Stressiz bir hayat yaşamak günümüz dünyasında pek de mümkün değildir. Hayatımızın içinde olan ve devamlı stres oluşturacak şeylerin var olmasıdır. Bazen başımızdan geçen olayları elimizde olmadan kontrol etmek oldukça zordur. Stres biz var oldukça bizimle devam edecek bir olgudur.
Stres hakkında ne kadar konuşsak da, stresin gerçekte ne olduğu çoğu zaman net değildir. Birçok insan stresi başımıza gelen bir olay, yaralanma, yaşam zorlukları,ayrılık, boşanma, iş kaybı vb. olarak alabilirler.
Stresi, vücudumuzda, zihnimizde, davranışlarımızda tepkisel görüntü olarak düşünebiliriz. Kalp çarpıntısı, kaygı ve endişelerimiz, tırnak yeme, agresifleşme gibi olaylar zamanla alakalı, verdiğimiz tepkisel yanıtlardır. Tüm bunlar önemli faktörlerdir. Ancak bizim kendimizin içinde olduğumuz durumlar hakkındaki düşünceler ise kritik faktörlerdir.
Başımıza bir şey geldiğinde, otomatik olarak gelişen olayların, bizi tehdit edip etmediğine, durumla nasıl başa çıkmamız gerektiğine ve hangi becerilere sahip olacağımıza karar verecek olan zihinsel mekanizmalarımızdır.
Stres olgusunu, her zaman başımıza gelen olumsuz olaylardan kaynaklandığını söyleyemeyiz. “stresli” olarak etiketlenen tüm durumlar olumsuz değildir. Bir çocuğun doğumu, işte terfi etmek veya yeni bir eve taşınmak tehdit edici olarak algılanmayabilir. Ancak, kendimizi tam olarak hazır hissetmediğimiz için bu durumlardan dolayı “stresli” olduğumuzu hissedebiliriz.
Çoğu insan için stresi olumsuz bir kavram olarak görür. Bununla birlikte stres, bizi elimizden gelenin en iyisini yapmaya teşvik edebilir. Örneğin, sporcular genellikle olimpiyatların stresi ve baskısı altında dünya rekorları kırarlar. Orta miktarda stres, bizi dönem ödevi yazmaya veya sınava hazırlanmaya motive etmeye yardımcı olur ve bu durumda stres, olumlu ve gereklidir. Bu nedenle, belirli bir miktar stres arzu edilir, ancak fazlası zararlıdır.
Günümüzün talepleri ve baskıları tüm insanların stres yaşamasını garanti etmektedir. Stres hayatın bir yan ürünüdür. Bu resmin cesaret verici kısmı, "aşırı" stresi nasıl kontrol edeceğimizi veya yöneteceğimizi öğrenebilmemizdir. Aslında, stresle başa çıkabilme yeteneğimize olan inanç, çoğu zaman stres seviyelerini düşürmeye hizmet eder.
Stresle sağlıklı bir şekilde nasıl başa çıkabiliriz?
Stres önemli bir amaca hizmet eder; tehditlere hızla yanıt vermemizi ve tehlikelerden kaçınmamızı sağlar. Bununla birlikte, strese uzun süre maruz kalmak, zihinsel sağlık sorunlarına (örneğin, kaygı ve depresyon) veya artan fiziksel sağlık sorunlarına yol açabilir. Çok sayıda araştırma, artan stres düzeylerinin fiziksel hastalıklarla başa çıkma yeteneğini etkilediğini öne sürer.
Tüm stresten kaçınamazken, iyileşme potansiyelini artıran, sağlıklı yollarla, bununla başa çıkmak için çalışabilmek becerisi önem kazanmıştır. Sağlığımızı optimel bir düzeyde tutabilmek için stresten uzaklaştıran yemek ve içmek, fiziksel aktiviteler vb. kişilerin iyi olmasını hissettirecektir.
Sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek ve fiziksel sağlığı güçlendirerek strese karşı direnci artırmak önemli bir gereksinimdir. Düzenli egzersiz yapmak fiziksel aktivite, stresin etkilerini azaltmada önlemede önemli bir rol oynar.
Uzm. Çocuk Gelişim/Psikoloji Bilim Uzm.
Yasemin TAŞ