Sultan 2Mustafa kısaca hayatı
2Mustafa, (Divan Edebiyatı ’nda oysa adıyla İkbali) (d 6 Şubat 1664, İstanbul – ö 29 Aralık 1703) 22 Osmanlı padişahı ve 101 İslam halifesidir
Babası Sultan IV Mehmet, annesi Emetullah Râbi ’a Gülnûş Sultan ’dır Annesi Girit ’lidir Adaleli bir ilim tahsili yaptı Tahta geçtiğinin üçüncü günü yapacağı işleri anlatan bir hattı hümayun yayınladı Yazısında:
“ Haz, sefa ve rahatı kendimize haram eylemişizdir
diyordu Tekrar vezirlerinden birine yazmış olduğu yazı şöyledir:
“ Bana yük ve hazine lâzım yok Yerine kadar kuru ekmek yerim Vücudumu din uğruna harcarım Sıkıntının her çeşidine sabrederim Milletime hizmet cilalı olmadıkça, seferden dönmem Elbette sefere kanımca kendim giderim
Sultan 2Mustafa Avusturya seferleri
2Mustafa döneminde Avusturya üzerine Sultan ’ın katıldığı üç büyük sefer düzenlenmiştir
Tahta geçtiği vakit Osmanlı devleti Avusturya ile karada ve Venedik ’le deniz ve karada savaşa devam etmekteydi Lehistan ve Rusya ile anlaşmazlık cok ciddileşmişti Sultan 2Mustafa Balkanlarda savaş icin askerî merkez olan Edirne ’de kalarak savaş işleri ile mücâdele etmek zorunda kaldı
Birinci Avusturya Seferi ’ne 2Mustafa tahta geçmesinin beşinci ayında 30 Haziran 1695 ’de Edirne ’den hareketle başladı Ordu Belgrad ’a geldiği vakit o vakit dek orada ikamet etmekte olan Orta Macar (Kurs) Kralı Tökeli İmre bir şayka ile Tuna Nehri üzerinden İstanbul ’a gönderildi Daha Sonra Avusturya ordusuna karşı Lugos Muharebesi ’ni kazandı1 bu nedenle 2Mustafa Gazi ünvanı aldi Daha Sonra 2Mustafa İstanbul ’a döndü ve 14 Kasım 1695 ’de Davutpaşa ordugahına indi ve 4 gün sonradan büyük bir alayla İstanbul ’a gelip Topkapı Sarayı ’na yerleşti
İkinci Avusturya Seferi için 2Mustafa 8 Nisan 1696da Davutpaşa ordugahında kurulan Sultan otağına çıktı ve oradan ordu ile 22 Nisan 1696da Avusturya ’ya dürüst yola çıktı 27 Ağustos 1696 ’da Osmanlı ordusu Avusturya ordusu ile Temeşvar yakınında Ulaş Muharebesi ’ne girişti ve 2Mustafa komutası altındaki Osmanlı ordusu galip geldi226 Ekim 1696 da 2Mustafa ordu ile İstanbul ’a döndü
Üçüncü Avusturya Seferi icin 2Mustafa 20 Mayıs 1697 ’da Edirne ’de otağa çıktı Oysa 11 Eylül 1697 ’de Prens Savoylu Eugen komutasındaki Avusturya ordusuna aleyhinde yapılan Zenta muharebesi sonucu Osmanlı Devleti icin büyük bir yenilgi ve bir afet oldu Tisza Irmağını geçemeyen Veziriazam Elmas Mehmet Paşa, dört an veziri, eyalet paşaları, 30 kadar yeniçeri ağası subay, ordunun 30000 asker ve öteki subayı düşman çemberinde kalıp yıkım edildi ve Tisza Irmağı ’nı geçerken boğuldular Bu yenilgide Osmanlı devleti bir anda savunmasız kaldı
giderken Venedikliler Mora ve Dalmaçya ’ya, Lehistan ise Boğdan ’a saldırdı Aynı dönemde Rusya ’nın başına Deli Petro geçmişti Deli Petro ordusunu modernize etmiş, boğazlardan Akdeniz ’e inme ve Karadeniz ’e baskın olma çabalarına girişmişti
1695 ’deki saldırıda başarısız olmuş, lakin bir yıl daha sonra Azak Kalesi ’ni ele geçirmişti (6 Ağustos 1696) Uzun süren savaşlar sonunda Osmanlı Devleti halsiz düşmüştü
Sultan 2Mustafa Karlofça Antlaşması
Son Avusturya seferindeki Zenta yenilgisi bir felaket olmuştu Bilhassa İngiliz hükümetinin elçisi Lord Paget ile Hollanda elçisi Jacob Colyer araya girmesi sonucu, Sultan 2Mustafa barışa razı oldu İmzalanan Karlofça Antlaşması ’yla Banat ve Temeşvar hariç, bütün Macaristan ve Erdel Beyliği Avusturya ’ya, Ukrayna ve Podolya Lehistan ’a, Mora ve Dalmaçya kıyıları Venediklilere bırakıldı (26 Ocak 1699)
Karlofça Antlaşması Osmanlı Devleti ’nin toprak kaybettiği ilk antlaşmadır Bu tarihten daha sonra Osmanlı Devleti ’nin gerileme dönemi başlar Hem bir sene daha sonra Rusya ile de bir antlaşma yapıldı 14 Temmuz 1700 tarihinde imzalanan İstanbul Antlaşması ile Azak Kalesi Rusya ’ya bırakıldı
Sultan 2Mustafa Edirne Vakası ve tahttan indirilme
Tarih 1703 yılına gelmiş, Osmanlı Devleti ’nin kötü gidişine dur denilememişti Padişah tahta çıktığında söylediklerini unutmuş gibiydi “Hoşgörü ve sefa bana haram olsun dediği halde, av partileri düzenliyor, aylarca av gerisinde dolaşıyordu Devlet işlerini sadrazamlarına ve eski hocası olan sonradan şeyhülislam yaptığı Feyzullah Efendi ’ye bırakmıştı Bu durum ordu içinde hoşnutsuzluğa yol açtı
Sultan 2Mustafa Azak kırımlarına saldırmasının ardındaki İstanbul yerine Edirne ’de oturmaya başladı Mart 1700den sonradan İstanbul ’a dönmedi İstanbul ’daki askerler bu duruma ayaklanma edip, Edirne üzerine yürüdüler Sultan 2Mustafa, Edirne ’de bulunan askerleri teşkilatlandırıp yolları tutturdu ama Edirne ordusunun komutanları kardeş kanı dökmemek için geri çekildiler İstanbul ’dan gelen ordu Edirne ’ye girdi ve Şeyhülislam Feyzullah Efendi onlar göre öldürüldü
Sultan 2Mustafa tahttan indirildi Yerine kardeşi Sultan I2Ahmet tahta çıkarıldı ( 22 Ağustos 1703) Sultan 2Mustafa tahttan indirildikten daha sonra artı yaşamadı ve 29 Aralık 1703 ’te öldü Cenazesi İstanbul ’a getirilip, Turhan Sultan türbesinde babası Sultan IV Mehmet ’in yanında gömülmüştür
Sultan 2Mustafa Mimari çalışmalar
Sultan 2Mustafa döneminde yapılan mimari araştırmalar şunlardır; Saraçhanebaşı Amcazade Hüseyin Paşa Külliyesi, Anadolu Hisarı üzerinde Meşruta Yalısı, Fatih semtinde Irk Kütüphanesi, Erzurum Kurşunlu Camii *
2Mustafa, (Divan Edebiyatı ’nda oysa adıyla İkbali) (d 6 Şubat 1664, İstanbul – ö 29 Aralık 1703) 22 Osmanlı padişahı ve 101 İslam halifesidir
Babası Sultan IV Mehmet, annesi Emetullah Râbi ’a Gülnûş Sultan ’dır Annesi Girit ’lidir Adaleli bir ilim tahsili yaptı Tahta geçtiğinin üçüncü günü yapacağı işleri anlatan bir hattı hümayun yayınladı Yazısında:
“ Haz, sefa ve rahatı kendimize haram eylemişizdir
diyordu Tekrar vezirlerinden birine yazmış olduğu yazı şöyledir:
“ Bana yük ve hazine lâzım yok Yerine kadar kuru ekmek yerim Vücudumu din uğruna harcarım Sıkıntının her çeşidine sabrederim Milletime hizmet cilalı olmadıkça, seferden dönmem Elbette sefere kanımca kendim giderim
Sultan 2Mustafa Avusturya seferleri
2Mustafa döneminde Avusturya üzerine Sultan ’ın katıldığı üç büyük sefer düzenlenmiştir
Tahta geçtiği vakit Osmanlı devleti Avusturya ile karada ve Venedik ’le deniz ve karada savaşa devam etmekteydi Lehistan ve Rusya ile anlaşmazlık cok ciddileşmişti Sultan 2Mustafa Balkanlarda savaş icin askerî merkez olan Edirne ’de kalarak savaş işleri ile mücâdele etmek zorunda kaldı
Birinci Avusturya Seferi ’ne 2Mustafa tahta geçmesinin beşinci ayında 30 Haziran 1695 ’de Edirne ’den hareketle başladı Ordu Belgrad ’a geldiği vakit o vakit dek orada ikamet etmekte olan Orta Macar (Kurs) Kralı Tökeli İmre bir şayka ile Tuna Nehri üzerinden İstanbul ’a gönderildi Daha Sonra Avusturya ordusuna karşı Lugos Muharebesi ’ni kazandı1 bu nedenle 2Mustafa Gazi ünvanı aldi Daha Sonra 2Mustafa İstanbul ’a döndü ve 14 Kasım 1695 ’de Davutpaşa ordugahına indi ve 4 gün sonradan büyük bir alayla İstanbul ’a gelip Topkapı Sarayı ’na yerleşti
İkinci Avusturya Seferi için 2Mustafa 8 Nisan 1696da Davutpaşa ordugahında kurulan Sultan otağına çıktı ve oradan ordu ile 22 Nisan 1696da Avusturya ’ya dürüst yola çıktı 27 Ağustos 1696 ’da Osmanlı ordusu Avusturya ordusu ile Temeşvar yakınında Ulaş Muharebesi ’ne girişti ve 2Mustafa komutası altındaki Osmanlı ordusu galip geldi226 Ekim 1696 da 2Mustafa ordu ile İstanbul ’a döndü
Üçüncü Avusturya Seferi icin 2Mustafa 20 Mayıs 1697 ’da Edirne ’de otağa çıktı Oysa 11 Eylül 1697 ’de Prens Savoylu Eugen komutasındaki Avusturya ordusuna aleyhinde yapılan Zenta muharebesi sonucu Osmanlı Devleti icin büyük bir yenilgi ve bir afet oldu Tisza Irmağını geçemeyen Veziriazam Elmas Mehmet Paşa, dört an veziri, eyalet paşaları, 30 kadar yeniçeri ağası subay, ordunun 30000 asker ve öteki subayı düşman çemberinde kalıp yıkım edildi ve Tisza Irmağı ’nı geçerken boğuldular Bu yenilgide Osmanlı devleti bir anda savunmasız kaldı
giderken Venedikliler Mora ve Dalmaçya ’ya, Lehistan ise Boğdan ’a saldırdı Aynı dönemde Rusya ’nın başına Deli Petro geçmişti Deli Petro ordusunu modernize etmiş, boğazlardan Akdeniz ’e inme ve Karadeniz ’e baskın olma çabalarına girişmişti
1695 ’deki saldırıda başarısız olmuş, lakin bir yıl daha sonra Azak Kalesi ’ni ele geçirmişti (6 Ağustos 1696) Uzun süren savaşlar sonunda Osmanlı Devleti halsiz düşmüştü
Sultan 2Mustafa Karlofça Antlaşması
Son Avusturya seferindeki Zenta yenilgisi bir felaket olmuştu Bilhassa İngiliz hükümetinin elçisi Lord Paget ile Hollanda elçisi Jacob Colyer araya girmesi sonucu, Sultan 2Mustafa barışa razı oldu İmzalanan Karlofça Antlaşması ’yla Banat ve Temeşvar hariç, bütün Macaristan ve Erdel Beyliği Avusturya ’ya, Ukrayna ve Podolya Lehistan ’a, Mora ve Dalmaçya kıyıları Venediklilere bırakıldı (26 Ocak 1699)
Karlofça Antlaşması Osmanlı Devleti ’nin toprak kaybettiği ilk antlaşmadır Bu tarihten daha sonra Osmanlı Devleti ’nin gerileme dönemi başlar Hem bir sene daha sonra Rusya ile de bir antlaşma yapıldı 14 Temmuz 1700 tarihinde imzalanan İstanbul Antlaşması ile Azak Kalesi Rusya ’ya bırakıldı
Sultan 2Mustafa Edirne Vakası ve tahttan indirilme
Tarih 1703 yılına gelmiş, Osmanlı Devleti ’nin kötü gidişine dur denilememişti Padişah tahta çıktığında söylediklerini unutmuş gibiydi “Hoşgörü ve sefa bana haram olsun dediği halde, av partileri düzenliyor, aylarca av gerisinde dolaşıyordu Devlet işlerini sadrazamlarına ve eski hocası olan sonradan şeyhülislam yaptığı Feyzullah Efendi ’ye bırakmıştı Bu durum ordu içinde hoşnutsuzluğa yol açtı
Sultan 2Mustafa Azak kırımlarına saldırmasının ardındaki İstanbul yerine Edirne ’de oturmaya başladı Mart 1700den sonradan İstanbul ’a dönmedi İstanbul ’daki askerler bu duruma ayaklanma edip, Edirne üzerine yürüdüler Sultan 2Mustafa, Edirne ’de bulunan askerleri teşkilatlandırıp yolları tutturdu ama Edirne ordusunun komutanları kardeş kanı dökmemek için geri çekildiler İstanbul ’dan gelen ordu Edirne ’ye girdi ve Şeyhülislam Feyzullah Efendi onlar göre öldürüldü
Sultan 2Mustafa tahttan indirildi Yerine kardeşi Sultan I2Ahmet tahta çıkarıldı ( 22 Ağustos 1703) Sultan 2Mustafa tahttan indirildikten daha sonra artı yaşamadı ve 29 Aralık 1703 ’te öldü Cenazesi İstanbul ’a getirilip, Turhan Sultan türbesinde babası Sultan IV Mehmet ’in yanında gömülmüştür
Sultan 2Mustafa Mimari çalışmalar
Sultan 2Mustafa döneminde yapılan mimari araştırmalar şunlardır; Saraçhanebaşı Amcazade Hüseyin Paşa Külliyesi, Anadolu Hisarı üzerinde Meşruta Yalısı, Fatih semtinde Irk Kütüphanesi, Erzurum Kurşunlu Camii *