Isınınca genleşmeleri sıcaklıkla orantılı olan katı, sıvı, gaz maddelerden ceşitli termometreler yapılmıştır Cok yaygın olarak kullanılan sıvılı ve metal termometrelerdir
imagestermometrecesitleri5afae3f9dc197
Sıvılı Termometreler:
Sıvılı termometrelerde genleşmeleri buyuyen ve sıcaklıkla orantılı olan sıvılar kullanılır İnce cam boru icindeki sıvı; cıva ise cıvalı termometre, alkol ise alkollu termometre adını alır
Cıva 39 santigrat derecede donar, 357 santigrat derecede kaynar Cıvalı termometreler ile 39 santigrat derece ile 357 santigrat derece arasındaki sıcaklıkları olcebiliriz Cok soğuk kış gunlerinde bu termometreler kullanılmaz Bunu yerine donma sıcaklığı daha duşuk olan alkollu termometreler kullanılır Cunku alkol yaklaşık olarak115 santigrat derecede donar Bu termometreleri kutuplarda kullanmak mumkundur Ancak kılcal boru icindeki sıvının iyi gorulebilmesi icin kırmızı, mavi, sarı vb renkli boya maddeleri ile boyanması gerekir Sıvılı termometreler kullanıldıkları yerlere gore ceşitli isimler alırlar Duvar termometresi, laboratuar termometresi ve hasta termometresi gibi
Hasta Termometresi:
Cıvalı bir termometredir Vucut sıcaklığını olcmede kullanılır 35 santigrat derece ile 42 santigrat derece arasındaki sıcaklıkları 110 incelikle olcer Bu termometrelerin haznesi ile kılcal borunu birleştiği yerde bir boğum bulunur Vucut sıcaklığı olculdukten sonra termometre sapından tutularak sallanır Neden? Yeni bir olcmeye hazır olan termometre ağız ici ya da koltuk altına konularak vucut sıcaklığı olculur
Metal Termometre:
Cıvalı ve alkollu termometreler ile olculemeyen sıcaklık derecelerini olcmek icin metal termometreler kullanılır Metal termometreler ile 1600 santigrat dereceye kadar olan yuksek sıcaklıklar olculebilir Fabrika ve fırınlar kullanıldığı yerlerdir
TERMOMETRENİN YAPILIŞI ;
1 Yapılacak Projenin Adı:
Basit bir Gazlı Termometrenin Yapılması ve Calışması
2 Malzeme :
Bir deney tupu veya ilac tupu,
1 2 mm caplı ince,
Tup boyutunda cam boru,
Mantar tıpa
3 Yapılışı:
Tup icerisinde 4 5 cm renkli su konur
İnce boru uzerinde kağıt şerit veya bolmeli karton yapıştırılır
İnce boru mantar arasından gecirilir
Tupe yerleştirilir
Bu havalı veya gazlı bir termometredir
Derecelemek icin mantara kadar buza batırılır
3 5 dakika beklenir, renkli sıvının ince boruda geldiği yere (0° C) yazılır
Sonra tup su buharına 3 5 dakika tutulur, renkli suyun geldiği yere (100° C) yazılır
Bu sıcaklık boyle bir termometre icin cok olabilir
Bu nedenle buhar yerine sıcaklığı 25° C 30° C olan suya diğer bir termometre ile birlikte daldırılır
Diğer termometreden okunan rakam, yapılan tup termometreye de yazılır
Diğer termometre 30 rakamını gostermiş ise 0° C ile bu rakam arası 30 eşit bolmeye ayrılır
Bir kağıt veya kartona cizilerek ince boru uzerine yapıştırılır
4 Calışması ve Bilgi:
Butun cisimler ısı ile genişler ve hacimlerini artırırlar Soğuma ile de buzulur ve hacimlerini kuculturler Termometreler coğunlukla metallerin ve sıvıların sıcaklıkla orantılı olarak genleşmelerinden yararlanılarak yapılır AB arasındaki hava ısınma ile genleşir Tupteki su yuzeyine basınc yapar Bu basınc, renkli sıvıyı ince boruda yukseltir veya tam tersi hava soğursa, tupteki hava da buzulur su yuzeyine basıncı azalır ve ince borudaki renkli su seviyesi duşer, termometre kucuk rakamlar gosterir Burada havanın (gazın) genleşme ve buzulme miktarları sıcaklıkla orantılıdır