görülme sıklığı tümörün cinsine ve yerleşimine nazaran değişmektedir. Örneğin vucudun öteki bir organından omurgaya yayılım gösteren metastatik tümörlerin % 95 omuriliğin dışından (ekstadural) yerleşirken, % 4 ise omuriliğin içerisinde (intradural) yerleşir. Bu metastatik tümörler çok nadiren ise omuriliğin içerisinde intramedüller yerleşebilirler. Umum bir kural olmamakla birlikte omurliğin içerisinden ve zarlarından yahut sonun kendisinden kaynaklanan tümörler yeterli huylu tümörlerdir.
Omurga ve omurilik tümörlerinin sınıflandırması
1: İntradural yerleşimliler,
A: İntradural-ekstramedüller,
B: İntradural-ektramedüller,
2: Ekstradural yerleşimliler
A: Primer omurga tümörleri,
B: Sekonder (metastatik) omurga tümörleri.
Omurga ve omurilik tümörlerinin şikayet ve bulguları;
Bir spinal tümör velev omurga içerisinde isterse dışarıda olsun tümörün yerleşimine nazaran öncü şikayet belli başlı olarak bel, sırt ve boyun ağrısı halinde ağrı yakınması ile doktora başvururlar. Ağrı başlangıçta kafa içi basıncını artıran manevralardan öksürme, ıkınma, hapşırma ile artar istirahatle rahatlar. Hastalık ilerledikçe ağrı istirahatle bile rahatlamaz. Metastatik spinal tümörlerdeki ağrı ise ekseriyetle başlangıçta istirahat esnasında ortaya çıkarken hastalık ilerleyince devamlı hale gelir. Ağrı başlangıçta tıbbı ağrı kesicilerle düzelirken sonra devamlı ve kişinin aktivitesini engelleycek kadar ve tıbbı ilaçlara dirençli hale gelirler. Bu periyottaki hastayı birinci gören tabip bu ağrı şikayetini genelikle güzel huylu dejeneratif (bel, buyun fıtığı) illetler diye algılayıp tedavi planlar. 2. olarak tümörün büyüklüğü, yerleşimine nazaran duyusal ( parestezi), motor (kuvetsizlik), sfinkter (idrar, mesane) ve otonom şikayetler ortaya çıkmaya başlar. Burada tablo omuriliğin yarı kesi yahut tam kesi tablosu şikayetleri ortaya çıkar.
İntradural-ekstramedüller tümörler
Bu tümörler tüm spinal tümörlerin % 40 ını oluşum ederler. Bu tümörlerin % 90 uygun huylu olup, %10 ise bed huylu yahut metastatik tümörlerdir. İntra dural tumörlerin % 70 menengiom yahut schwannoma üzere yeterli huylu tümörlerdir.
Menengiomalar:
Spinal menengiomların ekseriyetle âlâ huyludurlar. Beyindeki menengiomalar üzere omurilik zarlarından kaynaklanırlar. Tüm spinal intradural tümörlerin % 25- 48 oluştururlar. 50- 60 yaşlarında en sık görülürler. Hatunlarda daha sık olup, 4-5/1 orantısında görülürler. En sık torakal % 67-84, % 14- 27 servikal (boyun), % 2-14 lomber (bel) kesiminde yerleşirler. Umumiyetle intradural yerleşimli iken, % 3-9 nispetinde ekstradural, %5-14 inradural ve ekstradural yerleşimli olabilirler. Ağrı en sık şikayeti olup, bunu duyu, motor, sphinkter şikayetleri takip eder. Bu tümörlerin teşhisi epeyce kolay olup günümüzün gelişmiş teşhis prosedürlerinden Magnetik rezonans (MR) kolaylıkla teşhisi konulmaktadır. Öncelikle muayeneyi yapan doktor aklına bir omurilik yahut omurga tümörü öntanısı aklına getirsin. Bu tümörlerin tedavisi ise hayli kolay ve yüz güldürücüdü ve başarılıdır. Cerrahi tedavide maksat tümörü kaynaklandığı noktadan tamamını çıkartmaktır. Çok nadiren habis menengiomlar tipleri vardır. Bunlarda tekrarlama riski olup bunlara radyoterapi eklenir. Spinal menengiom cerrahisi komplikasyonları cerrahın tecrübesine nazaran epey düşüktür.
Schwannoma/ Nörofibroma
Hudut kılıfı tümörleri olup umumî nufusda 100 000/ 0.3-0.5 üzere nadir görülen tümörlerdir. 30-50 yaşlarında sıktır. Hatun erkek nispeti birebirdir. En sık torakal nahiye olmak üzere burayı servikal ve lomber nahiyeyi seçer. Bu tümörler de menengiomlar üzere yavaş yavaş büyürler başlangıçta ağrı bunu motor güçsüzlük ve duyu, sfinkter, sikayetleri takip eder. Bu tümörlerin teşhisi de birebir menengiomlar üzere nispeten kolay ve çabuk olarak MR sayesinde konulmaktadır. Tedavisi cerrahi çıkartmadır. Ameliyatında en kıymetli husus orijinlendiği had kökünü hakikat tanıyıp bu kökle birlikte tümörün tamamını çıkartmaktır. Nüksler ekseriyetle kısmı çıkartmalar sonucunda kaçınılmazdır. Cerrahi muvaffakiyet cerrahın tecrübesi ile yakından ilgilidir. Sonuç umumiyetle harikadır.
İntradural- İntramedüller Tümörler
Bu gurub spinal tümörlerin ise % 45 ını astrositomlar, % 35 epandimomlar oluşum ederer. Bu yerleşimde olanlar tüm spinal tümörlerin % 20-30 unu, çocuklarda ise % 40-50 sini oluşum ederler. Bunlarda öteki hemanjioblastomlar ve kalıntı tümörlerinden (dermoid, epidermoidler, teratomlar, lipomlar), başkaca nöronal tümörlerden (oligodendrogliom, ganglogliomlar) bu yerleşimde görülen tümörlerdir. Bu yerleşlimli tümörlerde başlangıç şikayet ağrı bunu motor, duyu, sfinkter şikayetleri takip eder.
Epandimomlar
Erişkinlerin en sık intramedüller tümörleri olup, çocuklarda ise 2. sıklıkla görülen spinal tümördür. 30-40 yaşlarında sık görülür. Erkek/ bayan nispeti 2/1 biçimindedir. En sık lombo-sakral nahiyeyi seçerken burayı servikal ve torakal nahiye takip eder. Başlangıç şikayeti ağrıdır bunu duyu, sfinkter ve motor bulgular takip eder. Bu hastalar kliniğe çoklukla ilerlemiş evrelerde gelmeketedir. Bunun nedeni hastanın şikayetlerini yeterli tanımlayamaması, uygun bir spinal kord muayenesi yapılamaması ve en kıymetlisi ise münâsib tetkik yaptırılmamasıdır. Bütün bunlara karşın günümüzün gelişmiş MR tetkikiyle bu tümörlerin teşhisi nispeten kolaydır. Spinal epandimomların bir psödö kapsülülü olduğundan total çıkartılmaları mümkündür total rezeksiyon yapılanlarda nüks görülmemekle birlikte kısmı rezeksiyon yapılanlarda tekrarlama riski vardır. Epandimomlarda ışın tedavisine hassastırlar. Kemoterapi tartışmalı olamakla bereber birtakım olgularda uygulanmaktadır.
Metastatik Spinal Tümörler
Omurga en sık metastaz noktasıdır. Akciğer, göğüs, prostat, böbrek, tiroid, gastroentestinal kesim ve lenfomala üzere primer kanserler omurgaya sirayet ederler. Metastatik tümörlerin % 60 erkelerde, % 40 hatunlarda görülür. 40- 60 yaşları arasında en sık görülme yaşıdır. Metastazlar en sık lomber nahiyeyi burayı torakal ve servikal kesim takip eder. Spinal metastazların % 95 ekstradural yerleşimli iken % 4 intradural-ekstramedüller ve % 1 ise intarmedüller yerleşimlidirler. Hastalar şikayetler ekseriyetle kısa sürelidirler en sık şikayet tekrar ağrıdır. Bu ağrının niteliği istirahat esnasında olması gayrı spinal tümörlerden ayırıcı özelliğidir.Ağrı şikayetini yarım kord kesisi yahut tam kord kesisi üzere tablolar çok yakından takip ederler. Tedavide öncelikle primer tümörün hayat mühleti ile yakından ilgilidir. Primer tümörün tipi omurgadaki tutulum biçimi ve sayısı gayri vucut organlarının durumuna nazaran karar verilir. Kemik sintigrafisi ve PET- CT lezyonun genişliği tedavide göz önünde bulundurulmalıdır. Tedavide cerrahi, radyoterapi, ve kemoterapi seçenekleri tek başına yahut birlikte uygulanmaktadır. Cerrahiye alınanlarda yalnızca tümör dekompresyonu yerinde olamayıp omurganın stabilizasyonu tıpkı seansda planlanmalıdır.
Marazın umumî karekteristikleri ve görülme sıklığı;
Omurik tümörleri (OT) santral had sistemi tümörlerinin yaklaşık olarak %10-25 ini oluşum ederler. Toplulukta görülme sıklığı ise 100000/2-10. Gerek omurgaların gerekse omurilik tümörlerinin görülme sıklığı tümörün cinsine ve yerleşimine nazaran değişmektedir. Örneğin vucudun öteki bir organından omurgaya yayılım gösteren metastatik tümörlerin % 95 omuriliğin dışından (ekstadural) yerleşirken, % 4 ise omuriliğin içerisinde (intradural) yerleşir. Bu metastatik tümörler çok nadiren ise omuriliğin içerisinde intramedüller yerleşebilirler. Umum bir kural olmamakla birlikte omurliğin içerisinden ve zarlarından yahut sonun kendisinden kaynaklanan tümörler yeterli huylu tümörlerdir.
Omurga ve omurilik tümörlerinin sınıflandırması
1: İntradural yerleşimliler,
A: İntradural-ekstramedüller,
B: İntradural-ektramedüller,
2: Ekstradural yerleşimliler
A: Primer omurga tümörleri,
B: Sekonder (metastatik) omurga tümörleri.
Omurga ve omurilik tümörlerinin şikayet ve bulguları;
Bir spinal tümör velev omurga içerisinde isterse dışarıda olsun tümörün yerleşimine nazaran öncü şikayet belli başlı olarak bel, sırt ve boyun ağrısı halinde ağrı yakınması ile doktora başvururlar. Ağrı başlangıçta kafa içi basıncını artıran manevralardan öksürme, ıkınma, hapşırma ile artar istirahatle rahatlar. Hastalık ilerledikçe ağrı istirahatle bile rahatlamaz. Metastatik spinal tümörlerdeki ağrı ise ekseriyetle başlangıçta istirahat esnasında ortaya çıkarken hastalık ilerleyince devamlı hale gelir. Ağrı başlangıçta tıbbı ağrı kesicilerle düzelirken sonra devamlı ve kişinin aktivitesini engelleycek kadar ve tıbbı ilaçlara dirençli hale gelirler. Bu periyottaki hastayı birinci gören tabip bu ağrı şikayetini genelikle güzel huylu dejeneratif (bel, buyun fıtığı) illetler diye algılayıp tedavi planlar. 2. olarak tümörün büyüklüğü, yerleşimine nazaran duyusal ( parestezi), motor (kuvetsizlik), sfinkter (idrar, mesane) ve otonom şikayetler ortaya çıkmaya başlar. Burada tablo omuriliğin yarı kesi yahut tam kesi tablosu şikayetleri ortaya çıkar.
İntradural-ekstramedüller tümörler
Bu tümörler tüm spinal tümörlerin % 40 ını oluşum ederler. Bu tümörlerin % 90 uygun huylu olup, %10 ise bed huylu yahut metastatik tümörlerdir. İntra dural tumörlerin % 70 menengiom yahut schwannoma üzere yeterli huylu tümörlerdir.
Menengiomalar:
Spinal menengiomların ekseriyetle âlâ huyludurlar. Beyindeki menengiomalar üzere omurilik zarlarından kaynaklanırlar. Tüm spinal intradural tümörlerin % 25- 48 oluştururlar. 50- 60 yaşlarında en sık görülürler. Hatunlarda daha sık olup, 4-5/1 orantısında görülürler. En sık torakal % 67-84, % 14- 27 servikal (boyun), % 2-14 lomber (bel) kesiminde yerleşirler. Umumiyetle intradural yerleşimli iken, % 3-9 nispetinde ekstradural, %5-14 inradural ve ekstradural yerleşimli olabilirler. Ağrı en sık şikayeti olup, bunu duyu, motor, sphinkter şikayetleri takip eder. Bu tümörlerin teşhisi epeyce kolay olup günümüzün gelişmiş teşhis prosedürlerinden Magnetik rezonans (MR) kolaylıkla teşhisi konulmaktadır. Öncelikle muayeneyi yapan doktor aklına bir omurilik yahut omurga tümörü öntanısı aklına getirsin. Bu tümörlerin tedavisi ise hayli kolay ve yüz güldürücüdü ve başarılıdır. Cerrahi tedavide maksat tümörü kaynaklandığı noktadan tamamını çıkartmaktır. Çok nadiren habis menengiomlar tipleri vardır. Bunlarda tekrarlama riski olup bunlara radyoterapi eklenir. Spinal menengiom cerrahisi komplikasyonları cerrahın tecrübesine nazaran epey düşüktür.
Schwannoma/ Nörofibroma
Hudut kılıfı tümörleri olup umumî nufusda 100 000/ 0.3-0.5 üzere nadir görülen tümörlerdir. 30-50 yaşlarında sıktır. Hatun erkek nispeti birebirdir. En sık torakal nahiye olmak üzere burayı servikal ve lomber nahiyeyi seçer. Bu tümörler de menengiomlar üzere yavaş yavaş büyürler başlangıçta ağrı bunu motor güçsüzlük ve duyu, sfinkter, sikayetleri takip eder. Bu tümörlerin teşhisi de birebir menengiomlar üzere nispeten kolay ve çabuk olarak MR sayesinde konulmaktadır. Tedavisi cerrahi çıkartmadır. Ameliyatında en kıymetli husus orijinlendiği had kökünü hakikat tanıyıp bu kökle birlikte tümörün tamamını çıkartmaktır. Nüksler ekseriyetle kısmı çıkartmalar sonucunda kaçınılmazdır. Cerrahi muvaffakiyet cerrahın tecrübesi ile yakından ilgilidir. Sonuç umumiyetle harikadır.
İntradural- İntramedüller Tümörler
Bu gurub spinal tümörlerin ise % 45 ını astrositomlar, % 35 epandimomlar oluşum ederer. Bu yerleşimde olanlar tüm spinal tümörlerin % 20-30 unu, çocuklarda ise % 40-50 sini oluşum ederler. Bunlarda öteki hemanjioblastomlar ve kalıntı tümörlerinden (dermoid, epidermoidler, teratomlar, lipomlar), başkaca nöronal tümörlerden (oligodendrogliom, ganglogliomlar) bu yerleşimde görülen tümörlerdir. Bu yerleşlimli tümörlerde başlangıç şikayet ağrı bunu motor, duyu, sfinkter şikayetleri takip eder.
Epandimomlar
Erişkinlerin en sık intramedüller tümörleri olup, çocuklarda ise 2. sıklıkla görülen spinal tümördür. 30-40 yaşlarında sık görülür. Erkek/ bayan nispeti 2/1 biçimindedir. En sık lombo-sakral nahiyeyi seçerken burayı servikal ve torakal nahiye takip eder. Başlangıç şikayeti ağrıdır bunu duyu, sfinkter ve motor bulgular takip eder. Bu hastalar kliniğe çoklukla ilerlemiş evrelerde gelmeketedir. Bunun nedeni hastanın şikayetlerini yeterli tanımlayamaması, uygun bir spinal kord muayenesi yapılamaması ve en kıymetlisi ise münâsib tetkik yaptırılmamasıdır. Bütün bunlara karşın günümüzün gelişmiş MR tetkikiyle bu tümörlerin teşhisi nispeten kolaydır. Spinal epandimomların bir psödö kapsülülü olduğundan total çıkartılmaları mümkündür total rezeksiyon yapılanlarda nüks görülmemekle birlikte kısmı rezeksiyon yapılanlarda tekrarlama riski vardır. Epandimomlarda ışın tedavisine hassastırlar. Kemoterapi tartışmalı olamakla bereber birtakım olgularda uygulanmaktadır.
Metastatik Spinal Tümörler
Omurga en sık metastaz noktasıdır. Akciğer, göğüs, prostat, böbrek, tiroid, gastroentestinal kesim ve lenfomala üzere primer kanserler omurgaya sirayet ederler. Metastatik tümörlerin % 60 erkelerde, % 40 hatunlarda görülür. 40- 60 yaşları arasında en sık görülme yaşıdır. Metastazlar en sık lomber nahiyeyi burayı torakal ve servikal kesim takip eder. Spinal metastazların % 95 ekstradural yerleşimli iken % 4 intradural-ekstramedüller ve % 1 ise intarmedüller yerleşimlidirler. Hastalar şikayetler ekseriyetle kısa sürelidirler en sık şikayet tekrar ağrıdır. Bu ağrının niteliği istirahat esnasında olması gayrı spinal tümörlerden ayırıcı özelliğidir.Ağrı şikayetini yarım kord kesisi yahut tam kord kesisi üzere tablolar çok yakından takip ederler. Tedavide öncelikle primer tümörün hayat mühleti ile yakından ilgilidir. Primer tümörün tipi omurgadaki tutulum biçimi ve sayısı gayri vucut organlarının durumuna nazaran karar verilir. Kemik sintigrafisi ve PET- CT lezyonun genişliği tedavide göz önünde bulundurulmalıdır. Tedavide cerrahi, radyoterapi, ve kemoterapi seçenekleri tek başına yahut birlikte uygulanmaktadır. Cerrahiye alınanlarda yalnızca tümör dekompresyonu yerinde olamayıp omurganın stabilizasyonu tıpkı seansda planlanmalıdır.