suni solunum ve kalp masajı nasıl yapılır
Suni Solunum ve Kalp Masajı Kendi kendine solunumun olmadığı durumlarda, akciğerlerin havalandırılmasını sağlamak ve durmuş olan kalbi yeniden calıştırmak icin yapılan işlemler Boğulma, asılma, elektrik carpması, karbon monoksit zehirlenmesi gibi hallerde ve genel olarak zahiri olum halindeki insanlarda, ozellikle nefes alamayan bebeklerde, mumkun olduğu kadar cabuk tatbik edilmelidir Butun vakalarda once ust solunum yollarını tıkayan engeller ortadan kaldırılmalıdır Boğulma halinde ağızdaki suyu ve salgıları boşaltmak; asılma halinde ipi kesmek; elektrik carpmasında akımı kesmek; gazla boğulma hallerinde hastayı temiz havaya cıkarmak gereklidir
Bu tedbirler alındıktan hemen sonra, normal solunum geri gelinceye veya bir cihazla, sun'i solunuma başlayıncaya kadar ağızdan ağıza, ağızdan buruna veya elle sun'i solunum yaptırma manevralarından biri uygulanır Sun'i solunumun zamanında başlatılması cok onemlidir Cunku beyin hucreleri oksijensizliğe 45 dakikadan fazla tahammul edemezler
Ağızdan ağıza solunum metodu: Hasta sırt ustu dumduz yatırılır Baş iyice arkaya doğru gerdirilir ve bir elle iyice arkaya doğru bastırılır, burun tıkanır Sonra ağız acılır, ağız boşluğu temizlendikten sonra, alt cene one doğru cekilir, dil bir bezle altcene dişlerinin ustune doğru bastırılıp hareketsiz tutulur Dudaklar hastanın ağzına yapıştırılır Dakikada 1216 defa olacak şekilde uflenir Bu uflemelerde hastanın goğsu genişlemelidir Cocuklarda ufleme ritmi daha fazla olmalıdır Kurtarıcı ağzını ayırıp ceker, hastanın goğus kafesi kuculur ve boylece hasta kendiliğinden nefes vermiş olur
Ağızdan ağıza solunum baş enseye doğru gerdirilmek şartıyla (yolda kaza geciren veya yıkıntı altında kalan kimseler vs) oturma durumunda da uygulanabilir
Ağızdan buruna solunum metodu: Yukarıdakine benzer bir usuldur Ufleme, ağız kapatılarak burun yoluyla yapılır
Kucuk cocuklarda aynı anda hem ağızdan hem de burundan uflenebilir
Bu usuller herkes tarafından her yerde ve her durumda uygulanabilir Kurtarıcı cok cabuk yorulacağından nobetleşe kurtarıcı değiştirmek gerekir
Elle yapılan manevralar: Hastanın goğus kafesini, nefes alma ve verme hareketlerine benzer ritmik hareketlerle bastırmak ve genişletmek esasına dayanır Goğus kafesi esnek olduğundan uzerine basılınca nefes zorla dışarı cıkar, baskı kalkınca goğus genişler, eski haline gelir ve tekrar nefes alınır Bu sırada kollara yaptırılan hareketlerle nefes alma kolaylaştırılabilir
Schaefer metodu: Yuzu koyun yatan hastaya uygulanır Kurtarıcı bel hizasında ata biner gibi hastanın uzerine cıkar, el ayalarıyla goğus kafesi uzerine butun ağırlığıyla basar ve nefes vermeyi sağlar, baskı kalkınca goğus kafesinin esnekliği sayesinde, nefes alma meydana gelir Bu metodda ağzın boşalması kolaylaşır Ancak solunum yetersiz kalabilir
NielsonHederer metodu: En ustun tekniktir Ancak iki kurtarıcı gerekir Hasta yuzukoyun yatırılır, kollar bukulur, baş eller uzerine yerleştirilir Kurtarıcılardan biri Schaefer metodunda olduğu gibi, nefes vermeyi sağlarken ikinci goğsu yerden hafifce kaldıracak şekilde dirsekleri bukerek nefes almayı sağlar Eğer kurtarıcı tekse hastanın başucuna oturur ve iki zamanlı hareketi şoyle ayarlar: Nefes alma yukarıdaki gibidir, nefes verme ise dirsekler yere bırakıldıktan sonra, kurek kemiklerine bastırılarak sağlanır Bu usul oldukca yorucudur Suni solunumu 1520 dakika hatta bir saat veya daha fazla uzatmak gerekebilir Cunku kendi kendine solunum başlayıp tekrar durabilir
Elle calışır respiratorlerle sun'i solunum: Bir maskesi, bir konnektoru, bir kapağı ve bir balonu vardır Bu şekilde olanlara Ambu respiratoru denir Maske hastaya uygulandıktan sonra, balonun ritmik olarak sıkılması ile balondaki hava hastanın akciğerlerine gecer Ambu'ya oksijen de katılabilir
Otomatik respiratorlerle sun'i solunum: Bu amacla kullanılan respiratorler ozelliklerine gore başlıca iki gruba ayrılırlar:
1 Volumetrik respiratorler: Ornek olarak Spiromat'ı gosterebiliriz Hic solunumu olmayanlarda kontrollu solunumu sağlar Buna karşılık yardımcı solunumda, hastanın solunumuna adaptasyonda zorluklar vardır Volumetrik respiratorler, yuksek kapasitelidir Elektrikle calışırlar, oksijen oranı solunum hacmi, adedi, soluk almaverme basıncları ve aralarındaki oran direkt ayarlanır
2 Manometrik respiratorler: Ornek; Bird ve Bennet'tir Oksijen veya havayla calışır Yardımcı solunuma da kolayca uyarlar Kullanılmaları kolaydır Fakat ozellikle cok şişmanlarda volumetrik respiratorler kadar etkili değildirler
Kalp masajı: Kalbi durmuş olan şahıslara en gec 5 dakika icinde kalp masajına başlanmalıdır Daha gec kalındığı takdirde, kalp yeniden calıştırılırsa bile, şahıs bitkisel hayata girecektir Zira, beyindeki sinir hucreleri kansızlığa 45 dakikadan fazla dayanamazlar
Kalbi duran şahsın, derhal şuuru kaybolur ve yere yıkılır Fakat her şuuru kapalı veya baygın şahsın kalbi durmuş demek değildir Şuuru kapalı bir halde yatan şahsın kalbinin calışıp calışmadığını anlamak icin, once nabzına bakılır, nabız alınamıyorsa goğsun uzerinden kalp kontrol edilir, calıştığına dair bir alamet yoksa, derhal kalp masajına gecilir
İki turlu kalp masajı vardır: Acık masaj ve kapalı masaj Pratikte uygulanan kapalı kalp masajıdır Acık kalp masajı, elle direkt olarak kalbin sıkıştırılması suretiyle yapılır ki bu da ancak ameliyatlar esnasında mumkun olabilir veya kapalı kalp masajında bir netice alınamazsa ve başka imkan da yoksa, goğus kafesinin kırılması suretiyle kalbe acık masaj yapılabilir
Kapalı kalp masajı: Etkili bir sun'i solunum sağlanır sağlanmaz, etkili bir kalp masajına başlanmalıdır Etkili bir kapalı kalp masajı icin hastanın sert bir yere yatırılması cok muhimdir Eğer hasta yatakta yatıyorsa, yatağın altına tahta vs gibi sert bir şey konulmalıdır Kalp masajını yapacak şahıs hastanın sağına gecer, hafifce hastanın uzerine eğilir Dirseklerini kırmadan sol elinin ayasını goğus kemiğinin ( sternumun) 13 alt bolumune yerleştirir Bu elini artık hic yerinden oynatmayacaktır Sağ elini de sol elinin uzerine koyar Omuzlarından kuvvet alarak goğus kemiğini 35 cm iceri itecek şekilde kuvvetle bastırır, yarım saniye bu vaziyette bekler, sonra sağ elini gevşetir Bu işleri ritmik olarak dakikada 6070 kere tekrarlar Etkili kalp masajı sırasında normal kan akımının 13'u yaklaşık 3050 mm cıva basıncıyla cevreye gonderilebilir Kendine getirme işini bir kişi tek başına yapıyorsa, arka arkaya 5 kalp masajı yaptıktan sonra, sun'i solunum yapar ve aynı işi bu şekilde devam ettirir Kendine getirmeyi iki kişi yapıyorsa, yine her bir sun'i solunuma karşılık 5 kalp masajı yapılmalıdır Kapalı kalp masajına hicbir sebeple 5 saniyeden fazla ara verilmemelidir
Kapalı kalp masajının bazı komplikasyonları olabilir: Goğus kemiği kırığı, kaburga kırıkları pnomutoraks (goğse hava kacması), hemotoraks (akciğerleri orten iki tabakalı goğus zarlarının arasında hava ve kan toplanması), aort damarı yırtılması, dalak ve karaciğer yırtılması gibi Bunlara mani olmak icin, elin goğus kemiğindeki yerinden daha aşağıda olan ksifoid (goğus kemiğinin hancer şeklindeki alt ucu) uzerine kaymamasına ozellikle dikkat edilmelidir Ayrıca goğus kemiğinin alt ucuna veya kaburgalar uzerine basınc tatbik edilmemelidir Tatbik edilen basınc cok ani ve cok şiddetli olmamalıdır Goğus ve karın uzerine aynı zamanda basınc yapılmamalıdır: Sun'i solunum esnasında kapalı kalp masajına ara verilmelidir
Sun'i solunum ve kapalı kalp masajıyla femoral (uyluk) veya karotis (boyun) atardamarında nabzın alınması, goz bebeklerinin kuculmesi, morarmanın gerilemesi ve normal solunumun geri donmesi temel hayat desteğinin başarıyla yapıldığının onemli bulgularıdır Bu şekilde temel hayat desteğini devam ettirirken, bir yandan da ileri hayat desteğinin teminine gecilmelidir Bu da mutlaka hastane şartlarında olmalıdır
DİKKAT: Suni solunum ve kalp masajı sadece yeterli donamıma sahip sağlık personeli ve bununla ilgili eğitim almış kimseler tarafından yapılmalıdır Bu konuda eğitim almadıkca kimseye mudahale etmeyiniz, en kısa surede 112 Acil hattını arayınız
Kaynak: Rehber Ansiklopedisi
Suni Solunum ve Kalp Masajı Kendi kendine solunumun olmadığı durumlarda, akciğerlerin havalandırılmasını sağlamak ve durmuş olan kalbi yeniden calıştırmak icin yapılan işlemler Boğulma, asılma, elektrik carpması, karbon monoksit zehirlenmesi gibi hallerde ve genel olarak zahiri olum halindeki insanlarda, ozellikle nefes alamayan bebeklerde, mumkun olduğu kadar cabuk tatbik edilmelidir Butun vakalarda once ust solunum yollarını tıkayan engeller ortadan kaldırılmalıdır Boğulma halinde ağızdaki suyu ve salgıları boşaltmak; asılma halinde ipi kesmek; elektrik carpmasında akımı kesmek; gazla boğulma hallerinde hastayı temiz havaya cıkarmak gereklidir
Bu tedbirler alındıktan hemen sonra, normal solunum geri gelinceye veya bir cihazla, sun'i solunuma başlayıncaya kadar ağızdan ağıza, ağızdan buruna veya elle sun'i solunum yaptırma manevralarından biri uygulanır Sun'i solunumun zamanında başlatılması cok onemlidir Cunku beyin hucreleri oksijensizliğe 45 dakikadan fazla tahammul edemezler
Ağızdan ağıza solunum metodu: Hasta sırt ustu dumduz yatırılır Baş iyice arkaya doğru gerdirilir ve bir elle iyice arkaya doğru bastırılır, burun tıkanır Sonra ağız acılır, ağız boşluğu temizlendikten sonra, alt cene one doğru cekilir, dil bir bezle altcene dişlerinin ustune doğru bastırılıp hareketsiz tutulur Dudaklar hastanın ağzına yapıştırılır Dakikada 1216 defa olacak şekilde uflenir Bu uflemelerde hastanın goğsu genişlemelidir Cocuklarda ufleme ritmi daha fazla olmalıdır Kurtarıcı ağzını ayırıp ceker, hastanın goğus kafesi kuculur ve boylece hasta kendiliğinden nefes vermiş olur
Ağızdan ağıza solunum baş enseye doğru gerdirilmek şartıyla (yolda kaza geciren veya yıkıntı altında kalan kimseler vs) oturma durumunda da uygulanabilir
Ağızdan buruna solunum metodu: Yukarıdakine benzer bir usuldur Ufleme, ağız kapatılarak burun yoluyla yapılır
Kucuk cocuklarda aynı anda hem ağızdan hem de burundan uflenebilir
Bu usuller herkes tarafından her yerde ve her durumda uygulanabilir Kurtarıcı cok cabuk yorulacağından nobetleşe kurtarıcı değiştirmek gerekir
Elle yapılan manevralar: Hastanın goğus kafesini, nefes alma ve verme hareketlerine benzer ritmik hareketlerle bastırmak ve genişletmek esasına dayanır Goğus kafesi esnek olduğundan uzerine basılınca nefes zorla dışarı cıkar, baskı kalkınca goğus genişler, eski haline gelir ve tekrar nefes alınır Bu sırada kollara yaptırılan hareketlerle nefes alma kolaylaştırılabilir
Schaefer metodu: Yuzu koyun yatan hastaya uygulanır Kurtarıcı bel hizasında ata biner gibi hastanın uzerine cıkar, el ayalarıyla goğus kafesi uzerine butun ağırlığıyla basar ve nefes vermeyi sağlar, baskı kalkınca goğus kafesinin esnekliği sayesinde, nefes alma meydana gelir Bu metodda ağzın boşalması kolaylaşır Ancak solunum yetersiz kalabilir
NielsonHederer metodu: En ustun tekniktir Ancak iki kurtarıcı gerekir Hasta yuzukoyun yatırılır, kollar bukulur, baş eller uzerine yerleştirilir Kurtarıcılardan biri Schaefer metodunda olduğu gibi, nefes vermeyi sağlarken ikinci goğsu yerden hafifce kaldıracak şekilde dirsekleri bukerek nefes almayı sağlar Eğer kurtarıcı tekse hastanın başucuna oturur ve iki zamanlı hareketi şoyle ayarlar: Nefes alma yukarıdaki gibidir, nefes verme ise dirsekler yere bırakıldıktan sonra, kurek kemiklerine bastırılarak sağlanır Bu usul oldukca yorucudur Suni solunumu 1520 dakika hatta bir saat veya daha fazla uzatmak gerekebilir Cunku kendi kendine solunum başlayıp tekrar durabilir
Elle calışır respiratorlerle sun'i solunum: Bir maskesi, bir konnektoru, bir kapağı ve bir balonu vardır Bu şekilde olanlara Ambu respiratoru denir Maske hastaya uygulandıktan sonra, balonun ritmik olarak sıkılması ile balondaki hava hastanın akciğerlerine gecer Ambu'ya oksijen de katılabilir
Otomatik respiratorlerle sun'i solunum: Bu amacla kullanılan respiratorler ozelliklerine gore başlıca iki gruba ayrılırlar:
1 Volumetrik respiratorler: Ornek olarak Spiromat'ı gosterebiliriz Hic solunumu olmayanlarda kontrollu solunumu sağlar Buna karşılık yardımcı solunumda, hastanın solunumuna adaptasyonda zorluklar vardır Volumetrik respiratorler, yuksek kapasitelidir Elektrikle calışırlar, oksijen oranı solunum hacmi, adedi, soluk almaverme basıncları ve aralarındaki oran direkt ayarlanır
2 Manometrik respiratorler: Ornek; Bird ve Bennet'tir Oksijen veya havayla calışır Yardımcı solunuma da kolayca uyarlar Kullanılmaları kolaydır Fakat ozellikle cok şişmanlarda volumetrik respiratorler kadar etkili değildirler
Kalp masajı: Kalbi durmuş olan şahıslara en gec 5 dakika icinde kalp masajına başlanmalıdır Daha gec kalındığı takdirde, kalp yeniden calıştırılırsa bile, şahıs bitkisel hayata girecektir Zira, beyindeki sinir hucreleri kansızlığa 45 dakikadan fazla dayanamazlar
Kalbi duran şahsın, derhal şuuru kaybolur ve yere yıkılır Fakat her şuuru kapalı veya baygın şahsın kalbi durmuş demek değildir Şuuru kapalı bir halde yatan şahsın kalbinin calışıp calışmadığını anlamak icin, once nabzına bakılır, nabız alınamıyorsa goğsun uzerinden kalp kontrol edilir, calıştığına dair bir alamet yoksa, derhal kalp masajına gecilir
İki turlu kalp masajı vardır: Acık masaj ve kapalı masaj Pratikte uygulanan kapalı kalp masajıdır Acık kalp masajı, elle direkt olarak kalbin sıkıştırılması suretiyle yapılır ki bu da ancak ameliyatlar esnasında mumkun olabilir veya kapalı kalp masajında bir netice alınamazsa ve başka imkan da yoksa, goğus kafesinin kırılması suretiyle kalbe acık masaj yapılabilir
Kapalı kalp masajı: Etkili bir sun'i solunum sağlanır sağlanmaz, etkili bir kalp masajına başlanmalıdır Etkili bir kapalı kalp masajı icin hastanın sert bir yere yatırılması cok muhimdir Eğer hasta yatakta yatıyorsa, yatağın altına tahta vs gibi sert bir şey konulmalıdır Kalp masajını yapacak şahıs hastanın sağına gecer, hafifce hastanın uzerine eğilir Dirseklerini kırmadan sol elinin ayasını goğus kemiğinin ( sternumun) 13 alt bolumune yerleştirir Bu elini artık hic yerinden oynatmayacaktır Sağ elini de sol elinin uzerine koyar Omuzlarından kuvvet alarak goğus kemiğini 35 cm iceri itecek şekilde kuvvetle bastırır, yarım saniye bu vaziyette bekler, sonra sağ elini gevşetir Bu işleri ritmik olarak dakikada 6070 kere tekrarlar Etkili kalp masajı sırasında normal kan akımının 13'u yaklaşık 3050 mm cıva basıncıyla cevreye gonderilebilir Kendine getirme işini bir kişi tek başına yapıyorsa, arka arkaya 5 kalp masajı yaptıktan sonra, sun'i solunum yapar ve aynı işi bu şekilde devam ettirir Kendine getirmeyi iki kişi yapıyorsa, yine her bir sun'i solunuma karşılık 5 kalp masajı yapılmalıdır Kapalı kalp masajına hicbir sebeple 5 saniyeden fazla ara verilmemelidir
Kapalı kalp masajının bazı komplikasyonları olabilir: Goğus kemiği kırığı, kaburga kırıkları pnomutoraks (goğse hava kacması), hemotoraks (akciğerleri orten iki tabakalı goğus zarlarının arasında hava ve kan toplanması), aort damarı yırtılması, dalak ve karaciğer yırtılması gibi Bunlara mani olmak icin, elin goğus kemiğindeki yerinden daha aşağıda olan ksifoid (goğus kemiğinin hancer şeklindeki alt ucu) uzerine kaymamasına ozellikle dikkat edilmelidir Ayrıca goğus kemiğinin alt ucuna veya kaburgalar uzerine basınc tatbik edilmemelidir Tatbik edilen basınc cok ani ve cok şiddetli olmamalıdır Goğus ve karın uzerine aynı zamanda basınc yapılmamalıdır: Sun'i solunum esnasında kapalı kalp masajına ara verilmelidir
Sun'i solunum ve kapalı kalp masajıyla femoral (uyluk) veya karotis (boyun) atardamarında nabzın alınması, goz bebeklerinin kuculmesi, morarmanın gerilemesi ve normal solunumun geri donmesi temel hayat desteğinin başarıyla yapıldığının onemli bulgularıdır Bu şekilde temel hayat desteğini devam ettirirken, bir yandan da ileri hayat desteğinin teminine gecilmelidir Bu da mutlaka hastane şartlarında olmalıdır
DİKKAT: Suni solunum ve kalp masajı sadece yeterli donamıma sahip sağlık personeli ve bununla ilgili eğitim almış kimseler tarafından yapılmalıdır Bu konuda eğitim almadıkca kimseye mudahale etmeyiniz, en kısa surede 112 Acil hattını arayınız
Kaynak: Rehber Ansiklopedisi
