Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Lideri Prof. Dr. Şahap Kavcıoğlu 90. Olağan Genel Şura toplantısında konuştu.
Kavcıoğlu, TCMB'nin 90. Olağan Genel Konsey Toplantısı'nda şunları söyledi:
'Merkez Bankamızın faaliyetlerine başlamasının 90. Yıldönümünü büyük bir gururla geride bıraktık. Davetimize icabet edip ortamızda bulunan değerli iştirakçilere teşekkür ediyorum.
Genel Kurul’da görüşülecek gündem hususlarına geçmeden evvel, makroekonomik görünüme dair değerlendirmelerimizi sizlerle paylaşmak istiyorum. Akabinde “Liralaşma Strateji”miz konusunda açıklamalarda bulunacak ve konuşmamın son kısmında kimi temel faaliyetlerimizden kısaca bahsedeceğim.
Salgın kaynaklı olarak kimi devirlerde belirsizliklerin artmasına karşın, global iktisadi faaliyet 2021 yılı genelinde güçlü bir seyir izlemiştir.
Ülkemiz de bu gelişmelerden misal formda etkilenmiştir: İktisadi faaliyet 2021 yılının birinci yarısında salgının sınırlayıcı tesirlerine karşın, iç ve dış talep kaynaklı olarak güçlü seyretmiş, yılın ikinci yarısında ise dış talebin artan tesiriyle gücünü korumuştur. Yıl genelinde aşılamanın toplumun geneline yayılarak hızlanması salgından olumsuz etkilenen hizmetler ve turizm bölümlerinin canlanmasına ve iktisadi faaliyetin daha istikrarlı bir bileşimle sürdürülmesine imkan tanımıştır.
Bu görünüm altında, 2021 yılında büyüme oranı yüzde 11 olarak gerçekleşmiş ve uzun devir eğiliminin üzerinde kalmaya devam etmiştir. Büyümenin kompozisyonunda ise sürdürülebilir bileşenlerin hissesi artmıştır.
Son devirde kapasite kullanım düzeyleri ve öbür öncü göstergeler yurt içinde iktisadi faaliyetin, bölgesel farklılıklar olmakla birlikte, dış talebin de olumlu tesiriyle güçlü seyretmeye devam ettiğine işaret etmektedir.
Yaşanan jeopolitik meselelerin ihracatımız üzerindeki direkt yansımalarının da sonlu olacağını düşünüyoruz.
Türkiye’nin jeopolitik pozisyonu ile ihracatçıların eser ve pazar çeşitlendirmedeki kabiliyetlerinin, son devirdeki sıcak çatışma ortamı nedeniyle yaşanan ihracat kayıplarını telafi edeceğini ve ihracat performansımız üzerinde destekleyici rol oynayacağını öngörüyoruz.
2021 yılında iktisadi faaliyette gözlediğimiz güçlü seyir iş gücü piyasasına da olumlu yansımış ve işsizlik oranları düşmüştür.
Yılın birinci çeyreğinde, tarım dışı istihdam, hizmet dalından gelen hudutlu katkıya karşın sanayi bölümünün dayanağı ile salgın öncesi seviyelere ulaşmıştır. Yılın ikinci çeyreğinde, işgücüne iştirak oranı periyotluk olarak hudutlu bir oranda artarken istihdamdaki artış işsizlik oranlarının düşüşünde tesirli olmuştur. Yılın üçüncü ve son çeyreğinde de işgücü piyasasındaki güzelleşme iktisadi faaliyet görünümüyle uyumlu olarak devam etmiştir.
2021 yılında global enflasyon, salgının seyrine bağlı olarak gelişen arz kısıtları, emtia fiyatlarındaki artış, arz-talep uyumsuzlukları ile süratle yükselmiştir. Güç ve güç dışı emtia fiyatlarındaki artışlar global enflasyon dinamikleri üzerinde ana belirleyicilerden biri olmaktadır. Petrol fiyatlarında, yeni varyantın yarattığı talep belirsizliğinin azalmasının yanı sıra jeopolitik tansiyonlar ve süregelen arz badireleri üzere faktörlerden ötürü yükseliş eğilimi gözlenmektedir.
Enerji fiyatlarına misal halde, besin fiyatlarının enflasyon dinamikleri üzerindeki belirleyici tesiri de tüm dünyada kıymetini koruyor.
Girdi maliyetlerindeki yükselişler, iklim şartları, kuraklık, birtakım ülkelerde besin ihracatına yönelik özel kısıtlamalar ve stok zahmetleri besin fiyatlarının global seviyede yüksek seyretmesine neden oluyor. Milletlerarası besin ve ziraî emtia fiyatlarındaki bu gelişmelerin yansımalarını Türkiye'de de gözlemliyoruz.
Bu gelişmeler çerçevesinde, üretici fiyatlarının ülkemizde olduğu üzere gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde de yüksek seyretmesi enflasyon dinamikleri açısından ehemmiyet arz etmektedir. Milletlerarası emtia fiyatları, tedarik zincirlerinde devam eden meseleler ve güç fiyatlarına bağlı olarak üretici fiyatlarındaki yükseliş eğilimi sürmektedir. Üretici ve tüketici enflasyonu ortasındaki fark, son vakitlerde birçok gelişmiş ve gelişmekte olan iktisatta uzun vadeli eğilimlerin üzerinde seyretmeye devam etmektedir.
Enflasyonda yakın devirde gözlenen yükselişte; ekonomik temellerden uzak fiyatlama oluşumlarının süreksiz tesirleri, global güç, besin ve ziraî emtia fiyatlarındaki artışlar ile tedarik süreçlerindeki aksaklıklar üzere arz taraflı ögeler ve talep gelişmeleri tesirli olmaktadır.
Son periyotta yaşanan sıcak çatışma ortamının yol açtığı güç maliyeti artışları da değerli bir rol oynamaktadır.
Sürdürülebilir fiyat istikrarı ve finansal istikrarın tesisi için atılan ve kararlılıkla sürdürülmekte olan adımlar ile birlikte, global barış ortamının tekrar tesis edilmesi ve enflasyonda baz tesirlerinin de ortadan kalkmasıyla dezenflasyonist sürecin başlayacağını öngörmekteyiz. Bu çerçevede 2022 yılı Ocak-Mart periyodunda siyaset faizinde bir değişiklik yapmadık.
Alınmış olan kararların birikimli tesirlerini yakından takip ediyoruz.
Bu devirde fiyat istikrarının sürdürülebilir bir biçimde kurumsallaşması hedefiyle tüm siyaset araçlarımızda kalıcı ve güçlendirilmiş liralaşmayı teşvik eden geniş kapsamlı bir siyaset çerçevesi gözden geçirme sürecine devam etmekteyiz.
“Liralaşma Stratejisi”nin siyaset gözden geçirme sürecinin asli ögelerinden biri olduğunu belirtmek isterim. “Liralaşma Stratejisi” yeni finansal eserler, teminat çeşitlendirilmesi ve likidite idaresi uygulamaları vasıtasıyla, Türk lirasının sistemdeki kullanımını merkeze alan bütüncül bir yaklaşımla oluşturulmaktadır.
Bu strateji kapsamında TCMB olarak bir dizi uygulamayı hayata geçirdik.
Bildiğiniz üzere 2021 yılı Aralık ayında yabancı para ve altın mevduatların TL’ye dönüşümünü destekleyerek, TL mevduat tercihinin güçlenmesi tarafında bir adım attık. Daha yakın bir vakitte yurt dışında yaşayan yerleşik bireyler ile sahip oldukları şirketlerin tasarruflarını anavatanlarında değerlendirmeleri için YUVAM hesaplarını uygulamaya aldık. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın tamamlayıcı eseriyle birlikte döviz kurlarında oluşan sıhhatsiz fiyat oluşumlarının önü alınmış oldu.
TCMB’nin siyaset gözden geçirme sürecinde liralaşma stratejisi çerçevesinde, yakın, orta ve uzun vadede devreye alınacak tüm uygulamaların odağı, fiyat istikrarının sürdürülebilir bir tabanda yine şekillenmesi emeliyle finansal sistemin liralaşmasını sağlamak olacaktır.
Konjonktüre dair gelişmelere bu biçimde değindikten sonra konuşmamın son kısmında geçtiğimiz bir yıllık süreçteki başka kıymetli faaliyetlerimize de kısaca değinmek istiyorum.
Geçtiğimiz yıl boyunca teknoloji ve otomasyondan tüm iş süreçlerinde ağır ve aktif bir biçimde yararlanmaya ve finansal altyapıyı güçlendirici adımlar atmaya devam ettik. Misyon alanımıza giren bahislerde, ulusal ve milletlerarası paydaşlarla iş birliği yapmaya ve münasebetlerimizi güçlendirmeye devam ettik. Bu kapsamda düzenlediğimiz toplantılar, katıldığımız etkinlikler ve ikili iş birliği faaliyetlerimizle paydaşlarımızla faal bir etkileşimde bulunduk.
Sosyal hassaslığı yüksek bir kurum olarak, temel vazifelerimizi yerine getirmenin yanı sıra kültürel ve çevresel bahislere da duyarlılığımızı sürdürerek toplumsal sorumluluk faaliyetlerinde yer aldık
Akademik çalışmalara katkıda bulunmaya devam ettik. İklim değişikliği alanındaki ulusal ve milletlerarası gelişmeleri takip etmek ve iklim değişikliği kaynaklı finansal mevzularda çalışmalar yapabilmek maksadıyla geçtiğimiz Kasım ayında “Yeşil İktisat ve İklim Değişikliği Müdürlüğü’nü” kurduk.'