Tıbbi Deontoloji Nizamnamesi (19 Şubat 1960)
Yürürlüğe Koyan Bakanlar Kurulu Kararnamesi: 13 Ocak 1960 No412578
(Devlete Ait Gazete ile neşir ve ilânı: 19 Şubat 1960 Rakam: 10436)
3t Düstur, c41 s164
MADDE 1 Tabip ve diş tabiplerinin, deontoloji bakımından riayetle mükellef oldukları kural ve esaslar bu Nizamnamede gösterilmiştir
6023 sayılı Türk Tabipleri Birliği Kanununun 7 nci maddesi mucibince tabip odalarına açıklanmış yer alan tabip ve diştabipleri, bu Nizamname hükümlerine tabidirler
BİRİNCİ KISIM
UMUMİ KAIDE VE ESASLAR
MADDE 2 Tabip ve diş tabibinin ilk kez gelen vazifesi, insan sağlığına, hayatına ve şahsiyetine ihtimam ve hürmet göstermektir
Tabip ve diş tabibi; hastanın cinsiyeti, ırkı, milliyeti, dini ve mezhebi, ahlâki düşünceleri, kişilik ve şahsiyeti, içtimai seviyesi, mevkii ve siyasi kanaatı ne olursa olsun, muayene ve çare hususunda âzami uyarı ve ihtimamı göstermekle mükelleftir
MADDE 3 Tabip, vazifesi ve ihtisası ne olursa olsun, gerekli bakımın sağlanamadığı âcil vakalarda, mücbir sebep olmadıkça, ilk yardımda bulunur
Diş tabibi de, kendi sahasında, aynı mükellefiyete tabidir
MADDE 4 Tabip ve diş tabibi, meslek ve sanatının icrası veslesiyle muttali olduğu sırları, kanuni zorunluluk olmadıkça, ifşa edemez
Tıbbi toplantılarda takdim edilen veya yayınlarda bahis konusu olan vakalarda, hastanın hüviyeti açıklanamaz
MADDE 5 Sıhhat müesseselerinde uygulama olunan yöntem ve kaideler mahfuz olmak üzere, hasta; tabibini ve diş tabibini serbestçe seçer
MADDE 6 Tabip ve diş tabibi, sanat ve mesleğini icra ederken, hiç bir etki ve nüfuza kapılmaksızın, vicdanî ve meslekî kanaatına tarafından hareket eder
Tabip ve diş tabibi, kullanım edeceği tedaviye tâyinde serbesttir
MADDE 7 Tabip ve diş tabibi sanat ve mesleğinin icrası dışarıda deha olsa, iş ahlâk ve adabı ile telif edilemeyen hareketlerden kaçınır
MADDE 8 Tabiplik ve diş tabipliği mesleklerine ve tedavi müesseselerine, ticari bir veçhe verilemez
Tabip ve diş tabibi, yapacağı yayınlarda tababet mesleğinin şerefini üstün tutmaya zoraki olup, ne suretle olursa olsun, yazıların da kendi reklâmını yapamaz
Tabip ve diş tabibi, gazetelerde ve diğer neşri vasıtalarında, reklâm mahiyetinde teşekkür ilânları yazdıramaz
MADDE 9 Tabip ve diş tabibi, gazete ve sair neşir vasıtaları ile oluşturacağı ilânlarda ve reçete kâğıtlarında, fakat isim ve soyadı ile adresini, Tababet İhtısas Nizamnamesine tarafından kabul edilmiş olan ihtısas şubesini, akademik ünvanını ve tetkik gün ve saatlarını yazabilir
Muayenehane kapılarına ya da binaların dışına asılacak tabebâların ebadı ve adedi, mahalli tabip odaları göre tesbit edilebilir Tabipler ve diş tabipleri, tabip odalarının bu husustaki kararlarına riayet etmekle mükelleftirler
Tabelâlarda en çok iki renk kullanılabilir Işık verici vasıtalarla tabelâları bezemek yasaktır
MADDE 10 Araştırma yapmakta olan tabip ve diş tabibi, bulduğu teşhis ve tedavi usulünü, yeter derecede deneyim ederek yardımcı olduğuna ya da zararlı neticeler tevlit etmiyeceğine kanaat getirmedikçe, başvuru veya nasihat edemez ancak, yeter derecede tecrübe edilmemiş olan yeni bir keşfin tatbikatı sırasında alınacak tedbirler hakkında ilgililerin dikkatini celbetmek ve az önce deneyim safhasında olduğunu ilâve etmek şartı ile, bu buluş nasihat edebilir
Bir buluş hakkında yalnış kanaat uyandıracak ifadeler kullanılması yasaktır
MADDE 11 Tecrübe maksadı ile insanlar üzerinde hiç bir cerrahi müdahale yapılamıyacağı gibi aynı maksatla kimyevî, fizikî ya da biyoloji ile ilgili şekilde herhangi bir tedavi de başvuru edilemez
Klâsik medotların bir hastaya fayda vermiyeceği klinik veya lâboratuvar muayeneleri neticesinde sabit olduğu takdirde daha önce, mûtat deneyim hayvanları üstünde kâfi derecede denenmek suretiyle faydalı tesirleri anlaşılmış olan bir çare usulünün tatbikı caizdir Şu kadar ancak, bu tedaviinin uygulama edilebilmesi için, hastaya yardımcı olacağının ve muvaffakiyet elde edilmemesi halinde ise mûtat çare usullerinden daha elverişsiz bir netice alınmıyacağının muhtemel bulunması şarttır
Evvelce tecrübe edilmiş olmamakla beraber, hasar vermesine ihtimal bulunmayan ve hastayı kurtarması kesin görülen bir müdahale yapılabilir
MADDE 12 Tabip ve diş tabiplerinin:
A) Hastalara, herhangi bir suretle olursa olsun, haksız bir üstünlük temini istihdaf eden fiil ve hareketlerde bulunanları;
B) Birbirlerine, tetkik ve tedavi için hasta göndermeleri mukabilinde aidat alıp vermeleri;
C) Kendilerine hasta temini maksadiyle, eczacı, muavin tıbbi personel ve öteki her hangi bir şahsa tavassut ücreti ödemeleri;
D) Kişiye Özel bir fayda düşüncesi ya da gayrimeşru bir maksat ile ilâç, tıbbi makine ya da vasıtalar nasihat etmeleri yahut afiyet müesseselerine hasta sevketmeleri ya da yatırmaları;
E) Tetkik ve çare ücretinin tesbiti ve bunun ödenmesi hususunda, üçüncü şahısların tavassutunu kabul etmeleri;
caiz değildir
İKİNCİ KISIM
MESLEKDAŞLARIN HASTALARI İLE MÜNASEBETLERİ
MADDE 13 Tabip ve diş tabibi, ilmî icaplara uygun şekilde tanı koyar ve gereken tedaviyi dilekçe eder Bu faaliyetlerinin mutlak surette şifa ile neticelenmemesinden dolayı, deontoloji bakımından muaheze edilemez
Tababet ilke ve kaidelerine tutarsız veya aldatıcı mahiyette teşhis ve çare yasaktır
Tabip ve diş tabibi; teşhis, çare veya korunmak gayesi olmaksızın hastanın arzusuna uyarak veya diğer sebeplerle, akli ya da bendeni mukavemetini azaltacak her hangi bir şey yapamaz
MADDE 14 Tabip ve diş tabibi, hastanın vaziyetinin icabettirdiği sıhhi ihtimamı gösterir Hastanın hayatını kurtarmak ve sıhhatını gözetmek mümkün olmadığı takdirde deha, ıstırabını azaltmaya ya da dindirmeye çalışmakla mükelleftir
Tabip ve diş tabibi, hastasına ümit vererek teselli eder Hastanın maneviyatı üzerine kötü etki gerçekleştirmek suretiyle hastalığın artması ihtimali bulunmadığı takdirde, teşhise göre alınması gereken tedbirlerin hastaya açıkca söylenmesi lâzımdır Ama, hastalığın, korkunç görülen akibet ve seyrinin saklanması uygundur
Maş'um bir pronostik hastanın kendisine koskocoman bir ihtiyatla ihsas edilebilir Hasta kadar, böyle bir pronostiğin ailesine açıklanmaması istenilmemiş ya da açıklanacağı kişi tâyin olunmamış ise, şart ailesine bildirilir
MADDE 15 Hastaya bakmak üzere bir aile nezdinde veya herhangi bir müesseseye çağrılan tabip, korunmayı da sağlamaya çalışır Tabip hastalara ve onlarla birlikte yaşayanlara, kendilerine ve muhitlerine karşı mesuliyetlerini bildirir
Tabib icabında, tedaviye devamı kabul etmemek pahasına da olsa hijyen ve korunma kaidelerine riayeti temin için gayret sarfeder
MADDE 16 Tabip ve diş tabibi bir kimsenin sıhhi durumu hakkında, ilmî metodları başvuru suretiyle kişisel olarak yaptığı tetkik neticesinde edindiği vicdani ve fennî kanaata ve kişisel müşahadesine göre rapor verir
Hususi bir maksakta veya hatır için rapor veya herhangi bir vesika verilmez
MADDE 17 Tabip ve diş tabibi, hastanın hususi ya da ailevi işlerine karışamaz Ama, hayati ehemmiyeti haiz bulunan veya sağlık bakımından gerekli görülen hallerde, muhtemel olan kolaylığı ve mânevi yardımı sağlar
MADDE 18 Tabip ve diş tabibi, âcil destek, resmî veya insani vazifenin ifası halleri hariç edinmek üzere, mesleki ya da kişiye özel sebeplerle hastaya bakmayı reddedebilir
*
Yürürlüğe Koyan Bakanlar Kurulu Kararnamesi: 13 Ocak 1960 No412578
(Devlete Ait Gazete ile neşir ve ilânı: 19 Şubat 1960 Rakam: 10436)
3t Düstur, c41 s164
MADDE 1 Tabip ve diş tabiplerinin, deontoloji bakımından riayetle mükellef oldukları kural ve esaslar bu Nizamnamede gösterilmiştir
6023 sayılı Türk Tabipleri Birliği Kanununun 7 nci maddesi mucibince tabip odalarına açıklanmış yer alan tabip ve diştabipleri, bu Nizamname hükümlerine tabidirler
BİRİNCİ KISIM
UMUMİ KAIDE VE ESASLAR
MADDE 2 Tabip ve diş tabibinin ilk kez gelen vazifesi, insan sağlığına, hayatına ve şahsiyetine ihtimam ve hürmet göstermektir
Tabip ve diş tabibi; hastanın cinsiyeti, ırkı, milliyeti, dini ve mezhebi, ahlâki düşünceleri, kişilik ve şahsiyeti, içtimai seviyesi, mevkii ve siyasi kanaatı ne olursa olsun, muayene ve çare hususunda âzami uyarı ve ihtimamı göstermekle mükelleftir
MADDE 3 Tabip, vazifesi ve ihtisası ne olursa olsun, gerekli bakımın sağlanamadığı âcil vakalarda, mücbir sebep olmadıkça, ilk yardımda bulunur
Diş tabibi de, kendi sahasında, aynı mükellefiyete tabidir
MADDE 4 Tabip ve diş tabibi, meslek ve sanatının icrası veslesiyle muttali olduğu sırları, kanuni zorunluluk olmadıkça, ifşa edemez
Tıbbi toplantılarda takdim edilen veya yayınlarda bahis konusu olan vakalarda, hastanın hüviyeti açıklanamaz
MADDE 5 Sıhhat müesseselerinde uygulama olunan yöntem ve kaideler mahfuz olmak üzere, hasta; tabibini ve diş tabibini serbestçe seçer
MADDE 6 Tabip ve diş tabibi, sanat ve mesleğini icra ederken, hiç bir etki ve nüfuza kapılmaksızın, vicdanî ve meslekî kanaatına tarafından hareket eder
Tabip ve diş tabibi, kullanım edeceği tedaviye tâyinde serbesttir
MADDE 7 Tabip ve diş tabibi sanat ve mesleğinin icrası dışarıda deha olsa, iş ahlâk ve adabı ile telif edilemeyen hareketlerden kaçınır
MADDE 8 Tabiplik ve diş tabipliği mesleklerine ve tedavi müesseselerine, ticari bir veçhe verilemez
Tabip ve diş tabibi, yapacağı yayınlarda tababet mesleğinin şerefini üstün tutmaya zoraki olup, ne suretle olursa olsun, yazıların da kendi reklâmını yapamaz
Tabip ve diş tabibi, gazetelerde ve diğer neşri vasıtalarında, reklâm mahiyetinde teşekkür ilânları yazdıramaz
MADDE 9 Tabip ve diş tabibi, gazete ve sair neşir vasıtaları ile oluşturacağı ilânlarda ve reçete kâğıtlarında, fakat isim ve soyadı ile adresini, Tababet İhtısas Nizamnamesine tarafından kabul edilmiş olan ihtısas şubesini, akademik ünvanını ve tetkik gün ve saatlarını yazabilir
Muayenehane kapılarına ya da binaların dışına asılacak tabebâların ebadı ve adedi, mahalli tabip odaları göre tesbit edilebilir Tabipler ve diş tabipleri, tabip odalarının bu husustaki kararlarına riayet etmekle mükelleftirler
Tabelâlarda en çok iki renk kullanılabilir Işık verici vasıtalarla tabelâları bezemek yasaktır
MADDE 10 Araştırma yapmakta olan tabip ve diş tabibi, bulduğu teşhis ve tedavi usulünü, yeter derecede deneyim ederek yardımcı olduğuna ya da zararlı neticeler tevlit etmiyeceğine kanaat getirmedikçe, başvuru veya nasihat edemez ancak, yeter derecede tecrübe edilmemiş olan yeni bir keşfin tatbikatı sırasında alınacak tedbirler hakkında ilgililerin dikkatini celbetmek ve az önce deneyim safhasında olduğunu ilâve etmek şartı ile, bu buluş nasihat edebilir
Bir buluş hakkında yalnış kanaat uyandıracak ifadeler kullanılması yasaktır
MADDE 11 Tecrübe maksadı ile insanlar üzerinde hiç bir cerrahi müdahale yapılamıyacağı gibi aynı maksatla kimyevî, fizikî ya da biyoloji ile ilgili şekilde herhangi bir tedavi de başvuru edilemez
Klâsik medotların bir hastaya fayda vermiyeceği klinik veya lâboratuvar muayeneleri neticesinde sabit olduğu takdirde daha önce, mûtat deneyim hayvanları üstünde kâfi derecede denenmek suretiyle faydalı tesirleri anlaşılmış olan bir çare usulünün tatbikı caizdir Şu kadar ancak, bu tedaviinin uygulama edilebilmesi için, hastaya yardımcı olacağının ve muvaffakiyet elde edilmemesi halinde ise mûtat çare usullerinden daha elverişsiz bir netice alınmıyacağının muhtemel bulunması şarttır
Evvelce tecrübe edilmiş olmamakla beraber, hasar vermesine ihtimal bulunmayan ve hastayı kurtarması kesin görülen bir müdahale yapılabilir
MADDE 12 Tabip ve diş tabiplerinin:
A) Hastalara, herhangi bir suretle olursa olsun, haksız bir üstünlük temini istihdaf eden fiil ve hareketlerde bulunanları;
B) Birbirlerine, tetkik ve tedavi için hasta göndermeleri mukabilinde aidat alıp vermeleri;
C) Kendilerine hasta temini maksadiyle, eczacı, muavin tıbbi personel ve öteki her hangi bir şahsa tavassut ücreti ödemeleri;
D) Kişiye Özel bir fayda düşüncesi ya da gayrimeşru bir maksat ile ilâç, tıbbi makine ya da vasıtalar nasihat etmeleri yahut afiyet müesseselerine hasta sevketmeleri ya da yatırmaları;
E) Tetkik ve çare ücretinin tesbiti ve bunun ödenmesi hususunda, üçüncü şahısların tavassutunu kabul etmeleri;
caiz değildir
İKİNCİ KISIM
MESLEKDAŞLARIN HASTALARI İLE MÜNASEBETLERİ
MADDE 13 Tabip ve diş tabibi, ilmî icaplara uygun şekilde tanı koyar ve gereken tedaviyi dilekçe eder Bu faaliyetlerinin mutlak surette şifa ile neticelenmemesinden dolayı, deontoloji bakımından muaheze edilemez
Tababet ilke ve kaidelerine tutarsız veya aldatıcı mahiyette teşhis ve çare yasaktır
Tabip ve diş tabibi; teşhis, çare veya korunmak gayesi olmaksızın hastanın arzusuna uyarak veya diğer sebeplerle, akli ya da bendeni mukavemetini azaltacak her hangi bir şey yapamaz
MADDE 14 Tabip ve diş tabibi, hastanın vaziyetinin icabettirdiği sıhhi ihtimamı gösterir Hastanın hayatını kurtarmak ve sıhhatını gözetmek mümkün olmadığı takdirde deha, ıstırabını azaltmaya ya da dindirmeye çalışmakla mükelleftir
Tabip ve diş tabibi, hastasına ümit vererek teselli eder Hastanın maneviyatı üzerine kötü etki gerçekleştirmek suretiyle hastalığın artması ihtimali bulunmadığı takdirde, teşhise göre alınması gereken tedbirlerin hastaya açıkca söylenmesi lâzımdır Ama, hastalığın, korkunç görülen akibet ve seyrinin saklanması uygundur
Maş'um bir pronostik hastanın kendisine koskocoman bir ihtiyatla ihsas edilebilir Hasta kadar, böyle bir pronostiğin ailesine açıklanmaması istenilmemiş ya da açıklanacağı kişi tâyin olunmamış ise, şart ailesine bildirilir
MADDE 15 Hastaya bakmak üzere bir aile nezdinde veya herhangi bir müesseseye çağrılan tabip, korunmayı da sağlamaya çalışır Tabip hastalara ve onlarla birlikte yaşayanlara, kendilerine ve muhitlerine karşı mesuliyetlerini bildirir
Tabib icabında, tedaviye devamı kabul etmemek pahasına da olsa hijyen ve korunma kaidelerine riayeti temin için gayret sarfeder
MADDE 16 Tabip ve diş tabibi bir kimsenin sıhhi durumu hakkında, ilmî metodları başvuru suretiyle kişisel olarak yaptığı tetkik neticesinde edindiği vicdani ve fennî kanaata ve kişisel müşahadesine göre rapor verir
Hususi bir maksakta veya hatır için rapor veya herhangi bir vesika verilmez
MADDE 17 Tabip ve diş tabibi, hastanın hususi ya da ailevi işlerine karışamaz Ama, hayati ehemmiyeti haiz bulunan veya sağlık bakımından gerekli görülen hallerde, muhtemel olan kolaylığı ve mânevi yardımı sağlar
MADDE 18 Tabip ve diş tabibi, âcil destek, resmî veya insani vazifenin ifası halleri hariç edinmek üzere, mesleki ya da kişiye özel sebeplerle hastaya bakmayı reddedebilir
*