Hayatımızın hemen hemen her alanında başa çıkmak zorunda olduğumuz durumlarla karşılaşabiliriz. Örneğin, yaşantımız içerisinde okul, ev, iş, arkadaş ve aile ortamlarında bazen bizler kendimizi stres altında hissedebiliriz. Uyum sağlanması ya da tepki verilmesi gereken olası tehlike anlarında vücudumuzun gösterdiği doğal reaksiyona stres adı verilmiştir. Zihnimizin tehlikeli olarak algıladığı bir durum veya gözlenen gerçek bir tehlikeyle ilgili bir durumda söz konusu olabilir. Kısacası stres; bizler zorlu veya rahatsız edici bir olayla karşı karşıya kaldığımızda, yaşadığımız duygusal ve fiziksel gerilim halleridir. Bu tür gerilimler yaşadığımızda ise sinir sistemimiz bolca stres hormonu salgılamaya başlar ve bunun sonucunda kan basıncımız artmaya başlar, kalp atışlarımız hızlanır, kaslarımız gerilmeye başlar. Stres bir hastalık değildir ama eğer üstesinden gelemezsek herhangi bir hastalık kadar zararlı olmaya zemin hazırlayabilir. Ancak stres, tanımı gereği olumsuz bir durummuş gibi gözüksede kimi zamanlarda bizler için yararlı bile olabilir. Bu sadece stresimizi nasıl kontrol ettiğimize göre değişen bir durumdur. Kronik hale gelmeyen veya kontrol edilmesi güç olmayan stres, bazen işlerimize daha rahat odaklanmamızı, daha enerjik hissetmemizi ya da işlerimizde daha başarılı olmamızı sağlayabilir. Bütün bunlar sayesinde ise, fiziksel dayanıklılığımız artmaya başlar. Bu sayede sorunlarımıza daha kolaylıkla odaklanabilir ve daha hızlı çözümler üretmeye başlayabiliriz. Eğer stresimizin kontrolünü kaybedersek, işimizi, sosyal ve aile hayatımızı ya da sağlığımızı tehlike altına sokabiliriz. Bu yüzden stres, ihmal edilmemesi ve kontrol altına alınması gereken bir problemdir.
Aslında hepimiz günlük hayatımızın koşuşturmasında farkında olmadan pek çok stresli durumla karşılaşırız. Ancak pek çoğumuz stres yaşadığımızın farkında bile olmayız çünkü stres sık sık tekrar ettiğinde bizler bu tür durumlara alışabilir, normalmiş gibi kabul edebilir ya da yaşadıklarımızı stres olarak adlandırmayabiliriz. Peki stresin belirtileri neler olabilir, birazda onlara değinelim. Kalp çarpıntıları, ağrı ve yorgunluk hisleri, kaslarda gerilmeler, nefes alış verişlerde hızlanmalar, isteksizlik, öfke patlamaları, huzursuzluk, unutkanlık, odaklanmada güçlük, uyku düzeninde bozulmalar, erteleme davranışı, vs.. Gördüğünüz gibi stresin; bedensel, düşünsel, bilişsel ve davranışsal belirtileri vardır. Acaba hangi durumlarda kendimizi stresli hissederiz, birazda onları inceleyelim. Stresimizin artmasına etkili olacak birçok neden vardır. Bunlardan bazıları;
-
Bir yakınınızın ölümü -
Boşanma -
Bir iş kaybı veya değişikliği -
Evlenme -
Yeni bir eve taşınmak, il veya ülke değişikliği yapma -
Irkçılığa maruz kalma -
Okul sınavları -
Doğal afetler, hırsızlık, tecavüz gibi travmatik olaylar -
Mükemmeliyetçilik
Hepimizin merak ettiği bir soru şudur ki, stressiz bir yaşam mümkün müdür? Stres, hayatımızda motivasyonumuzu artırabileceğimiz bir güç kaynağıdır. Hiç var olmaması ya da aşırı düzeyde olması bedensel, düşünsel, bilişsel ve davranışsal olarak işlevselliğimizi bozar. Bunun için, becerilerimizi ve yeteneklerimizi desteklemek veya artırmak için kullandığımızda, kendimizi sağlıklı birer birey olarak hissetmemize yardımcı olacaktır. Stresli durumlardan kaçmaya çalışmak bizleri her zaman doğru yola çıkarmaz. Bu yüzden öncelikli olarak, bizler ne gibi durumlarda stresli hissediyoruz bunu bulmalıyız. Ardından, stresi yaşadığımız durum her neyse onun nasıl üstesinden gelebilirizi bulmaya odaklanıyoruz. Stresle nasıl baş edebileceğimizi keşfetmek bizler için çok önemli ve psikolojik olarakta iyi hissetmemizi sağlayacaktır. Eğer stresinizle baş edemiyorsanız, bir ruh sağlığı uzmanından yardım almalısınız. Eğer stresiniz çok ileri boyuttaysa ve çözümleyemediğiniz fark edilirse, gerekli görüldüğü takdirde medikal tedavi uygulanabilir. Psikoterapide ise stresin asıl kaynağı keşfedilip, nasıl baş edilebilirin yollarını artırarak müdahale edilebilir. Stresinizle baş etmek için düzenli egzersizler, gevşeme teknikleri, sağlıklı beslenme, düzenli uyku ve dinlenme, ana odaklanma gibi yöntemler uygulamaya başladığınız takdirde stresinizi yönetmeye veya kontrol altında tutmaya başlamış sayılırsınız.
Hayatımızda hepimizin gerildiği, stres olduğu durumlar vardır ama önemli olan bunları büyütmeden çözüme kavuşturmaktır. Stresimizi kontrol altında tutmak bizlerin ruhsal ve bedensel sağlığı açısından çok önemli bir faktördür. Duygularıyla baş etme becerileri ve kendi farkındalığı yüksek olan bireylerin stresleriyle daha iyi ve kolay baş ettiği bilinmektedir.