surtunme kuvveti cisimlerin hareketini zorlaştırır mı
Duz bir zeminde yuvarladığımız top, bir sure sonra durur Topun yuvarlandığı zeminde onun hareketini yavaşlatan ve durmasına neden olan bir kuvvet vardır Bu kuvvete surtunme kuvveti denir
Surtunme kuvveti;
• Temas gerektiren bir kuvvettir,
• Cisimlerin hareketini zorlaştırır,
• Hareket eden cismi yavaşlatır ve durdurur,
• Duran bir cismin hareket etmesini engeller
Bir cismi hareket ettirebilmek icin surtunme kuvvetini yenmeliyiz Yani surtunme kuvvetine eşit ya da daha buyuk kuvvet uygulamamız gerekir Şekildeki adamın keresteleri hareket ettirebilmesi icin surtunme kuvvetini yenebilecek bir kuvvet uygulaması gerekir
Tekerlek, surtunme kuvvetini azaltır Bu nedenle tekerlekli cisimler daha kolay hareket eder
Cisimlerin ozelliği kadar zeminin ozelliği de hareketi kolaylaştırabilir ya da zorlaştırabilir Arabalar taşlık yollarda daha zor hareket ederken asfalt yolda daha kolay hareket eder
Tahta ve halı uzerinde de surtunme kuvveti fazla olduğu icin cisimler zor hareket ettirilir
Puruzsuz yuzeylerde surtunme kuvveti daha azdır
Normal yuzeylerde yururken duşmemizi engelleyen surtunme kuvveti buzda az olduğu icin kayıp duşebiliriz Bu nedenle kışın lastik tabanlı ayakkabılar giyeriz
Karlı ve buzlu yollarda arabaların kaymasını onlemek, surtunme kuvvetini artırmak icin tekerleklere zincir takılır
Su da surtunme kuvvetini azaltır Islak zeminler ve ıslak cimenler bu nedenle kaygan olur
İnsanlar buzda ya da karda daha hızlı hareket edebilmek icin paten ve kayak kullanırlar
Hava Direnci
Bir kağıt mendil ile mendil paketini yukarıdan aynı anda bıraktığımızda paket yere daha erken duşer Kağıt mendil havadaki surtunmenin etkisiyle yere daha gec duşer Havadaki surtunme kuvveti pakete de etki etmektedir Ancak havadaki surtunme kağıt mendili paketten daha cok etkiler
Havadaki surtunmeye hava direnci denir
Hava direnci cisimlerin hareket yonunun tersi yondedir Bu nedenle cisimlerin hareketini yavaşlatır Hava direnci temas gerektiren bir kuvvettir
Bir cismin hızı arttıkca hava direnci de artar
Bisikletle ne kadar hızlı gidersek yuzumuzde hava direncini o kadar cok hissederiz Hızlı giden bir otomobil bisiklete gore, bir jet ucağı da otomobile gore daha cok hava direnciyle karşılaşır
Otomobil ve ucaklar hava direncini azaltacak şekilde tasarlanır On tarafı ve tavanı yuksek bir araba hava direncinden daha cok etkilenir Şekildeki spor arabalar hava direncini azaltacak şekilde tasarlanmıştır
Paraşutler kağıt mendil gibi hava direncinden cok etkilenir Bu nedenle yere yavaş yavaş iner Boylece insanların yere hızlı duşerek yaralanmaları onlenmiş olur Bazı jet ucaklarında kısa pistlere inerken durmalarını kolaylaştırmak icin paraşut kullanılır
Kuşların vucut yapıları havada daha rahat hareket etmelerini sağlar Kuşlar bu yapıları sayesinde hava direncinden fazla etkilenmezler
Su Direnci
Hava gibi su da cisimlerin hareketini yavaşlatır Yuzerken su direncini hissederiz Suda hareket eden varlıklar su direncinden etkilenir
Vucut şekilleri ve uzerlerindeki kaygan pullar balıkların su direncinden az etkilenmelerini sağlayarak sudaki hareketlerini kolaylaştırır Su direnci olmasaydı balıklar suda yuzemezdi
Deniz taşıtları, su direncinden daha az etkilenecek şekilde tasarlanmıştır
Su direnci de temas gerektiren kuvvettir Bir cismin sudaki hızı arttıkca su direnci de artar
Hangisinin Direnci Daha Fazladır?
iki metal parayı biri boş, diğeri su dolu iki şişeye aynı anda attığımızda boş şişeye atılan para şişenin dibine daha cabuk ulaşır Cunku su direnci hava direncinden daha fazladır
Surtunme Kuvvetinin Etkileri
Gunluk hayatımızda gercekleştirdiğimiz bircok olay surtunme kuvvetinin etkisiyle olmaktadır Cisimleri tutma, yurume, yazı yazma, bir yeri silme, bir cismi durdurma hareketlerini surtunme kuvvetinin etkisiyle gercekleştiririz
Surtunme kuvveti arttığında hareket etmemiz zorlaşır Bu durumda hareketli cisimleri durdurmak kolaylaşır
Surtunme kuvveti azaldığında hareket kolaylaşır ancak cisimleri durdurmak zorlaşır
Kumsalda bisiklet surmek zordur ancak durdurmak kolaydır Kaygan bir zeminde bisikleti durdurmak zordur
İnsanlar surtunme kuvvetini azaltmak icin yıllardır tekerlekli cisimler kullanmaktadır
Araba motorlarındaki parcalar hareket ederken birbirine surtunur Bu surtunmenin etkisiyle parcaların yıpranmasını onlemek, motorun omrunu uzatmak icin yağ kullanılır Yağlanan parcalar arasındaki surtunme kuvveti azalır Yağlama işi bircok makinede kullanılır
Hava direnci yağmurun duşme hızını azaltır Hava direnci atmosfere giren meteorların yeryuzune zarar vermesini de onler
Duz bir zeminde yuvarladığımız top, bir sure sonra durur Topun yuvarlandığı zeminde onun hareketini yavaşlatan ve durmasına neden olan bir kuvvet vardır Bu kuvvete surtunme kuvveti denir
Surtunme kuvveti;
• Temas gerektiren bir kuvvettir,
• Cisimlerin hareketini zorlaştırır,
• Hareket eden cismi yavaşlatır ve durdurur,
• Duran bir cismin hareket etmesini engeller
Bir cismi hareket ettirebilmek icin surtunme kuvvetini yenmeliyiz Yani surtunme kuvvetine eşit ya da daha buyuk kuvvet uygulamamız gerekir Şekildeki adamın keresteleri hareket ettirebilmesi icin surtunme kuvvetini yenebilecek bir kuvvet uygulaması gerekir
Tekerlek, surtunme kuvvetini azaltır Bu nedenle tekerlekli cisimler daha kolay hareket eder
Cisimlerin ozelliği kadar zeminin ozelliği de hareketi kolaylaştırabilir ya da zorlaştırabilir Arabalar taşlık yollarda daha zor hareket ederken asfalt yolda daha kolay hareket eder
Tahta ve halı uzerinde de surtunme kuvveti fazla olduğu icin cisimler zor hareket ettirilir
Puruzsuz yuzeylerde surtunme kuvveti daha azdır
Normal yuzeylerde yururken duşmemizi engelleyen surtunme kuvveti buzda az olduğu icin kayıp duşebiliriz Bu nedenle kışın lastik tabanlı ayakkabılar giyeriz
Karlı ve buzlu yollarda arabaların kaymasını onlemek, surtunme kuvvetini artırmak icin tekerleklere zincir takılır
Su da surtunme kuvvetini azaltır Islak zeminler ve ıslak cimenler bu nedenle kaygan olur
İnsanlar buzda ya da karda daha hızlı hareket edebilmek icin paten ve kayak kullanırlar
Hava Direnci
Bir kağıt mendil ile mendil paketini yukarıdan aynı anda bıraktığımızda paket yere daha erken duşer Kağıt mendil havadaki surtunmenin etkisiyle yere daha gec duşer Havadaki surtunme kuvveti pakete de etki etmektedir Ancak havadaki surtunme kağıt mendili paketten daha cok etkiler
Havadaki surtunmeye hava direnci denir
Hava direnci cisimlerin hareket yonunun tersi yondedir Bu nedenle cisimlerin hareketini yavaşlatır Hava direnci temas gerektiren bir kuvvettir
Bir cismin hızı arttıkca hava direnci de artar
Bisikletle ne kadar hızlı gidersek yuzumuzde hava direncini o kadar cok hissederiz Hızlı giden bir otomobil bisiklete gore, bir jet ucağı da otomobile gore daha cok hava direnciyle karşılaşır
Otomobil ve ucaklar hava direncini azaltacak şekilde tasarlanır On tarafı ve tavanı yuksek bir araba hava direncinden daha cok etkilenir Şekildeki spor arabalar hava direncini azaltacak şekilde tasarlanmıştır
Paraşutler kağıt mendil gibi hava direncinden cok etkilenir Bu nedenle yere yavaş yavaş iner Boylece insanların yere hızlı duşerek yaralanmaları onlenmiş olur Bazı jet ucaklarında kısa pistlere inerken durmalarını kolaylaştırmak icin paraşut kullanılır
Kuşların vucut yapıları havada daha rahat hareket etmelerini sağlar Kuşlar bu yapıları sayesinde hava direncinden fazla etkilenmezler
Su Direnci
Hava gibi su da cisimlerin hareketini yavaşlatır Yuzerken su direncini hissederiz Suda hareket eden varlıklar su direncinden etkilenir
Vucut şekilleri ve uzerlerindeki kaygan pullar balıkların su direncinden az etkilenmelerini sağlayarak sudaki hareketlerini kolaylaştırır Su direnci olmasaydı balıklar suda yuzemezdi
Deniz taşıtları, su direncinden daha az etkilenecek şekilde tasarlanmıştır
Su direnci de temas gerektiren kuvvettir Bir cismin sudaki hızı arttıkca su direnci de artar
Hangisinin Direnci Daha Fazladır?
iki metal parayı biri boş, diğeri su dolu iki şişeye aynı anda attığımızda boş şişeye atılan para şişenin dibine daha cabuk ulaşır Cunku su direnci hava direncinden daha fazladır
Surtunme Kuvvetinin Etkileri
Gunluk hayatımızda gercekleştirdiğimiz bircok olay surtunme kuvvetinin etkisiyle olmaktadır Cisimleri tutma, yurume, yazı yazma, bir yeri silme, bir cismi durdurma hareketlerini surtunme kuvvetinin etkisiyle gercekleştiririz
Surtunme kuvveti arttığında hareket etmemiz zorlaşır Bu durumda hareketli cisimleri durdurmak kolaylaşır
Surtunme kuvveti azaldığında hareket kolaylaşır ancak cisimleri durdurmak zorlaşır
Kumsalda bisiklet surmek zordur ancak durdurmak kolaydır Kaygan bir zeminde bisikleti durdurmak zordur
İnsanlar surtunme kuvvetini azaltmak icin yıllardır tekerlekli cisimler kullanmaktadır
Araba motorlarındaki parcalar hareket ederken birbirine surtunur Bu surtunmenin etkisiyle parcaların yıpranmasını onlemek, motorun omrunu uzatmak icin yağ kullanılır Yağlanan parcalar arasındaki surtunme kuvveti azalır Yağlama işi bircok makinede kullanılır
Hava direnci yağmurun duşme hızını azaltır Hava direnci atmosfere giren meteorların yeryuzune zarar vermesini de onler