Sportif faaliyet üst düzeyde nöromüsküler yetkinlik gerektirir Daha çabuk, daha dayanıklı, daha kuvvetli edinmek; daha esnek, daha becenkli edinmek sinir sistemi faaliyetiyle yakından ilişkilidir Fakat asap sistemi sadece duyu sisteminin ve kasların işlev görmesinden sorumluluk sahibi değildir; bununla beraber şehvetli ve mental işlevleri vardır öte yandan antrenman ve maç öncesi ısınma önemlidir Çünkü sinirlerin ileti hızı vücut ısısının artışıyla doğru orantılı olarak artar Bu anlamda doğru yapılan bir sportif ısınma performansı artırır
Motivasyon: Motivasyon (güdülenme İsteklendırme) organizmayı emin ve düzenli bir davranışa yönlendiren uyaranların toplamıdır neticede sinir sistemiyle ilgilidir Motivasyon ölçütleri kişisel ve çevresel olarak sıralanabilir Bireysel ölçütler içinde maddi, ruhsal ve sosyal yapı yer alır Somut yapı, zorlama, sağlamlık, çabukluk, elastikiyet heceri gibi temel motorik özelliklerin yanı sıra branşa özgü teknik yetenekleri kapsar Psikolojik inşa, sporda tehlike alma, ruhsal hazırlık ekip olabilme gibi spora ilişkin bütünlüğü saptar Sosyal inşa, kişinin içinde bulunduğu aile, oku, iş, şehir halkı, ülke bazındaki kültürel, etkileşimidirÇevresel ölçütler içinde; antrenör, sporcu afiyet ekibi, basınkamuoyu ile seyircilerin sporcu üzerinde etkileri vardır
Zihinsel Antrenman: Zihinsel antrenman, sportif hareketin reel bir uygulama olmadan, yoğun bir düşünme ile öğrenilmesi ya da geliştirilmesidir Bir anlamda “hayal ettiğin sürece yaşarsın sözünü hatırlatır Zihinsel antrenman ilk olarak Avusturyalı fizyologlar Aller ve Scheminsky göre kasların gerilimi sırasındaki elektriksel akımı ölçebilme amaçlı bir araç geliştirme çalışmaları sırasında başlamıştır Çalışmalar, hayal kurma ile kaslarda oluşan tepkinin reel hareket hemen olanlarla benzerlik taşıdığını göstermiştir Buna “carpenter etkisi denilmektedir
Zihinsel antrenman konusunda yapılan çalışmalardan çıkan sonuçlara tarafından:
– Bir hareketi düşünerek o hareketi gerçekleştiren kaslarda hareket sırasındaki gibi elektriksel tepkiler oluşabilmektedir*Bu elektrik akımlarının şiddeti, hareketi daha önce yapmış olanlarda yapmamış olanlara göre daha yüksektir Zihinsel antrenman ile hız ve şiddet artışı sağlanabilir
– Zihinsel antrenmanın özellikle koordinasyon hüner geliştirmesi açısından yararları vardır
– Performans artışı sadece fiziki yok zihinsel çalışmalar yapmayı da gerektirir
Merkezi Sinir Sistemi Yaralanmaları
Sporda beyin ve omurilik zedelenmeleri motor sporları, havacılık sporları, kayak, dağcılık, boks, futbol vb dallarda gözlenebilmektedir Spor kazaları sonucunda oluşan merkezi sinir sistemi yaralanmaları ile ağır sıhhat sorunları ortaya çıkar
Beyin Kanaması: Travmayla zarar gören kılcal damarlardan sızan kanın beyin dokusu içine birikerek işlev bozukluğuna yol açmasıdır Baş ağrısı, görme kaybı, uyku hali oluşabilir
Beyin Sarsıntısı: Künt bir darbeyle beyinde gerçekleşen şiddetli sarsıntıdır Beyin fonksiyonlarını etkiler Bilinç kaybı, hafıza kaybı, denge bozukluğu gibi belirtiler gözlenebilir
Omurilik Zedelenmesi: Omurga kırıkları sonucu omurilik kısmen ya da en ince ayrıntısına kadar hasar görebilir Bilhassa düşme ve çarpışmalarda bu durum göz önünde bulundurularak sahalarda boyunluk, sırt tahtası gibi ilkyardım malzemeleri hazırlanmış tutulmalıdır
Boksör Bunaması: Boks sporunun 1890 dan beri elenle yapılıyor olması ve kask kullanılması riskleri azaltmakla beraber adamakıllı değil etmemiştir Başa alınan etkili darbeler uzun dönem içinde ileri yaşlarda merkezi asap sistemi hasarı olarak ortaya çıkabilmektedir Buna “boksör bunaması denmektedir
Çevresel Sinir Sistemi Hasarları
Kesiklere yan olarak asap yaralanmaları oluşabilir Çeşitli doku içi kanamalar da sinirler üstünde zorlama yaratabilir bununla beraber uzun süreli belirli bir pozisyonda kalmak bir takım sinirler üzerinde hasara yol açabilir Örneğin bisikletçilerde gidonun kesintisiz tutulması ön kol sinirlerinde zorlama yaparken, selenin baskısı kalça üzerinden geçen sinirlerde baskıya tabi sorunlar yaratabilir
Motivasyon: Motivasyon (güdülenme İsteklendırme) organizmayı emin ve düzenli bir davranışa yönlendiren uyaranların toplamıdır neticede sinir sistemiyle ilgilidir Motivasyon ölçütleri kişisel ve çevresel olarak sıralanabilir Bireysel ölçütler içinde maddi, ruhsal ve sosyal yapı yer alır Somut yapı, zorlama, sağlamlık, çabukluk, elastikiyet heceri gibi temel motorik özelliklerin yanı sıra branşa özgü teknik yetenekleri kapsar Psikolojik inşa, sporda tehlike alma, ruhsal hazırlık ekip olabilme gibi spora ilişkin bütünlüğü saptar Sosyal inşa, kişinin içinde bulunduğu aile, oku, iş, şehir halkı, ülke bazındaki kültürel, etkileşimidirÇevresel ölçütler içinde; antrenör, sporcu afiyet ekibi, basınkamuoyu ile seyircilerin sporcu üzerinde etkileri vardır
Zihinsel Antrenman: Zihinsel antrenman, sportif hareketin reel bir uygulama olmadan, yoğun bir düşünme ile öğrenilmesi ya da geliştirilmesidir Bir anlamda “hayal ettiğin sürece yaşarsın sözünü hatırlatır Zihinsel antrenman ilk olarak Avusturyalı fizyologlar Aller ve Scheminsky göre kasların gerilimi sırasındaki elektriksel akımı ölçebilme amaçlı bir araç geliştirme çalışmaları sırasında başlamıştır Çalışmalar, hayal kurma ile kaslarda oluşan tepkinin reel hareket hemen olanlarla benzerlik taşıdığını göstermiştir Buna “carpenter etkisi denilmektedir
Zihinsel antrenman konusunda yapılan çalışmalardan çıkan sonuçlara tarafından:
– Bir hareketi düşünerek o hareketi gerçekleştiren kaslarda hareket sırasındaki gibi elektriksel tepkiler oluşabilmektedir*Bu elektrik akımlarının şiddeti, hareketi daha önce yapmış olanlarda yapmamış olanlara göre daha yüksektir Zihinsel antrenman ile hız ve şiddet artışı sağlanabilir
– Zihinsel antrenmanın özellikle koordinasyon hüner geliştirmesi açısından yararları vardır
– Performans artışı sadece fiziki yok zihinsel çalışmalar yapmayı da gerektirir
Merkezi Sinir Sistemi Yaralanmaları
Sporda beyin ve omurilik zedelenmeleri motor sporları, havacılık sporları, kayak, dağcılık, boks, futbol vb dallarda gözlenebilmektedir Spor kazaları sonucunda oluşan merkezi sinir sistemi yaralanmaları ile ağır sıhhat sorunları ortaya çıkar
Beyin Kanaması: Travmayla zarar gören kılcal damarlardan sızan kanın beyin dokusu içine birikerek işlev bozukluğuna yol açmasıdır Baş ağrısı, görme kaybı, uyku hali oluşabilir
Beyin Sarsıntısı: Künt bir darbeyle beyinde gerçekleşen şiddetli sarsıntıdır Beyin fonksiyonlarını etkiler Bilinç kaybı, hafıza kaybı, denge bozukluğu gibi belirtiler gözlenebilir
Omurilik Zedelenmesi: Omurga kırıkları sonucu omurilik kısmen ya da en ince ayrıntısına kadar hasar görebilir Bilhassa düşme ve çarpışmalarda bu durum göz önünde bulundurularak sahalarda boyunluk, sırt tahtası gibi ilkyardım malzemeleri hazırlanmış tutulmalıdır
Boksör Bunaması: Boks sporunun 1890 dan beri elenle yapılıyor olması ve kask kullanılması riskleri azaltmakla beraber adamakıllı değil etmemiştir Başa alınan etkili darbeler uzun dönem içinde ileri yaşlarda merkezi asap sistemi hasarı olarak ortaya çıkabilmektedir Buna “boksör bunaması denmektedir
Çevresel Sinir Sistemi Hasarları
Kesiklere yan olarak asap yaralanmaları oluşabilir Çeşitli doku içi kanamalar da sinirler üstünde zorlama yaratabilir bununla beraber uzun süreli belirli bir pozisyonda kalmak bir takım sinirler üzerinde hasara yol açabilir Örneğin bisikletçilerde gidonun kesintisiz tutulması ön kol sinirlerinde zorlama yaparken, selenin baskısı kalça üzerinden geçen sinirlerde baskıya tabi sorunlar yaratabilir