Tarih Felsefesi Hakkında Bilgi
Tarihin anlamını ve yasalarını araştıran bilgi dalı
İnsanlı tarih, toplumsal gelişme surecinin tarihi olduğuna gore bir anlamda toplum felsefesi deyimiyle de anlamdaştır Tarih felsefesi, gecmişte neler olup bittiğini araştıran tarih biliminden farklı olarak, gecmişte olup bitenlerin nedenler’ini araştırır Bu bakımdan tarih felsefesi, tarihsel oluşumu icinde, genel felsefe alanının uc buyuk dunya goruşune gore sıralanır: Metafizik tarih felsefesi, bireyci tarih felsefesi, diyalektik tarih felsefesi
Metafizik acıdan işlenen tarih felsefesine gore insanların tarihi tanrının iradesiyle yonetilmektedir, tanrı nasıl istemişse oyle olmuştur ve bundan sonra da oyle olacaktır
Temelde metafizikten başka bir şey olmayan bireyci tarih felsefesine gore insanların tarihini buyuk bireyler, eşdeyişle ustun duşunceler yonetmektedir, bu buyuk kişiler nasıl istemişlerse oyle olmuştur ve bundan sonra da oyle olacaktır
Cağdaş diyalektik tarih felsefesine goreyse tarihi, uretim ilişkileriyle belirlenen toplumlar yapar, toplumsal olayların nedenleri ozdeksel koşullardır
Tarih felsefesi metafizik ve bireyci acılardan işlenirken bile, cağdaş ozdekci diyalektik anlayışın sezgisini taşımaktadır Tarih felsefesinin ve toplumbilimin kurucusu sayılan Arap duşunurlerinden İbni Haldun’a (13341406) gore toplumsal olayların nedenini toplumun kendisinde aramak gerekir Tarih bilimiyle uğraşanları yanıltan şey, ulusların hal ve durumlarının değişmekte olduklarını unutmaktır Değişme, tanrının butun varlıklar icin koyduğu bir yasadır Doğasal evrim, ozdeksel bir değişmeden ibarettir Toplumlar da insanlar gibi doğa, gelişir ve olurler Huner ve sanayinin gelişmesi, toplumsal gelişmenin başında gelir Huner ve sanayinin gelişmesi, insanı duşunsel bilgilerle uğraşmaya yoneltir Değer emekle belirlenir, pazarda satılan buğdayda iş ve emeğin değeri acıkca gorunmez ama buğdayın değeri onu elde etmek icin harcanan iş ve emeğin değeridir Toplumsal olayların temeli ekonomiktir
İtalyan duşunurlerinden Giovanni Battista Vico’ya ( 16881744) gore insanlar kendi tarihlerini kendileri yaparlar Devlet bicimleri, toreler, dil gibi ceşitli toplumsal kurumlar birbirleriyle bağlantılıdırlar Tarih, temelde tanrı işi olan bir planın gercekleşmesidir
Alman duşunuru Immanuel Kant’a (17241804) gore tarihsel olayların nedeni doğanın ereğidir, doğa insanlar icin toresel bir ide’yi gercekleştirmek istemiş ve butun olayları bu ereğe varmak icin planlamıştır Doğa, insan turunun ‘’hak ve ve adalet’’i sağlayan ereksel bir topluma erişmesini istemiştir Ama insan turu bu ereği, doğanın zorunluluğundan kurtulup ussal ozgurluğe (hayvanlıktan insanlığa) gecerek gercekleştirecektir Cunku insan turu yetkinliğe doğru yukselmek icin belirlenmiştir
Alman duşunuru Gottfried Herder’e (17441803) gore insanların tarihini insanların kendi doğal yetenekleriyle icinde bulundukları doğal koşullar belirler Tarihin ereği insanlığa varmaktır Tarih bu ereği gercekleştirmek icin surekli olarak olgunluğa doğru gelişir
Fransız duşunuru SaintSimon’a (17601825) gore tarihsel olayların nedeni buyuk toplumsal cıkarların catışmasıdır
Fransız tarihcisi Augustin Thierry’ye (17951856) gore savaşlar toplumsal cıkarlar uğruna yurutulur Toplumsal olayların nedeni cıkar catışmasıdır Tarihi kişiler değil, halk toplulukları yapar
Fransız tarihcisi Francois Mignet’ye (17961884) gore olayları insanlar değil, insanları olaylar yonetir Politik gruplaşmaları belirleyen sınıf cıkarlarıdır
Fransız tarihcisi Francois Guizot’ya ( 17841871) gore politik kurumlar neden değil, sonuctur Onları toplum meydana getirir Halkın durumunun ne olduğunu hukumet bicimlerinde araştıracak yerde, hukumetin ne olması gerektiğini anlamak icin halkın durumunu araştırmalıdır
Alman duşunuru Jphann Gottlieb Fichte’ye (17621814) gore tarihin amacı usa ve ozgurluğe doğru yukselmektir Bu amacı gercekleştirmek icin cocuk saflığından yola cıkan tarih gunahlar icinden gecerek ussallığın ozgur alanına ulaşacaktır
Alman duşunuru Friedrich Schelling’e (17751854) gore tarih, yasalara bağlı bir fenomenler dizisidir İnsanların ozgur eylemleri tarihsel zorunluluğun sonucudur Ozgurluk ve zorunluluk aynı şeydir Ozgurluk bilincine varılmış zorunluluktur
Alman duşunuru Friedrich Hegel’e (17701831) gore tarih, evrensel ruhun zaman icinde gelişmesidir Tarihsel olaylar evrensel bir ussallığın yonetimindedir, bu evrensel ussallık doğa yasalarıyla belirir
Butun bu metafizik ve netafizik ozdekci tarih felsefelerinin dışında tarih bilimi ve tarih felsefesi, bilimsel olarak, 19 yuzyılda tarihsel ve eytişimsel ozdekcilik oğretisiyle gercekleşmiştir
Tarihin anlamını ve yasalarını araştıran bilgi dalı
İnsanlı tarih, toplumsal gelişme surecinin tarihi olduğuna gore bir anlamda toplum felsefesi deyimiyle de anlamdaştır Tarih felsefesi, gecmişte neler olup bittiğini araştıran tarih biliminden farklı olarak, gecmişte olup bitenlerin nedenler’ini araştırır Bu bakımdan tarih felsefesi, tarihsel oluşumu icinde, genel felsefe alanının uc buyuk dunya goruşune gore sıralanır: Metafizik tarih felsefesi, bireyci tarih felsefesi, diyalektik tarih felsefesi
Metafizik acıdan işlenen tarih felsefesine gore insanların tarihi tanrının iradesiyle yonetilmektedir, tanrı nasıl istemişse oyle olmuştur ve bundan sonra da oyle olacaktır
Temelde metafizikten başka bir şey olmayan bireyci tarih felsefesine gore insanların tarihini buyuk bireyler, eşdeyişle ustun duşunceler yonetmektedir, bu buyuk kişiler nasıl istemişlerse oyle olmuştur ve bundan sonra da oyle olacaktır
Cağdaş diyalektik tarih felsefesine goreyse tarihi, uretim ilişkileriyle belirlenen toplumlar yapar, toplumsal olayların nedenleri ozdeksel koşullardır
Tarih felsefesi metafizik ve bireyci acılardan işlenirken bile, cağdaş ozdekci diyalektik anlayışın sezgisini taşımaktadır Tarih felsefesinin ve toplumbilimin kurucusu sayılan Arap duşunurlerinden İbni Haldun’a (13341406) gore toplumsal olayların nedenini toplumun kendisinde aramak gerekir Tarih bilimiyle uğraşanları yanıltan şey, ulusların hal ve durumlarının değişmekte olduklarını unutmaktır Değişme, tanrının butun varlıklar icin koyduğu bir yasadır Doğasal evrim, ozdeksel bir değişmeden ibarettir Toplumlar da insanlar gibi doğa, gelişir ve olurler Huner ve sanayinin gelişmesi, toplumsal gelişmenin başında gelir Huner ve sanayinin gelişmesi, insanı duşunsel bilgilerle uğraşmaya yoneltir Değer emekle belirlenir, pazarda satılan buğdayda iş ve emeğin değeri acıkca gorunmez ama buğdayın değeri onu elde etmek icin harcanan iş ve emeğin değeridir Toplumsal olayların temeli ekonomiktir
İtalyan duşunurlerinden Giovanni Battista Vico’ya ( 16881744) gore insanlar kendi tarihlerini kendileri yaparlar Devlet bicimleri, toreler, dil gibi ceşitli toplumsal kurumlar birbirleriyle bağlantılıdırlar Tarih, temelde tanrı işi olan bir planın gercekleşmesidir
Alman duşunuru Immanuel Kant’a (17241804) gore tarihsel olayların nedeni doğanın ereğidir, doğa insanlar icin toresel bir ide’yi gercekleştirmek istemiş ve butun olayları bu ereğe varmak icin planlamıştır Doğa, insan turunun ‘’hak ve ve adalet’’i sağlayan ereksel bir topluma erişmesini istemiştir Ama insan turu bu ereği, doğanın zorunluluğundan kurtulup ussal ozgurluğe (hayvanlıktan insanlığa) gecerek gercekleştirecektir Cunku insan turu yetkinliğe doğru yukselmek icin belirlenmiştir
Alman duşunuru Gottfried Herder’e (17441803) gore insanların tarihini insanların kendi doğal yetenekleriyle icinde bulundukları doğal koşullar belirler Tarihin ereği insanlığa varmaktır Tarih bu ereği gercekleştirmek icin surekli olarak olgunluğa doğru gelişir
Fransız duşunuru SaintSimon’a (17601825) gore tarihsel olayların nedeni buyuk toplumsal cıkarların catışmasıdır
Fransız tarihcisi Augustin Thierry’ye (17951856) gore savaşlar toplumsal cıkarlar uğruna yurutulur Toplumsal olayların nedeni cıkar catışmasıdır Tarihi kişiler değil, halk toplulukları yapar
Fransız tarihcisi Francois Mignet’ye (17961884) gore olayları insanlar değil, insanları olaylar yonetir Politik gruplaşmaları belirleyen sınıf cıkarlarıdır
Fransız tarihcisi Francois Guizot’ya ( 17841871) gore politik kurumlar neden değil, sonuctur Onları toplum meydana getirir Halkın durumunun ne olduğunu hukumet bicimlerinde araştıracak yerde, hukumetin ne olması gerektiğini anlamak icin halkın durumunu araştırmalıdır
Alman duşunuru Jphann Gottlieb Fichte’ye (17621814) gore tarihin amacı usa ve ozgurluğe doğru yukselmektir Bu amacı gercekleştirmek icin cocuk saflığından yola cıkan tarih gunahlar icinden gecerek ussallığın ozgur alanına ulaşacaktır
Alman duşunuru Friedrich Schelling’e (17751854) gore tarih, yasalara bağlı bir fenomenler dizisidir İnsanların ozgur eylemleri tarihsel zorunluluğun sonucudur Ozgurluk ve zorunluluk aynı şeydir Ozgurluk bilincine varılmış zorunluluktur
Alman duşunuru Friedrich Hegel’e (17701831) gore tarih, evrensel ruhun zaman icinde gelişmesidir Tarihsel olaylar evrensel bir ussallığın yonetimindedir, bu evrensel ussallık doğa yasalarıyla belirir
Butun bu metafizik ve netafizik ozdekci tarih felsefelerinin dışında tarih bilimi ve tarih felsefesi, bilimsel olarak, 19 yuzyılda tarihsel ve eytişimsel ozdekcilik oğretisiyle gercekleşmiştir