Enflasyon yine çift haneye yükselirken, bankaların mevduat faizlerinde düşüş hızlandı. Gerçek faiz tüm vadelerde enflasyonun altında seyrediyor.
Bankalar Merkez Bankası'nın faiz indirimlerinin akabinde düşen fonlama maliyetlerini kredi faizlerine yansıtmaya başladı. Lakin düşen fonlama maliyeti, mevduat faizlerinin de süratle gerilemesine yol açtı. Hal böyleyken mevduat sahibinin net faizi, enflasyon tesirinden arındırıldığında eksiye (negatif) düştü.
Kasım ayında yıllık enflasyon yüzde 10.56 ile yine çift haneye yükseldi. 29 Kasım prestijiyle bankaların ortalama net mevduat faizi ise yüzde 9.65'e geriledi. Merkez Bankası datalarına nazaran, bankalarca açılan mevduatlara uygulanan yüklü ortalama faiz oranları stopaj oranı da düşüldüğünde tüm vadelerde enflasyonun altında seyrediyor.
TEMMUZDA KAR ARTIDAYDI
Fonlama maliyeti arttıkça kredi faizlerini anında artıran lakin mevduat faizlerini artırma konusunda genelde cimri davranan bankalar, toplam 1000 puanlık faiz indirimin akabinde mevduat faizlerini indirme konusunda hiç vakit kaybetmedi.
Merkez Bankası bilgilerine nazaran, 26 Temmuz tarihinde bankalarca uygulanan ortalama mevduat faizi yüzde 20.09 iken, 29 Kasım tarihinde yüzde 11.35'e düştü. Yüzde 15'lik stopaj düşüldükten sonra elde edilen net mevduat faizi ise kelam konusu tarihlerde yüzde 17.08 düzeyinden, yüzde 9.65 düzeyine kadar geriledi. 26 Temmuz'da, yani Merkez Bankası'nın birinci faiz indirim kararını aldığı tarihte, yıllık enflasyon yüzde 16.65, ortalama net mevduat faizi ise yüzde 17.08 düzeyindeydi. Temmuzda yıllık enflasyona nazaran, daha yüksek bir mevduat faizinden bahsedebiliyorduk.
ARALIKTA MAKAS AÇILABİLİR
Gerçek faiz, net nominal faiz oranından enflasyonun tesirinin arındırılması yoluyla hesaplanıyor. Bu da tasarruf sahibinin elde ettiği gerçek faizi tabir ediyor. Ortaya çıkan gerçek faizin negatif olması, bir manada mevduat faizinin ziyan ettirdiğini ortaya koyuyor. Türkiye'de vadeli mevduatın yükü 1-3 ay ortası vadede ağırlaşıyor ve bankalar en yüksek faizi bu vadelere veriyor. Merkez Bankası datalarına nazaran 1-3 aya kadar olan vadeler için ortalama faiz, 29 Kasım prestijiyle yüzde 11.75 düzeyindeydi. Bankaların tümünün ortalamasını söz eden bu oran, nominal faizi gösteriyor. 6 aya kadar vadeli mevduat hesabından elde edilen faizden, yüzde 15 gelir vergisi stopajı kesiliyor. Stopaj düşüldüğünde net nominal faiz yüzde 9.99'a geriliyor. Münasebetiyle en yüksek net faizin verildiği 3 aya kadar vadeli mevduatta bile faiz, enflasyonun altında seyrediyor. Faizler bu süratle gerilemeye devam ederse, yıllık enflasyonun aralık ayı sonunda daha da artacağı öngörüldüğünde, mevduat sahibinin ziyanının da artacağı ortada.
Mevduatın yüzde 55'i 1-3 ay vadeli hesaplarda
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) ekim ayı bilgilerine nazaran, toplam mevduatın yüzde 55'i 1-3 ay vadeli mevduatlardan oluşurken, yüzde 21'i vadesiz mevduatta toplanıyor. Bir aya kadar olan vadeler, mevduatın yaklaşık yüzde 13'ünü oluşturuyor. Kalan yüzde 11'lik kısım ise 3-6 ay vadeli, 6-12 ay vadeli ve bir yılın üzerinde vadeli hesaplarda ağırlaşıyor.
Ekim ayı prestijiyle bankalardaki 1-3 ay vadeli hesaplarda 1 trilyon 155 milyar 837 milyon TL mevduat bulunuyor. Vadesiz hesaplarda 492 milyar 754 milyon TL, 1 ay vadeli hesaplarda ise 296 milyar TL tasarruf bulunuyor. Toplam mevduat ise ekim sonu prestijiyle 2 trilyon 225 milyar TL'ye ulaşıyor.
Mehtap Özcan Ertürk/Sözcü